Επιλογής στο εξαμ. 6, 8, ECTS: 3
Γενικές ικανότητες (βάσει παραρτήματος διπλώματος): Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών, Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις, Λήψη αποφάσεων, Αυτόνομη εργασία, Ομαδική εργασία, Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον, Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών, Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα, Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής.
[Γνώση, Ανάλυση]
A. Πριν από τα μαθησιακά αποτελέσματα καλόν είναι να υπομνησθούν προηγουμένως οι μαθησιακές αφετηρίες:
Ο Βιτρούβιος διαβάζει κλασικούς. Ο Αlbertiμελετά Βιτρούβιο. Και στο Bauhausδάσκαλοι προσεγγίζουν την αρχιτεκτονική δημιουργία μέσω των πλατωνικών εννοιών της ἰδέας και της χρήσεως. Από παλιά, η Φιλοσοφία έχει θρονιαστεί για τα καλά στις σχολές Αρχιτεκτονικής. Στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, συνεχίζεται η παλιά παράδοση και το μάθημα παίρνει τη σκυτάλη από τη Φιλοσοφία, αυτήν τη φορά ωθούμενο από την Επιστημολογία. Aπευθύνεται σε ένα στενό κύκλο σπουδαστριών/σπουδαστών και έχει σεμιναριακό χαρακτήρα: αναγνώσεις και αναλύσεις αρχαίων κειμένων σε μετάφραση, σκέψεις, σκέψεις, σκέψεις και θεωρήσεις επί αρχιτεκτονημάτων και προπαντός πραγμάτευση σειράς ερωτημάτων.
Β. Ως προς τα μαθησιακά αποτελέσματα, οι σπουδάστριες και οι σπουδαστές θα πρέπει να είναι σε θέση να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήματα του τύπου:
- Πως προσδιορίζεται η αρχιτεκτονική ως γνώση κατά την Ελληνορρωμαϊκή Αρχαιότητα;
- Tι σημαίνει “εγκυρότητα της γνώσης” στην αρχιτεκτονική των ιδίων χρόνων;
- Πως πιστοποιείται η εγκυρότητά της;
Αυτή η ικανότης πρέπει να καταλήγει ακόμα παραπέρα:
- Στην όξυνση της ικανότητας τους στην ερμηνεία των κατασκευών της Ελληνορρωμαϊκής Αρχαιότητας
- Στη διείσδυση στο μυαλό του αρχαίου αρχιτέκτονα, και μετά (γιατί όχι;):
- Στην επίτευξη της γνώσης αλλά και της αυτογνωσίας της σπουδάστριας και του σπουδαστή ως προς το ερευνητικό του παρελθόν και παρόν εντός του Τμήματος (: το θέμα της πολυπραγμοσύνης στην αρχιτεκτονική εκπαίδευση ως απόρροια της βιτρουβιανής encycliosdisciplina), αλλά και μια άσκηση θεώρησης του επαγγελματικού μέλλοντός της/του (: το θέμα της ηθικής στην Αρχιτεκτονική).
Εν προκειμένω και εξαιρετικώς, λόγω της φύσεως του μαθήματος πρέπει να γραφεί ρητώς και κατηγορηματικώς, ότι αποφεύγεται:
- Η χρήση κάποιας ακατανόητης ακαδημαϊκής argotκαι
- Η συζήτηση -ακόμα και στο επίπεδο της επιστημονικής κριτικής- αμφιλεγομένων προσεγγίσεων της Αρχαίας Ελληνικής Αρχιτεκτονικής που σήμερα γνωρίζουν ευρεἰα διάδοση και λατρεύονται από το πλατύ κοινό της τηλεόρασης (: ακόμα και κλεφτές ματιές στην αριθμοσοφία, στη θεοσοφία, στην αστρολογία και στις συναφεις τσαρλατανίστικες προσεγγίσεις της Αρχαίας Ελληνικής Αρχιτεκτονικής).
Σε ένα τέτοιο μάθημα εμβάθυνσης στη Θεωρία της Αρχαίας Ελληνικής Αρχιτεκτονικής και στη θεωρίαν των αρχαίων κατασκευών, οι ενδιαφερόμενοι δεν θα καταπιαστούν με πολλά. Για την προσέγγιση των ανωτέρω ερωτημάτων, ο κύκλος των πηγών μελέτης είναι στενός. Χρησιμοποιούνται ολίγα αποσπάσματα πρωτίστως από κείμενα του Πλάτωνος και δευτερευόντως από το έργο του Βιτρουβίου. Η μελέτη εστιάζεται κυρίως στις έννοιες της τεκτονικῆς και της οἰκοδομικῆς κατά Πλάτωνα καθώς ο όρος της ἀρχιτεκτονικῆς είναι ακατάγραφος στα πλατωνικά κείμενα. Hμελέτη των ανωτέρω έννοιών θα ενταχθεί στην έρευνα ευρυτέρων πλατωνικών και βιτρουβιανών θεμάτων, όπως:
- Οι σχέσεις της τεκτονικῆς και οἰκοδομικῆς με τη τέχνη και την επιστήμη της Κλασικής περιόδου και των χρόνων του Αυγούστου.
- Οι σχέσεις της τεκτονικῆς και οἰκοδομικῆς με την κατά Πλάτωνα πολυπραγμοσύνην αλλά και τη μάθησιν και την ἀρετήν.
