Αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας με τίτλο « Ανασχεδιάζοντας το δημόσιο χώρο στις εργατικές κατοικίες Φοίνικα» είναι η αναδιαμόρφωση του δημόσιου χώρου μιας από τις πιο γνωστές περιοχές στην ανατολική πλευρά της πόλης της Θεσσαλονίκης, της περιοχής του Φοίνικα του Δήμου Καλαμαριάς.

Οι εργατικές και οι προσφυγικές κατοικίες αποτελούν το κατεξοχήν παράδειγμα οργανωμένης δόμησης τόσο στον ελλαδικό όσο και στον ευρωπαϊκό χώρο ενώ η ιστορία τους και η αιτία της δημιουργίας τους χρονολογείται ήδη από τον 18ο αιώνα.

Αρχικά, η προσέγγιση του θέματος έγινε σε θεωρητικό επίπεδο μέσα από την μελέτη κειμένων και πηγών, οι οποίες σχετίζονται με τις έννοιες της οργανωμένης δόμησης και των εργατικών κατοικιών τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε ελλαδικό επίπεδο.

Ο θεσμός της οργανωμένης δόμησης καθιερώθηκε στην Ελλάδα μέσα από το έργο που προσέφερε ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) και η Πρόνοια, οι οποίοι αποτελούν τους βασικούς φορείς-υπευθύνους για την ολοκλήρωση της εκπόνησης-μελέτης και της κατασκευής των εργατικών κατοικιών συμπεριλαμβανομένου και του Φοίνικα. Σε επόμενη ενότητα της παρούσας εργασίας πραγματοποιείται ανάλυση τόσο της περιοχής της Καλαμαριάς όσο και της περιοχής του Φοίνικα μέσα από διάφορα διαγράμματα και σχέδια.

 Η περιοχή του Φοίνικα αποτελεί το πρώτο και βασικό δείγμα οργανωμένου αστικού ιστού που βλέπει κανείς εισερχόμενος στη πόλη από τα ανατολικά. Παρόλα αυτά, η σημερινή του εικόνα παρουσιάζει σημεία εγκατάλειψης και απαξίωσης και ιδιαίτερα οι δημόσιοι του χώροι που βρίσκονται εκατέρωθεν της οδού Εθνικής Αντιστάσεως, τους οποίους αντικρίζει κάθε περαστικός του διασχίζει τη περιοχή οδικώς και όχι μόνο.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα εγκατάλειψης και απαξίωσης μεταξύ άλλων αποτελούν οι απεριποίητες εκτάσεις πρασίνου, η εγκαταλειμμένη αγορά, οι χώροι συγκέντρωσης όπως οι επιμέρους πλατείες. Παρά τον μεγάλο αριθμό των κοινόχρηστων χώρων δεν ενισχύεται πλέον η «συνάντηση» μεταξύ των κατοίκων της περιοχής. Σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί ο δρόμος της Εθνικής Αντιστάσεως, ο οποίος διαχωρίζει τον οικισμό σε δύο νοητά κομμάτια δυσχεραίνοντας ακόμα περισσότερο την λεγόμενη αυτή «συνάντηση» κατοίκων.

Επιβλέποντες: Τροβά Βάσω, Micocci Fabiano

Αριθμός Αναφοράς: 762

 Η καταστροφή του περιβάλλοντος της πόλης Βόλος από τη ανεξέλεγκτη δραστηριότητα ρυπογόνων βιομηχανιών και την εφαρμογή επικινδύνων περιβαλλοντικών πολιτικών προς την φυσική υπόσταση του ανθρώπου (υδροδότηση, μόλυνση του Παγασητικού κόλπου, ανεξέλεγκτη χρήση λιπασμάτων) χρειάζεται να αντιμετωπιστεί. Η παρούσα διπλωματική εργασία στηρίζεται στην υπόθεση και την σχεδιαστική απεικόνιση ενός ή περισσοτέρων βιοκλιματικών κτιρίων καθέτων καλλιεργειών στο οικόπεδο του εργοστασίου που, θεωρούμε πως, διαλύεται και αντικαθίσταται από την νέα τεχνική-τεχνολογική δραστηριότητα. Θεωρούμε πως το ζήτημα της αποκατάστασης του τοπίου και του οικείου τόπου του, αλλά και η αρχιτεκτονική-πολιτική πρόταση μιας ή περισσοτέρων νέων ήπιων βιομηχανικών λειτουργιών συντελούν τόσο στην συμβολική-ηθική αντίσταση στην βία των καιρών όσο και μεταφέρουν την απόδειξη όσων δεξιοτήτων και πολιτικών προσεγγίσεων αρχιτεκτονικής κερδίσαμε από την εκπαίδευσή μας.

