Arch.Uth Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Arch.Uth UTH.gr English
ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ Ι: ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΕΩΣ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΡΩΜΗ
ΘΚ0105, ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ, ΕΙΔΙΚΟΥ ΥΠΟΒΑΘΡΟΥ
Υποχρεωτικό στο 1ο εξαμ., ECTS: 4
Γνωστικά Πεδία (Οδηγία 2005/36/ΕΚ): Ιστορία και Θεωρία.
Γενικές ικανότητες (βάσει παραρτήματος διπλώματος): Λήψη αποφάσεων, Αυτόνομη εργασία, Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα, Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον, Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.

 

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

[Γνώση, Κατανόηση]

Το μάθημα αποσκοπεί στην εμπέδωση της ιστορικής διάστασης του αρχιτεκτονικού αντικειμένου σε γόνιμο συσχετισμό με την παντός είδους καλλιτεχνική δυναμική που τροφοδότησε την παραγωγή του.

Ως εισαγωγικό μάθημα επιδιώκει να λειτουργήσει παράλληλα και συνδυαστικά με το μάθημα της Εισαγωγής στην Αρχιτεκτονική του 1ου εξαμήνου σπουδών.

Στοχεύει στην εξοικείωση των φοιτητών με τον επιστημολογικό πυρήνα της αρχιτεκτονικής, ήτοι την αρχιτεκτονική συνολικά ως ιδιαίτερη γνωστική πειθαρχία σε άμεση αναφορά με τα κατά καιρούς θεωρητικά εργαλεία και τις πρακτικές της.

Ειδικότερα, επιδιώκει την θεμελίωση του αρχιτεκτονικού δημιουργήματος σε αρχετυπικά μοντέλα κατοίκησης (π.χ. πρωτόγονη καλύβα), τα οποία μελετά ως προς τις κατασκευαστικές, λειτουργικές, και χωρικές τους συνιστώσες, ενώ ιδιαίτερη έμφαση αποδίδει στους μηχανισμούς εξελιξιμότητας και αναπαραγωγιμότητάς τους (π.χ. τυπολογία, μορφολογικά πρότυπα, τεχνολογία), πάντα σε συνάρτηση με τις γεωφυσικές και οικονομικο-πολιτικές μεταβλητές που καθόρισαν το ιστορικό διάνυσμα του εκάστοτε πολιτισμού.

 

Αναμένεται ότι με το πέρας του εξαμήνου οι φοιτητές θα είναι σε θέση:

•        Να έχουν κατανοήσει την συνάφεια της ιστορικής γνώσης της αρχιτεκτονικής με τις σπουδές τους, αλλά και την αναγκαιότητά της για την γενικότερη παιδεία τους ως μελλοντικοί επιστήμονες.

•        Να έχουν εμβαθύνει σε μια σύνθετη-κριτική ανάλυση των ιστορικών παραδειγμάτων.

•        Να έχουν κατανοήσει μερικά από τα κύρια εργαλεία άσκησης της αρχιτεκτονικής ως ταυτόχρονα θεωρητικό και πρακτικό-εφαρμοσμένο αντικείμενο (π.χ. τυπολογία, μορφολογία, τεχνολογικά πρότυπα, σχεδιαστική παραγωγή, κλπ.)

•        Να έχουν αποκτήσει σχεδιαστικές δεξιότητες στην ταχεία αναπαραγωγή (σκαρίφημα) των υπό εξέταση παραδειγμάτων μέσω της άσκησης του σημειωματαρίου.