Συνεπώς, από τη μιά πλευρά είναι πραγματεύσιμα τα επιστημολογικά ερωτήματα και από την άλλη οι πλατωνικές-βιτρουβιανές συνεισφορές στις απαντήσεις επ´αυτών. Βεβαίως στο μέτρο του δυνατού γίνονται προσπάθειες για την κατανόηση κάποιων απαντήσεων από την πλευρά των μοντέρνων ερευνητών.
Το περιεχόμενο ανά διάλεξη μαθήματος διαρθρώνεται ως εξής:
ΔΙΑΛΕΞΗ Ι:Γενική εισαγωγή στη Επιστημολογία.
ΔΙΑΛΕΞΗ ΙΙ: Εισαγωγή στη Αρχαία Ελληνική Επιστημολογία.
ΔΙΑΛΕΞΗ ΙΙΙ: Πριν από τον Πλάτωνα: Αρχαϊκή αρχιτεκτονική και η Προσωκρατική Γνωσιολογία.
ΔΙΑΛΕΞΗ ΙV: Εισαγωγή στην πλατωνική Γνωσιολογία.
ΔΙΑΛΕΞΗ V: Η Αρχαία Ελληνική Αρχιτεκτονική και η πλατωνική Γνωσιολογία.
ΔΙΑΛΕΞΗ VΙ: Η πλατωνική αλληγορία του σπηλαίου υπό την οπτική γωνία της Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής.
ΔΙΑΛΕΞΗ VΙΙ: Tα πλατωνικά στερεά και ο αρχιτεκτονικός φορμαλισμός.
ΔΙΑΛΕΞΗ VΙΙΙ: Το παράδειγμα των ηνίων και της κλίνης και ο αρχιτεκτονικός λειτουργισμός.
ΔΙΑΛΕΞΗ ΙΧ: Η πολυπραγμοσύνη του αρχιτέκτονα: η πλατωνική και η βιτρουβιανή θεώρηση.
ΔΙΑΛΕΞΗ Χ: Η πλατωνική Ηθική και η Αρχιτεκτονική.
ΔΙΑΛΕΞΗ ΧΙ: Αρχαία Ελληνική Γνωσιοθεωρία και Αρχιτεκτονική: η θεώρηση των μοντέρνων.
Το μάθημα οργανώνεται με εβδομαδιαίες διαλέξεις που συνοδεύονται από:
- Παρουσιάσεις οπτικοακουστικού υλικού (ppt. Video)
- Διανομή τυπωμένων αρχιτεκτονικών σχεδίων τα οποία επεξηγούνται και σχολιάζονται κατά τη διάρκεια του μαθήματος
- Διανομή κειμένων του Βιτρουβίου και του Πλάτωνος από το πρωτότυπο αλλά κυρίως από τις σχετικές μεταφράσεις που σχολιάζονται και συνιστούν τις αφετηρίες για τον σχετικό προβληματισμό.
Η επικοινωνία και η κοινοποίηση των πάσης φύσεως ψηφιακών βοηθημάτων γίνεται μόνον μέσω του προσωπικού mail των σπουδαστριών και των σπουδαστών (λόγω της άκρως αρνητικής εμπειρίας από τη χρήση ηλεκτρονικής σελίδας μαθήματος κατά το παρελθόν)
Σε κάθε σεμινάριο δίδεται ειδική βιβλιογραφία όπως και τα σχετικά αποσπάσματα από τις πηγές.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ:
Γέμτος Π., 2016, Μεθοδολογία Κοινωνικών Επιστημών, Αθήνα.
Κουζέλης Γ., 1997, Επιστημολογία: Κείμενα, Αθήνα.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ:
Ανδριόπουλος Δ.Ζ., 2003, Αρχαία ελληνική γνωσιοθεωρία. Συμβολή στη διερεύνηση του προβλήματος: αντίληψη και γνώση, Αθήνα.
Gerson L.P., 2009, Ancient Epistemology, Cambridge.
ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑΑΡΧΑΙΑΣΕΛΛΗΝΙΚΗΣΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ:
Capon D.S. 1999, Architectural theory, vol. 1: The Vitruvian fallacy: a history of the categories in architecture and philosophy, Chichester.
Gelerntner M., 1995, Sources of architectural form: a critical history of Western design theory, Manchester-New York.
Pollitt J.J., 1974, The ancient view of Greek art: criticism, history, terminology, New Haven-London.
Hahn R., 2001, Anaximander and the architects: The contributions of Egyptian and Greek Architectural technologies to the origins of Greek philosophy, Albany NY.
Mitrović B., 2011, Philosophy for architects, New York.
Senseney J.R., 2011, The art of building in the classical world: vision, craftsmanship, and linear perspective in Greek and Roman architecture, Cambridge.
Viola A., 2006, Vitruve – Le savoir de l’architecte, Paris.
ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΛΑΤΩΝ:
Ανδρόνικος Μ., 1986, Ο Πλάτων και η τέχνη: οι πλατωνικές απόψεις για το ωραίο και τις εικαστικές τέχνες, Αθήνα, [2η έκδοση].
Γούναρης Α.Π., 1017, Τεκτονικὴ και Οἰκοδομικὴ κατά Πλάτωνα. Σχόλια και σημειώσεις επί των απαρχών της έννοιας της αρχιτεκτονικής: Από τη αμάρτυρο στον Πλάτωνα ἀρχιτεκτονικὴ στην architecturaτου Βιτρουβίου, Αθήνα.