Επιβλέπων: Στυλίδης Ιορδάνης

Αριθμός Αναφοράς: 771

Η παρούσα διπλωματική έχει ως αντικείμενο το σχεδιασμό ενός συγκροτήματος καταλυμάτων στην περιοχή Κριθαριά, πλησίον της πόλης του Βόλου. Η Κριθαριά είναι ένας παραθαλάσσιος οικισμός που εντάσσεται στη δημοτική ενότητα Νέας Αγχιάλου και απέχει περίπου 19 χιλιόμετρα από το Βόλο.

Το οικόπεδο που επιλέχθηκε για τη χωροθέτηση του συγκροτήματος είναι απομακρυσμένο από τον κεντρικό ιστό του οικισμού και είναι εκτός σχεδίου πόλεως. Διαθέτει έντονη ποικιλομορφία ως προς το ανάγλυφό του, νότιο, νότιο-ανατολικό προσανατολισμό και πανοραμική θέα στον Παγασητικό κόλπο. Συνδέεται στο βόρειο άκρο του με την εθνική οδό Καρδίτσας - Βόλου και στο νότιο άκρο του προσεγγίζει τον οικισμό της Κριθαριάς. Η κίνηση σε αυτό επιτυγχάνεται μέσω δρόμων οι οποίοι προϋπήρχαν ως χαράξεις, αλλά δέχτηκαν επεξεργασία προκειμένου να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του συγκροτήματος.

Όσον αφορά το σχεδιασμό, στόχος ήταν η δημιουργία ενός συγκροτήματος το οποίο θα «συνομιλεί» με το φυσικό περιβάλλον χωρίς να αλλοιώνει τη φυσική ομορφιά του μεσογειακού τοπίου. Για να επιτευχθεί αυτό επιλέχθηκε η διάσπαση του συγκροτήματος σε επιμέρους κτίσματα του ενός ορόφου, έναντι της δημιουργίας ενός μεγάλου κτιριακού όγκου. Ένα ακόμα στοιχείο που ενισχύει την παρουσία της φύσης στο συγκρότημα, είναι η διατήρηση του μεγαλύτερου μέρους του ελαιώνα που πρoϋπήρχε στο οικόπεδο, αλλά και η επέκτασή του.

Η διάταξη του συγκροτήματος γίνεται σε πέντε επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο από το οποίο πραγματοποιείται η είσοδος στο συγκρότημα, τοποθετήθηκαν το εστιατόριο και το κεντρικό κτίριο. Στο δεύτερο, ένα κέντρο αναζωογόνησης και ευεξίας. Και τέλος, στα τρία επόμενα επίπεδα τοποθετήθηκαν τα καταλύματα. Τα επίπεδα αυτά, συνδέονται μεταξύ τους με ένα κεντρικό άξονα που διαθέτει αναβαθμούς και συνδέεται με επιμέρους διαδρόμους κάθετους σε αυτόν. Τρεις από αυτούς εξασφαλίζουν την είσοδο στα καταλύματα διαμέσου τριών διατάξεων με αυλές που κάνουν τη διαδρομή πιο ευχάριστη και χρησιμεύουν ως χώροι συνάντησης και συναναστροφής για τους θαμώνες και μη του καταλύματος.

Επιβλέπουσα: Γαβρήλου Έβελυν

Αριθμός Αναφοράς: 729

 Αντικείμενο αυτής της διπλωματικής εργασίας, αποτελεί η μεταφορά της συλλογικής μνήμης ενός εγκαταλελειμμένου χωριού, του Κακόλακκου Πωγωνίου στα Ιωάννινα, στο παρόν. Δεν πρόκειται για μια προσπάθεια τουριστικής ανάπτυξης και ανάδειξης του χωριού, αλλά μιας επαναφοράς της αίσθησης και συναισθημάτων του χωριού με χρήση τόσο οπτικών όσο και ακουστικών μεθόδων. Μια αναβίωση αυτού για μια και μοναδική μέρα, την ημέρα του ετήσιου πανηγυριού. Δημιουργούνται, λοιπόν,  Διαμονές για μια μέρα, οι οποίες συνθέτονται και συμπληρώνονται με τη χρήση  τεσσάρων στοιχείων. Του μπαούλου, των διαδρομών των βοσκών ,της  κάπας και  του Ηχοτοπίου. Η μελέτη αρθρώνεται σε επτά κεφάλαια, με σκοπό τη σαφή παρουσίαση των μηχανισμών και μεταβλητών παραγωγής του χώρου.