•        Να έχουν επαυξήσει προοδευτικά τις δυνατότητες πρακτικής/αντιληπτικής κατανόησης των υπό εξέταση παραδειγμάτων μέσω του σκίτσου και, κατ’ επέκταση, της αρχιτεκτονικής τους σημασίας.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Γενική επισκόπηση της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής από την Προϊστορία έως την άνοδο της Αρχαίας Ρώμης. Η ύλη γεωγραφικά επικεντρώνεται στους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στη Μεσογειακή ζώνη με ιδιαίτερη έμφαση στις διαπολιτισμικές σχέσεις μεταξύ τους. Προτεραιότητα δίνεται στα έργα της Αρχιτεκτονικής, ενώ έργα της Τέχνης συζητούνται και αναλύονται στον βαθμό που σχετίζονται με την Αρχιτεκτονική, δηλ. είτε ως αναπόσπαστα στοιχεία της χωρικά, είτε ως ερμηνευτικά εργαλεία για την κατανόηση βασικών της αρχών. Ως Αρχιτεκτονική νοείται το σύνολο του δομημένου περιβάλλοντος, το οποίο περιλαμβάνει τόσο το κτήριο όσο και το ευρύτερο πλαίσιο αναφοράς του.

Τα έργα επιλέγονται με βάση αφενός την αξία τους ως παραδείγματα αναφοράς με διαχρονική σημασία και αφετέρου την σημαντικότητά τους για την συγκεκριμένη ιστορική στιγμή που υλοποιήθηκαν. Η ανάλυσή τους περιλαμβάνει δύο σκέλη: α) συσχετισμό με το ιστορικό τους πλαίσιο (κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, κλπ.), και β) την αντικειμενική περιγραφή τους (π.χ. σχεδιαστικές αρχές, λειτουργικότητα, υλικές και κατασκευαστικές παραμέτρους, αισθητική αποτίμηση, κλπ.)

Το μάθημα καλύπτει τις εξής θεματικές ενότητες (ή περιόδους):

  • Προϊστορία(από την τέχνη των σπηλαίων έως το τέλος της Νεολιθικής περιόδου)
  • Πολιτισμούς της Εγγύς Ανατολής (Μεσοποταμία, Αίγυπτος, Χετταίοι)
  • Εποχή του Χαλκού στον Ελλαδικό χώρο (Κυκλάδες, Μινωική Κρήτη, Μυκήνες)
  • Αρχαία Ελλάδα (Σκοτεινοί Αιώνες, Γεωμετρική, Αρχαϊκή, Κλασική, Ύστερη Κλασική, Ελληνιστική)
  • Εισαγωγή στην Αρχαία Ρώμη

Το μάθημα διεξάγεται με την μορφή εβδομαδιαίων 3ωρων διαλέξεων-παρουσιάσεων με την βοήθεια πλούσιου και επεξηγηματικού εποπτικού υλικού.

Για την καλύτερη εμπέδωση της διδακτέας ύλης προβλέπονται ειδικές φροντιστηριακές συναντήσεις με το σύνολο της τάξης ή και κατ’ ιδίαν (κατά περίπτωση), ασκήσεις ανακεφαλαίωσης, ενδιάμεση εξέταση με προαιρετική απόδοση βαθμολογίας έναντι της τελικής (πρόοδος), προαιρετική ερευνητική μελέτη, καθώς και επισκέψεις σε τόπους ειδικού ενδιαφέροντος για το μάθημα.

Την κάθε εξεταστική διαδικασία κατά την διάρκεια του εξαμήνου (π.χ. πρόοδο, αξιολόγηση σημειωματαρίου, κλπ.) ακολουθεί γραπτή αναλυτική ατομική αξιολόγηση του κάθε φοιτητή με την μορφή παρατηρήσεων, διορθώσεων και υποδείξεων επί του συγκεκριμένου προϊόντος της εργασίας του για περαιτέρω βελτίωση της επίδοσής του.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η βαθμολογία για το μάθημα απονέμεται μέσα από τρείς (3) εξεταστικές διαδικασίες: δύο γραπτές εξετάσεις (η μία προαιρετική/ ‘πρόοδος’ περίπου ένα μήνα πριν το τέλος του εξαμήνου και η δεύτερη υποχρεωτική κατά την εξεταστική περίοδο) και την βαθμολόγηση του τετραδίου σημειώσεων & σκίτσων σε τακτή ημερομηνία μέσα στο εξάμηνο (βλ. σχετικά παρακάτω). Τα ποσοστά βαθμολογίας κατανέμονται ως εξής:

