Arch.Uth Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Arch.Uth UTH.gr English
ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ Ι: Ο Σχεδιασμός του χώρου κατά την αρχαιότητα
ΘΚ0104, ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ,
Υποχρεωτικό στο 1ο εξαμ., ECTS: 4

 

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Η ύλη και διδακτική των παραδόσεων του μαθήματος προσαρμόζεται στις απαιτήσεις ενός σύγχρονου Tμήματος αρχιτεκτόνων, ανοιχτού στους πάσης φύσεως επαγγελματικούς, εκπαιδευτικούς, ερευνητικούς, πνευματικούς -εν γένει- προσανατολισμούς των μελών της διεθνούς αρχιτεκτονικής ακαδημαϊκής κοινότητας.

Ως προς τη συγκεκριμενοποίηση ορισμένων από τους ανωτέρω στόχους στο μάθημα γίνεται εισαγωγή στα εξής θέματα:

  • Σχέση της σύγχρονης αρχιτεκτονικής δράσης με τις πολιτικές των κρατών της Νοτιοανατολικής Μεσογείου στο πεδίο της Αρχαιολογίας. Εκ των πραγμάτων δίδεται ιδιαίτερη σημασία στην κατάδειξη της σχέσης κατασκευαστικής πρακτικής και κρατικής δράσης της νεοελληνικής πολιτείας που συνδέεται με την Αρχαιολογία (σωστικές και συστηματικές ανασκαφές, συμβατικές και ψηφιακές αναπαραστάσεις κτηρίων, αναστηλώσεις, αναδείξεις και διαμορφώσεις αρχαιολογικών χώρων, αρχαιολογικά μουσεία).
  • Σχέση της μελέτης της Αρχαίας Ελληνικής Αρχιτεκτονικής με την ανακαίνιση κτηρίων Νεοκλασικής Αρχιτεκτονικής παγκοσμίως και τις μιμήσεις αρχαίων μορφών.
  • Εμβάθυνση στη μελέτη της αρχαίας αρχιτεκτονικής στα πεδία της Φιλοσοφίας, της Ιδεολογίας, της Πολιτικής ως προετοιμασία για τη μελέτη και έρευνα της Αρχιτεκτονικής της Αναγέννησης, της Αστικής Επανάστασης και των πάσης φύσεως αναβιώσεων του Κλασικού.
     

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Πρώτο μέρος:

Ως προς το περιεχόμενο του μαθήματος: Ήδη, από το πρώτο μάθημα παρουσιάζονται -όχι με απορριπτική διάθεση- οι δύο βασικές «σχολές» διδασκαλίας της Αρχαίας Αρχιτεκτονικής: εκείνη που βασίζεται στην ανάπτυξη του γνωστικού αντικειμένου μέσα στον χρόνο (δηλαδή ως τυπική Iστορία της Αρχιτεκτονικής) και αυτή που το πραγματεύεται μέσα στον χώρο (δηλαδή ως συμβατική Aρχαία Τοπογραφία). Κατά τη διδασκαλία οι δύο  «σχολές» λαμβάνονται υπ’ όψιν αλλά προτείνεται μία άλλη τρίτη διδακτική προσέγγιση του αρχαίου δομημένου χώρου, δηλαδή η πραγμάτευση κάθε αρχαίας κατασκευής ως δομής, δηλαδή,

  • ως σύστημα καθορισμένων αρχιτεκτονικών στοιχείων (: Oρολογία)
  • τα οποία συντιθέμενα μεταξύ τους δημιουργούν αρχιτεκτονικούς τύπους κτηρίων (: Tυπολογία)
  • τα οποία πάλι με τη σειρά τους συντίθενται σε πολεοδομικά σύνολα (: Πολεοδομία) και
  • τα οποία -εν τέλει- όταν κατανέμονται στον γεωγραφικό χώρο δημιουργούν την Oικιστική του Αρχαίου Κόσμου.