 Το πρώτο κεφάλαιο αποτελεί αναγνωριστική επαφή με τον Κακόλακκο και την πορεία του στο χρόνο. Περιγράφει την καθημερινότητα των κατοίκων, τις συνήθειές τους και  αναφέρεται το ετήσιο πανηγύρι, το οποίο έχει επιβιώσει μέσα στο χρόνο και την εγκατάλειψη, και καταφέρνει να “ζωντανέψει” το χωριό για μια μέρα.

 Το δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζει την καταγραφή και ταξινόμηση ευρημάτων του Κακόλακκου. Τα ευρήματα ταξινομούνται σε δύο βασικές κατηγορίες: τα αντικείμενα και τα χειρόγραφα. Τα αντικείμενα, με τη σειρά τους, διακρίνονται σε αντικείμενα καθημερινής χρήσης, γεωργικά εργαλεία και αντικείμενα που σχετίζονται με τη βοσκή. Τέλος, τα χειρόγραφα που παρουσιάζονται, αποτελούν δείγμα του έργου του Αχιλλέα Μάρη, με καταγωγή από τον Κακόλακκο, και ολόκληρο διατίθενται στο “Το αυτόγραφο Ημερολόγιο του Αχιλλέα Μάρη”, Παράρτημα του ερευνητικού θέματος.

 Το τρίτο κεφάλαιο αφορά τον επανασχεδιασμό του Αρχοντικού. Προχωρώντας στην έννοια της μνήμης, γίνονται κατανοητές οι επιλογές που οδηγούν στην επανακατοίκηση του Αρχοντικού, μέσω των Διαμονών για μια μέρα. Σε αυτήν συμβάλλουν ενεργά τα ευρήματα του προηγούμενου κεφαλαίου, καθώς συντελλούν μεταξύ άλλων στην επίπλωση του κτηρίου και την επίτευξη του αρχικού στόχου.

 Στο τέταρτο κεφάλαιο, γίνεται η παρουσίαση του Μπαούλου. Ενός μπαούλου σχεδιασμένο για το Αρχοντικό και τις ανάγκες των επισκεπτών στα πλαίσια της ημερήσιας διαμονής. Σε αυτό, προστίθεται και ένα kit επισκεπτών, του οποίου σκοπός είναι να παρέχει πληροφορίες σχετικά με τις Διαμονές για μια μέρα, αλλά και συμβουλές για τους επισκέπτες και τα πράγματα που μπορεί να τους φανούν χρήσιμα σε αυτήν τους την εμπειρία.

 Το πέμπτο κεφάλαιο συγκεντρώνει τις πληροφορίες για τα μονοπάτια του χωριού. Μονοπάτια και διαδρομές των βοσκών στην καθημερινότητά τους, τις αλλαγές που επέλεγαν ανάλογα με την εποχή του χρόνου, τον τρόπο μεταφοράς τροφής και αντικειμένων.

 Το έκτο κεφάλαιο αφορά την έννοια της κάπας. Βασικό στοιχείο της ποιμενικής ζωής και αναπόφευκτα του Κακόλακκου. Προτίνεται ένας ανασχεδιασμός της, προσαρμοσμένος στις Διαμονές για μια μέρα, αξιοπιώντας ταυτόχρονα, γνώσεις του παρελθόντος και οικολογικά υλικά.

 Τέλος, στο έβδομο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στην κουδούνα. Ένα αντικείμενο σύμβολο και δείγμα πολιτισμού των κτηνοτρόφων. Δημιουργείται, λοιπόν, ένα Ηχοτοπίο, με βασικό αντικείμενο τις κουδούνες, το οποίο θα περικυκλώνει το χωριό, δίνοντας μια οπτικοακουστική διάσταση στις Διαμονές για μια μέρα.

Επιβλέπων: Τζιρτζιλάκης Γιώργος

Αριθμός Αναφοράς: 746

Στην παρούσα διπλωματική εργασία παρουσιάζεται μία πρόταση για τη δημιουργία ενός "Διαχρονικού Μουσείου στην πόλη των Γρεβενών".

Αφορμή για το συγκεκριμένο θέμα στάθηκε η ιδιαίτερη σχέση μου με την πόλη, καθώς και το μεγάλο ενδιαφέρον που υπάρχει προς τα ευρήματα που έχουν ανακαλυφθεί στον νομό, αλλά δυστυχώς δεν έχουν αξιοποιηθεί μέχρι και σήμερα.