• Τετράδιο σημειώσεων & σκίτσων 30%

• Πρώτη γραπτή εξέταση 30%

• Δεύτερη γραπτή εξέταση 40%

[Σε περίπτωση μη συμμετοχής στην πρώτη γραπτή εξέταση, ή μη αποδοχής του βαθμού από τον ίδιο τον φοιτητή (το οποίο πρέπει να κοινοποιηθεί έγκαιρα στη διδάσκουσα), ή με επιτυχούς διεκπεραίωσής της, η τελική εξέταση εξαμήνου υπολογίζεται με ποσοστό 70%.]

Σε κάθε περίπτωση απαιτείται η συμμετοχή στην τελική γραπτή εξέταση και η κατάκτηση βαθμού βάσης (5.0) για την ολοκλήρωση του μαθήματος. Ο βαθμός του σημειωματαρίου και της πρώτης γραπτής εξέτασης αθροιστικά, ακόμα και αν υπερβαίνει τη βάση, δεν απαλλάσσει τον φοιτητή ή την φοιτήτρια από την συμμετοχή στην τελική εξέταση και την κατάκτηση βαθμού βάσης (5.0) σε αυτήν.

 

Ειδικά Θέματα (προσαύξηση μιας (1) μονάδας στο συνολικό βαθμό)

Οι φοιτητές μπορούν να αναλάβουν και να διεκπεραιώσουν μια ειδική ερευνητική άσκηση εμβάθυνσης σε κάποιο συγκεκριμένο θέμα που εμπίπτει στη θεματολογία του μαθήματος, ατομικά ή ομαδικά (2 άτομα). Το θέμα αναμένεται να έχει ερευνητικό χαρακτήρα με χρήση επιστημονικών πηγών. Το θέμα αποφασίζεται από κοινού με την διδάσκουσα, καθώς και το γενικό πλάνο της εργασίας (προσέγγιση, πηγές, κλπ.) Τα θέματα αναμένεται να παρουσιαστούν στην τάξη αν το επιτρέψει το πρόγραμμα. Η ικανοποιητική διεκπεραίωση του ειδικού θέματος προσαυξάνει τον συνολικό βαθμό του φοιτητή ή της φοιτήτριας κατά μία (1) μονάδα.

 

Τετράδιο σημειώσεων και σκίτσων (30% του συνολικού βαθμού)

Πρόκειται για τετράδιο ειδικών προδιαγραφών, το οποίο οι φοιτητές θα προμηθευθούν από την αγορά (ή θα κατασκευάσουν) και θα έχουν μαζί τους σε κάθε μάθημα. Σε αυτό θα συγκεντρώνουν τα βασικά σημεία της ημερήσιας παρουσίασης σε μορφή γραπτής και εικονογραφικής πληροφορίας. Επειδή αποτελεί βασικό εργαλείο μελέτης για τις εξετάσεις θα πρέπει να διατηρηθεί σε πολύ καλή κατάσταση έως το τέλος του εξαμήνου.

Στο τετράδιο αυτό ο κάθε φοιτητής κρατάει απευθείας σαφείς και σύντομες σημειώσεις από τις διαλέξεις καθώς και επεξηγηματικά σκίτσα από την προβολή, με προτεραιότητα στα αρχιτεκτονικά σχέδια (κατόψεις, όψεις, τομές, κλπ.) Χρήσιμο είναι η ύλη του τετραδίου να εμπλουτίζεται και να βελτιώνεται εκτός μαθήματος, π.χ. από παραπέρα βοηθήματα, επισκέψεις σε τόπους σχετικού ενδιαφέροντος, κλπ. Σε καμία όμως περίπτωση δεν μπορεί να αποτελέσει τμήμα γενικού σημειωματαρίου όλων των μαθημάτων, ούτε να δημιουργείται από άλλα διαβάσματα εξ ολοκλήρου.

