Υποχρεωτικό στο 7ο εξαμ., ECTS: 4
Γενικές ικανότητες (βάσει παραρτήματος διπλώματος): Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών, Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις, Λήψη αποφάσεων, Αυτόνομη εργασία, Ομαδική εργασία, Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον, Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών, Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής, Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.
[Γνώση, Κατανόηση, Εφαρμογή, Ανάλυση, Σύνθεση, Αξιολόγηση]
Στόχο του μαθήματος αποτελεί η κατανόηση των συνδέσεων του αρχιτεκτονικού έργου των τελευταίων δεκαετιών με τους λόγους και τα ερμηνευτικά σχήματα που το πλαισίωσαν κάθε φορά, καθώς και με το συγκείμενο που τροφοδότησε τη δημιουργία του. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται μια κριτική προσέγγιση απέναντι στην πολλαπλότητα της αρχιτεκτονικής και του αρχιτεκτονικού λόγου και σε απόσταση από μία άκριτη υιοθέτηση ή απόρριψη αρχιτεκτονικών ιδιωμάτων έξω από τους όρους που συγκροτούν την πολυεπίπεδη σημασία της αρχιτεκτονικής. Ταυτόχρονα ενισχύεται η ερευνητική προσέγγιση του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και της δημιουργίας των καθημερινών βιωτικών μας χώρων.
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές και οι φοιτήτριες:
- Έχουν κατανοήσει το περιεχόμενο των σύγχρονων αρχιτεκτονικών θεωριών καιτους συγκείμενους όρους που τις τροφοδότησαν
- Μπορούν να προσεγγίζουν το αρχιτεκτονικό έργο με τη βοήθεια θεωρητικών εργαλείων
- Έχουν κατανοήσει τη σημασία της διεπιστημονικής προσέγγισης της αρχιτεκτονικής
- Έχουν αναπτύξει κριτική αρχιτεκτονική σκέψη
- Έχουν έρθει σε επαφή με την ερευνητική διαδικασία στο αντικείμενο της αρχιτεκτονικής
- Έχουν ασκηθεί στη συγγραφή κειμένου ακαδημαϊκών προδιαγραφών και στη διαχείριση των βιβλιογραφικών πηγών
Στο μάθημα μελετώνται οι θεωρητικές προσεγγίσεις της αρχιτεκτονικής οι οποίες διαμορφώθηκαν γύρω από την εμφάνιση των μεταπολεμικών και των σύγχρονων κινημάτων σκέψης. Δεν παραλείπεται η διερεύνηση του αρχιτεκτονικού παρελθόντος ώστε να γίνουν κατανοητές οι συνέχειες και οι ασυνέχειες που συνέτειναν στις σύγχρονες αρχιτεκτονικές θεωρήσεις και τα αντίστοιχα σχεδιαστικά ρεύματα. Οι αρχιτεκτονικές θεωρίες μελετώνται σε σχέση αφενός με τις φιλοσοφικές αφετηρίες και τις επιστημολογικές αναφορές τους αφετέρου με τους συγκείμενους όρους που συνέβαλαν στη διαμόρφωσή τους. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται η κατανόηση του αρχιτεκτονικού έργου ως μέρους ενός ενεργού πολιτισμού σε διάδραση με ποικίλους όρους και παραμέτρους.
Ξεκινώντας από το μοντέρνο κίνημα και το νέο υποκείμενο της βιομηχανικής κοινωνίας, διερευνώνται οι πρώτες αντιδράσεις και η έκρηξη των μεταμοντέρνων ρευμάτων, η αρχιτεκτονική αποδόμηση και οι σύγχρονες αρχιτεκτονικές προσεγγίσεις στο πλαίσιο της ψηφιακής στροφής, του οικολογικού προβληματισμού, των πολιτικών διασταυρώσεων του χώρου με την ψυχανάλυση. Οι συγκείμενοι όροι του μεταφορντισμού, της μαζικής δημοκρατίας, η πολιτισμική στροφή, η παγκοσμιοποίηση, οι προτάσεις της φαινομενολογίας, του γλωσσολογικού και ανθρωπολογικού δομισμού, της μεταδομιστικής σκέψης, συγκροτούν το πλαίσιο κριτικής μελέτης και κατανόησης των επιμέρους αρχιτεκτονικών θεωριών.
Το μάθημα οργανώνεται με εβδομαδιαίες διαλέξεις με τη χρήση οπτικοακουστικού υλικού και διορθώσεις των εργασιών που επεξεργάζονται οι φοιτητές.
Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες αναλαμβάνουν ομαδικά τη μελέτη ενός θέματος μέσα από τις θεματικές περιοχές του μαθήματος και τη συγγραφή σχετικής εργασίας την οποία επεξεργάζονται κατά τη διάρκεια του εξαμήνου. Αξιολογούνται με βάση την ποιότητα της γραπτής εργασίας που παραδίδουν και το μέτρο της συστηματική της επεξεργασίας κατά τη διάρκεια του εξαμήνου.
- AubertJ. κ.ά. 2013 (συλλογικό)Ο Λακάν, το γραπτό, η εικόνα, μτφρ. Δ. Πτερουντίου, Αθήνα: Ψυχογιός
- Bauman Z. 2002 Η Μετανεωτερικότητα και τα δεινά της, μτφρ. Γ.Ι. Μπαμπασάκης, Αθήνα: Ψυχογιός
- EaglettonT. 1996 Εισαγωγή στη θεωρία της λογοτεχνίας, μτφρ. Δ. Τζιόβας, Αθήνα: Οδυσσέας
- Hale J. 2000 Building Ideas: An Introduction to Architectural Theory, Chichester: Wiley
- Hays M. 2010 Architecture’s Desire: Reading the Late Avant-Garde, Cambridge, MA: MIT Press
- Hays M. (επιμ.) 2000 Architecture Theory since 1968, Cambridge, MA: The MIT Press
- Jencjs Ch., Kropf K. (επιμ.) 1997 Theories and Manifestoes of Contemporary Architecture, Chichester: Academy Editions
- Κοτιώνης Ζ., Τζιρτζιλάκης Γ., Μαυροματάκη Μ. (επιμ.) 2015. Συμβιώσεις: Η αρχιτεκτονική στην εποχή των φυσικοπολιτισμών και της τεχνητής φύσης. Αθήνα: Καστανιώτης
- Landa M. de 2002 Χίλια χρόνια μη γραμμικής ιστορίας, μτφρ. Μ. Βαϊνάς, Αθήνα: Κριτική
- Λίποβατς, Θ., Ρωμανός, Β. (επιμ.) 2002 Το υποκείμενο στην ύστερη νεωτερικότητα, Αθήνα: Νήσος
- Σταυρακάκης, Γ., Σταφυλάκης, Κ. (επιμ.) 2008 Το Πολιτικό στη σύγχρονη τέχνη, μτφρ. Μ. Αλμπάνη, Ν. Ηλιάδης, Β. Ιακώβου, Αθήνα: Εκκρεμές
- Τουρνικιώτης Π. 2006 Η αρχιτεκτονική στη σύγχρονη εποχή. Ζητήματα θεωρίας και κριτικής των τελευταίων πενήντα χρόνων στο ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο της σύγχρονης κοινωνίας, Αθήνα: Futura
- Tsoukala K., Terzoglou N.I., Pantelidou Ch. (eds) 2015 Intersections of Space and Ethos, London and New York: Routledge