Σκοπός της εργασίας είναι η δημιουργία ενός δημόσιου κτηρίου, το οποίο θα εμπεριέχει όλα αυτά τα άγνωστα ευρήματα της πόλης. Αποτελούν κοινό μυστικό οι άκαρπες προσπάθειες των αρμόδιων αρχαιολόγων να στεγάσουν  τα ευρήματα σε έναν χώρο ικανό να αποτελέσει τοπόσημο για την πόλη.

 Είναι επιτακτική ανάγκη η κατασκευή ενός μουσείου, το οποίο θα είναι ένας πόλος έλξης για τους λάτρεις της ιστορίας. Ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να κάνει ένα ταξίδι μέσα στον χρόνο και να ενημερωθεί για τα γεγονότα που συνέβησαν στα Γρεβενά από την εποχή της παλαιοντολογίας μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν.

Αποστολή του Μουσείου είναι η επαναδιαπραγμάτευση της σχέσης των κατοίκων με το παρελθόν και τα κατάλοιπά του, αλλά και η ευαισθητοποίησή τους για την προστασία τους μέσα από τη θεμελίωση μιας δυναμικής σχέσης με τις έννοιες αρχαιολογία, κληρονομιά, υλικός πολιτισμός και πολιτισμική διαχείριση. Η σχέση αυτή θα βασίζεται στις μόνιμες υποδομές του Μουσείου και θα ενισχύεται περαιτέρω από τις περιοδικές δράσεις του.

Επιβλέπων: Μανωλίδης Κωνσταντίνος

Αριθμός Αναφοράς: 725

Oι πολυκατοικίες εξακολουθούν να αποτελούν το κυρίαρχο μοντέλο αστικής κατοίκησης, με το επίπεδο του ισογείου, ωστόσο, να απαξιώνεται και να ερειπώνει σταδιακά. Οι λόγοι της εγκατάλειψης μπορεί να διαφέρουν και ανάμεσα σ΄ αυτούς μπορεί να είναι η κρίση, η αποδυνάμωση του μικρομεσαίου εμπορίου ή/και το υποβαθμισμένο αστικό περιβάλλον της εκάστοτε περιοχής. Η εγκατάλειψη τους οδηγεί στη σταδιακή υποβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος και λειτουργεί απωθητικά ως προς τη χρήση του περιβάλλοντα δημόσιου χώρου.

Ωστόσο, το ισόγειο, ως η ακμή του κτιρίου που συναντά το δρόμο, είναι αυτό που έρχεται σε άμεση οπτική επαφή με τους χρήστες της πόλης. Η ανθρώπινη κλίμακα στην πόλη έχει πιο άμεση επαφή και αντίληψη για τον ισόγειο χώρο του κτιρίου, σε σχέση με τα υπόλοιπα τμήματά του. Εδώ αλληλεπιδρά η ζωή του μέσα και του έξω. Είναι το μέρος όπου ευκολότερα οι δραστηριότητες μέσα στο κτίριο μπορούν να μεταφερθούν προς τα έξω και το αντίστροφο. Όταν το σημείο αυτό είναι ενεργό αυτόματα το πεζοδρόμιο και ο δρόμος γίνονται πιο φωτεινά, η επαφή του μέσα και του έξω αυξάνει περισσότερο την κίνηση και γενικότερα επίπεδο του δρόμου αποκτά ένα πιο φιλόξενο χαρακτήρα.

Στα πλαίσια αυτής της διπλωματικής επιχειρείται η δημιουργία ενός προγράμματος που σχεδιάζει, και οργανώνει, την προσωρινή ενεργοποίηση των ανενεργών ισογείων χώρων για κοινόχρηστη χρήση προς όφελος τόσο των ενοίκων των πολυκατοικιών όσο και των κατοίκων της γειτονιάς. Εστιάζοντας στην ισχυροποίηση του αισθήματος του κοινού χώρου σε ένα κτίριο ή στη γειτονιά, πέρα από την σχεδιαστική επίλυση προτείνει και έναν τρόπο οργάνωσης και διαχείρισης των χώρων από τους ίδιους τους χρήστες. Οι λειτουργίες και οι χρήσεις που θα παραλαμβάνουν, προκύπτουν από τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τις πρωτοβουλίες των χρηστών, οπότε η σχεδιαστική επίλυση επικεντρώνεται στη «μεταβλητότητα» τους, χωρίς να προτείνεται μια σταθερή εσωτερική διαμόρφωση και προγραμματική δράση.