Το σημειωματάριο αυτό είναι αυστηρά προσωπικό και δεν πρέπει να αντιγράφεται σε μέρος του ή στο σύνολό του. Η βαθμολόγησή του θα βασιστεί στην αυθεντικότητά του, στην φροντισμένη του παρουσίαση, και στην ικανότητά του να λειτουργεί ως βοήθημα μελέτης (επάρκεια σημειώσεων). Δεν κρίνεται ως προς την ποιότητα λόγου/ ορθογραφίας ή εικονογράφησης, αν και σχετικές υποδείξεις για βελτίωσή του γίνονται. Κυρώσεις στη βαθμολογία υπάρχουν επίσης αν το σημειωματάριο δεν πληροί τις συγκεκριμένες προδιαγραφές και δεν τηρηθεί η ορισμένη ημερομηνία παράδοσης. Τετράδια δεν γίνονται δεκτά μια εβδομάδα πέραν της ημερομηνίας αυτής χωρίς επαρκή αιτιολόγηση, και σίγουρα όχι την ημέρα της εξέτασης ή αργότερα.

Ζητείται να τηρείται ημερολογιακή σειρά στις σημειώσεις, να μην αφαιρούνται ή καταργούνται φύλλα, και να μην αντικαθίστανται τμήματα με φωτοαντίγραφα από βιβλία. Μπορεί να χρησιμοποιείται όποιο μέσον γραφής διευκολύνει τον φοιτητή (προτιμάται όμως το μαύρο χρώμα – προκειμένου για μολύβι σκληρότητας Β ή 2Β). Καλό θα ήταν να αποφεύγεται η πολυχρωμία αν δεν συμβάλλει ουσιαστικά στην αντιληπτική οργάνωση του υλικού.

Εκπαιδευτικά η άσκηση αυτή αποσκοπεί: 1) στην εμπέδωση τού κάθε έργου και των ειδικών του στοιχείων, και 2) στην εξάσκηση του φοιτητή της Αρχιτεκτονικής σε πρόσληψη βασικής πληροφορίας που απαιτεί την συντονισμένη αντιληπτική ενέργεια νόησης-όρασης-σχεδίασης (σκίτσου).

Ειδικές προδιαγραφές σημειωματαρίου:  Να διαθέτει τουλάχιστον 40 φύλλα (80 χρήσιμες σελίδες), μεγέθους όχι μεγαλύτερου του Α4 (21Χ30 εκ.), αλλά και όχι μικρότερου του Α5 (14.8Χ21 εκ.), με χαρτί λευκό ή υπόλευκο, μάτ, ειδικό για σκίτσο (όχι στιλπνό), βάρους όχι λιγότερου των 120 γραμ.

Αυστηρά απορρίπτονται σημειωματάρια με κοινό φύλλο φωτοτυπίας (70-80 γρ.) ή σχολικά τετράδια με οποιουδήποτε είδους διαγράμμιση.

 

Ημερομηνία παράδοσης σημειωματαρίου: Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου

 

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΕ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ

Συναντήσεις για κάθε είδους θέμα που απασχολεί τον φοιτητή ή την φοιτήτρια μπορούν να γίνονται μετά το πέρας του μαθήματος (όχι κατά τη διάρκεια του διαλείμματος) και στις τακτές ώρες γραφείου:

Τρίτη 11:00 π.μ.2:00 μ.μ.

Τηλέφωνα επικοινωνίας: 210-6547659 / 6972011756 / e-mail:  idfatsea@uth.gr

Μέριμνα για προγραμματισμό ειδικών φροντιστηρίων, καθώς και επισκέψεων σε τόπους ειδικού ενδιαφέροντος,θα υπάρξει στην πορεία.