Από αυτήν την Τρίτη Σχολή που πρεσβεύουμε απορρέει το πρώτο στενό, γνωστικό περιεχόμενο του μαθήματος, η γραμματική μιάς γλώσσας, πρωτίστως τη «γραμματική» της Αρχαίας Ελληνικής Αρχιτεκτονικής όπως αυτή αρθρώνεται πάνω σε μιά στοιχειώδη επαγωγική βάση πραγμάτευσης των επι μέρους στοιχείων –κατ’αρχάς- του αρχαίου ελληνικού ναού ως κατασκευής: θεμελίωση, υποδομή, φέροντα στοιχεία, κίονες και τοιχοδομία, ρυθμοί, θριγκός, ορόφωση, στέγαση, κέραμος, κόσμος, υλικά και τεχνικές κατασκευής, τύποι ναών.

 

Δεύτερο μέρος:

Η κατάκτηση της «γραμματικής» της Κλασικής Αρχαιολογίας ως γνώσεως είναι ενδιάμεσος στόχος, όχι τελικός. Συνυφαίνεται κυρίως με μιά δεύτερη, πιό συνθετική επιδίωξη: την εμπέδωση του «συντακτικού» της εν λόγω γλώσσας, δηλαδή της πραγμάτευσης του θέματος του σχεδιασμού του χώρου κατά την Αρχαιότητα.

Ως προς αυτόν τον στόχο προκύπτει το δεύτερο κεφάλαιο του περιεχομένου του μαθήματος στο οποίο είναι πραγματεύσιμα τα εξής θέματα:

  • Παράγοντες που επιρρεάζουν τη σύλληψη του αρχιτεκτονήματος από τον αρχιτέκτονα του Ελληνορωμαϊκού Κόσμου.
  • Παράμετροι που επιρρεάζουν τη διαδικασία σχεδιασμού του χώρου κατά την Αρχαιότητα.
  • Η εικονοποίηση του κτηρίου πριν τη κατασκευή: μιά απάντηση στο ερώτημα «υπάρχει σχέδιο του κτηρίου κατά την ελληνική Αρχαιότητα ή η συγγραφή υποκαθιστά το σχέδιο;».

Όμως κι αυτός, ό δεύτερος στόχος είναι ενδιάμεσος. Οι τελικοί στόχοι του μαθήματος είναι ερμηνευτικού περιεχομένου:

  • η ανάπτυξη των ερμηνευτικών ικανοτήτων του νέου αρχιτέκτονα με αντικείμενο την ερμηνεία του σχεδιασμού του δομημένου χώρου κατά την αρχαιότητα μέσα από την τριβή του στα αναγωγικά πεδία της Φιλοσοφίας, των (Θετικών) Επιστημών, της Κοινωνικής Aνθρωπολογίας και της Οικονομίας του αρχαίου κόσμου.
  • η προετοιμασία του για τη συνάντησή του με το ιστορικό «μέλλον» του Κλασικού: την Aναγέννηση, το Mπαρόκ, τον Nεοκλασσικισμό και -γιατί όχι; - το Mεταμοντέρνο. Πάντα ταύτα, σε πλήρη σύγκριση με τον σύμμαχο του Κλασικού στο πεδίο της Φιλοσοφίας (Ορθολογισμός) και ταυτοχρόνως αντίπαλό του στο πεδίο της Ιστορίας: το Μοντέρνο.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Πρώτο μέρος:

R. Ginouvès - R. Martin, Dictionnaire méthodique de l’architecture grecque et romaine I, Paris-Roma 1985.

R. Ginouvès, Dictionnaire méthodique de l’architecture grecque et romaine II-III, Paris-Roma 1992, 1998.

M.-C. Hellmann, L’architecture grecque, 1. Les principes de la construction, Paris 2002.

Δεύτερο μέρος:

J.J. Coulton, Ancient Greek architects at work: problems of structure and design, Ithaka, N.Y. 1977.

J.P. Heisel, Antike Bauzeichnungen, Darmstadt 1993.

J. Ito, Theory and practice of site planning in classical sanctuaries, Fukuoka 2002.

J.R. Senseney, The art of building in the classical world: vision, craftsmanship, and linear perspective in Greek and Roman architecture, Cambridge 2011.