Επιβλέπων: Μητρούλιας Γεώργιος

Αριθμός Αναφοράς: 733

 Περίληψη Ερώτημα της επικείμενης διπλωματικής είναι πώς μια περιοχή που διχοτομείται  θα ενοποιηθεί αφήνοντας τον χαρακτήρα και τις χρήσεις της ανέπαφες. Επιλέγοντας ως περιοχή μελέτης την Νέα Σμύρνη, θα διερευνηθούν τα χαρακτηριστικά της και με σεβασμό  ως προς αυτά θα εγχειρηθεί η νοερή ένωση της. Οργανώνοντας τους υπάρχοντες χώρους και εκτιμώντας τις ανάγκες ενός περιπατητή  θα δημιουργηθούν νέες διαδρομές που θα επιδιώκουν την ευκολότερη διέλευση στις  δυσπρόσβατες γειτονιές της Νέας Σμύρνης δίνοντας την αίσθηση της μικρότερης απόστασης. 

 Προτείνεται μια στρατηγική η οποία μπορεί να βρει εφαρμογή και σε άλλες περιοχές που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα των μεγάλων, ανηφορικών αποστάσεων. Η ίδια περιγράφεται σε τρεις φάσεις: πρώτα στον εντοπισμό των διάφορων πράσινων ανεκμετάλλευτων χώρων και στην οργάνωση τους σε περιπτώσεις δεύτερον  στη διαμόρφωση τους σύμφωνα με την ανάγκη και τρίτον στο σχεδιασμό των μεταξύ τους ενώσεων. Οι νέες διαδρομές θα παροτρύνουν τους κατοίκους και μη να περιηγηθούν εντός της περιοχής ανακαλύπτοντας διαφορετικές γειτονιές και αποκτώντας συνολική αίσθηση της περιοχής φέρνοντας έτσι πιο κοντά τη διχοτομημένη Νέα Σμύρνη.

Επιβλέπουσα: Τροβά Βάσω

Αριθμός Αναφοράς: 750

Αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας αποτελεί η προσπάθεια επανασύνδεσης της πόλης του Πειραιά με το θαλασσιά μέτωπα μέσα από την δημιουργία μιας σειράς από εγκαταστάσεις πολλαπλών δραστηριοτήτων κατά μήκος και εγκάρσια της Πειραϊκής ακτογραμμής. Η περιοχή επέμβασης επικεντρώνεται στην στενή παραλιακή λωρίδα μεταξύ του θαλάσσιου στοιχείου και του παραλιακού δρόμου της Πειραϊκής χερσονήσου. Οι εγκαταστάσεις αυτές έχουν στόχο, τόσο να κάνουν τους κάτοικους να επιστρέψουν στην εδώ και χρόνια ξεχασμένη ακτή, να αποκαταστήσουν την σύνδεση του πυκνού αστικού ιστού με το φυσικό τοπίο και την ανάδειξη του Κονώνειου τείχους που εξελίσσεται πάνω σε αυτή.

Μελετώντας την σημερινή κατάσταση του αιγιαλού και προσπαθώντας να απαντήσουμε στα παραπάνω ζητήματα προτείνεται η δημιουργίας 3 προβλητών, επέκταση του αστικού ιστού εγκάρσια της ακτής, που λειτουργούν ως άξονες περιπάτου προς την θάλασσα. Αντιστρέφοντας κατ’ ύψος την εικόνα της πόλης, τοποθετούνται κάτω από τις προβλήτες, επίπεδα δραστηριοτήτων προγραμματικά σχετικά με τον ελεύθερο χρόνο. Τα επίπεδα αυτά λειτουργούν ως διαμεσολαβητές στην έξοδο της πόλης προς το δύσβατο βραχώδες έδαφος της ακτής και την θάλασσα. Στο προτελευταίο επειδή δημιουργείτε μια διαδρομή που διασχίζει την ακτή κατά μήκος, με ενδιάμεσα σημεία στάσεων. Προσεγγίζουμε το υπάρχων έδαφος ως ένα συνονθύλευμα από ένα μνημείο με ιστορική σημασία και μια δύσβατη έκταση, που αδύνατη να γίνει αντιληπτή ως μια συνέχεια.

Η συνολική προσέγγιση εστιάζει στη επανενεργοποίηση της Πειραϊκής ακτής και την μετατροπή της παραλιακής αυτής ζώνης σε περιοχή αναψυχής, επαφής με τη θάλασσα , άθλησης, χαλάρωσης, ένα μέρος φυγής των κάτοικων του Πειραιά και θέασης της πόλης από απόσταση.

Επιβλέπων: Πανηγύρης Κωστής

Αριθμός Αναφοράς: 722