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1) Kύριο σύγγραμμα με δωρεάν διανομή:

    • Χιού Χόνορ/ Τζόν Φλέμινγκ, Ιστορία της Τέχνης, εκδ. "Υποδομή" (για την Ελλην. γλώσσα), 2001.

2) Βοηθητικό σύγγραμμα:  Robert Furneau-Jordan, Iστορία της Αρχιτεκτονικής, εκδ. 'Υποδομή', 1981.

3) Το προσωπικό ημερολόγιο σημειώσεων και σκίτσων (βλ. παρακάτω).

Για παραπέρα μελέτη, καθώς και για την καλύτερη εποπτεία του εικονογραφικού υλικού, συνιστάται στους φοιτητές να επισκέπτονται συχνά τη βιβλιοθήκη και να ανατρέχουν σε βιβλία με συναφές περιεχόμενο. Οι κυριότεροι τίτλοι τους βρίσκονται στο τέλος αυτού του φυλλαδίου.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Η βιβλιογραφία που ακολουθεί είναι γενική και καλύπτει ισοδύναμα την ύλη Α' & Β' εξαμήνου. Όλοι οι τίτλοι υπάρχουν στην κεντρική βιβλιοθήκη του Παν/μίου Θεσσαλίας (Μεταμορφώσεως 2, έναντι Δημαρχείου Βόλου).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ErnstH. Gombrich, Το Χρονικό της Τέχνης, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., 1994.

Γ. Λάββας, Επίτομη Ιστορία της Αρχιτεκτονικής, UniversityStudioPress, 2002.

X. Mπούρας, Μαθήματα Ιστορίας Αρχιτεκτονικής (1ος τόμος), εκδ. 'Συμμετρία', 1999.

BillRisebero, Ιστορία της Δυτικής Αρχιτεκτονικής, Αθήνα, 1991.

Παγκόσμιος Ιστορία της Τέχνης. Εκδ. Φυτράκη & "Χρυσός Τύπος", Ε.Π.Ε., Αθήνα.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Gardner’s Art through the Ages,11η(ήμεταγενέστερηέκδοση), Harcourt Brace Jovanovich, Publ., San Diego, etc., 2000. – Άμεσασχετικόεγχειρίδιο.

Trachtenberg, M. & Hyman, I., Architecture from Pre-History to Postmodernism, Harry N. Abrams, Inc., New York, 1986 (ή μεταγενέστερο).

Watkin, D., A History of Western Architecture, Barrie & Jenkins, London, etc., 2000.

Stokstad, Marilyn, Art History (2τομο), Prentice Hall, Inc., and Harry N. Abrams, Publishers, New York, 1995

Janson, H. W., History of Art, 3rd edition, Harry N. Abrams, Inc., New York, 1986.

Sir Banister Fletcher's A History of Architecture, Dan Cruickshank (ed.), 20th edition, Architectural Press, Oxford, Boston, etc., 1996 (orig. 1896) 

Kostof, Spiro, A History of Architecture: Settings and Rituals, Oxford, New York, 1985 (ή μεταγενέστερο).

 

ΑΛΛΑ ΧΡΗΣΙΜΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ - ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ

Harris, Cyril, Illustrated Dictionary of Historic Architecture, Dover Publ., Inc., New York, 1984. 

Grove's Dictionary of Art(34 τόμοι), New York, 1996 [πολύ βασικό εγκυκλοπαιδικό και βιβλιογραφικό βοήθημα]

Roth, Leland M., Understanding Architecture: Its Elements, History, and Meaning, Icon Edit., 1993. 

Fleming, J., Honour, H., Pevsner, N. The Penguin Dictionary of Architecture (3rd edition), Penguin Books, London, England /New York, N.Y., 1980.

Stevens,Curl James,A Dictionary of Architecture, Oxford University Press, Oxford, England, 1999.