Arch.Uth Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Arch.Uth UTH.gr English
ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΙ ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ
ΑΣ1314, ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ,
Επιλογής στο εξαμ. 6, 8, ECTS: 3

 

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Το μάθημα εισάγει τις/τους φοιτήτριες/ες στη μελέτη ενός ιστορικού αρχιτεκτονικού παραδείγματος (λόγων και έργων) με στόχο να ανιχνευθεί κριτικά το αποτύπωμά του και ενδεχομένως η επικαιρότητά του στη σύγχρονη συγκυρία με βάση τρεις άξονες: πως έχει υλοποιηθεί στο χώρο, πώς επηρεάζει την αρχιτεκτονική σκέψη, πως συν-διαμορφώνει την καθημερινή ζωή. Για να γίνει κατανοητή η σύνθετη υπόσταση των ιστορικών αρχιτεκτονικών παραδειγμάτων όταν αποτελούν κοινωνικό βίωμα θα χρησιμοποιηθούν, μεθοδολογικά, εκτός από αρχιτεκτονικά παραδείγματα, φιλοσοφικά κείμενα, έργα λαϊκής τέχνης αλλά και λόγοι και έργα περί αισθημάτων.  

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Ο Μεγάλος Αριθμός

Θα μελετηθεί ο όρος ‘ο πιο μεγάλος αριθμός’ όπως χρησιμοποιήθηκε μέσα στο αρχιτεκτονικό πρόγραμμα, θεωρητικό και υλοποιημένο, της ‘Ομάδας των 10’ ή TeamX, τις δεκαετίες ’50-’60, το οποίο αφορά προγράμματα σχεδιασμού του χώρου και στέγασης για ‘τον πιο μεγάλο αριθμό’. Η περίοδος αυτή αντιστοιχεί στην μεταπολεμική ανοικοδόμηση του ευρωπαϊκού κράτους πρόνοιας, στην ‘ολοκλήρωση’ της διαδικασίας αποποικιοποίησης του ‘Tρίτου Kόσμου’ και στην ανάδυση αυτών που καλούμε ‘μαζική κατανάλωση’ και ‘κοινωνία της κατανάλωσης.

Μάζα και Ιστορία

Μέσα από συνδέσεις που αφορούν τόσο το περιεχόμενο όσο και τη βιογραφία των πρωταγωνιστών/τριών, ο όρος ‘μεγάλος αριθμός’ θα διασταυρωθεί με τη θεωρία που αναπτύσσει την ίδια περίοδο ο, γεννημένος στο Βόλο, φιλόσοφος Κώστας Παπαϊωάννου στο δοκίμιο ‘Μάζα και Ιστορία’. Αντικείμενο της θεωρίας του, την οποία θεωρούμε ιδιαίτερα επίκαιρη σήμερα, στα πλαίσια της εξελισσόμενης παγκόσμιας κρίσης, είναι η σημασία της συμβολικής (μέσα από την τέχνη) και συμμετοχικής (μέσα από την ευρεία κοινωνική συμμετοχή) απόδοσης δικαίου για το ξεπέρασμα του φόβου και των δεινών κοινωνικών εμπειριών μέσα από τη μνήμη, ώστε να μπορούν να οδηγούνται οι κοινωνίες στη δημιουργία ενός καλύτερου και δικαιότερου μέλλοντος.

Λαϊκή τέχνη: συμβολικά βιώματα κοινωνικών εμπειριών 

Ξαναγυρίζουμε στα τοπία των γειτονιών και των προαστίων, τους καθημερινούς τόπους του ‘μεγάλου αριθμού’ για να ανιχνεύσουμε κοινωνικές εμπειρίες μέσα από την τέχνη με επίκεντρο το τραγούδι. Ως συμπλήρωμα/αντίβαρο στα προηγούμενα δύο βήματα (αρχιτεκτονική και φιλοσοφία), θα αναζητηθούν παραδείγματα λαϊκής μουσικής, παλαιότερης (τραγούδια της Μεσογείου κ.α.) και νεότερης (hiphop), τα οποία βοηθούν στο να μοιράζονται, να ‘μεταφέρονται’ και να ‘επουλώνονται’ στο χώρο και τη μνήμη δυσβάσταχτες κοινωνικές εμπειρίες όπως, η προσφυγιά, η φτωχοποίηση και η ανισότητα, η κοινωνική περιθωριοποίηση, οι ακούσιες περιπλανήσεις.  

Σεβντάς/ Sevdah/ Saudade, η Νοσταλγία

Νοσταλγία είναι εκείνο το μάλλον παρεξηγημένο παγκόσμιο και πολύ-τραγουδισμένο ως σεβντάς ή saudade, γλυκόπικρο αίσθημα, το οποίο, σύμφωνα και με νέες διεπιστημονικές έρευνες (κοινωνιολογία, ψυχολογία και πολιτικές επιστήμες) φαίνεται να γεφυρώνει το παρελθόν με το μέλλον επιτρέποντας την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης, της εγγύτητας και της αλληλεγγύης, αντίδοτο στην απομόνωση και την αποξένωσηˑ φαίνεται να είναι ένα αίσθημα κεντρικό για την ανθρώπινη εμπειρία, το οποίο επιτρέπει την ανασύσταση του νοήματος, της μνήμης, της ιστορίας και κυρίως της αισιοδοξίας για το μέλλον.     

    

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αντόρνο, Τ. & Λόβενταλ, Λ. & Μαρκούζε, Χ. & Χορκχάιμερ, Μ. (1984), Τέχνη και Μαζική Κουλτούρα, μτφ. Σαρίκας,  Ζ.. Αθήνα: Ύψιλον.

Arendt, H. (2012), Η κρίση της κουλτούρας και άλλα κείμενα, μτφ. Μερτίκας Γ.Ν., Αθήνα: Στάσει Εκπίπτοντες.

Κανδύλης Γ. (1985), Ζωή και Έργο, Αθήνα: Ερμής.

Κούντερα Μ. (2001), Η Άγνοια, μτφ. Χάρης Γ. Η., Αθήνα: Βιβλιοπωλείο της Εστίας.

Παπαϊωάννου, Κ. (2011), Μάζα και Ιστορία, Αθήνα: Εναλλακτικές Εκδόσεις.

Παπαϊωάννου, Κ. (2009), Τέχνη και πολιτισμός στην Αρχαία Ελλάδα, μτφ. Σταματοπούλου Χ. και Κακουριώτης Σ., Αθήνα: Εναλλακτικές Εκδόσεις.

Jones, O. (2012), Chavs: The Demonization of the Working Class, London/New York: Verso.

Lévi-Strauss C. (2008), Saudades do Brasil, Paris: Plon.

Nicolin P. (2008), Beyond the Failure: Notes on the XIVth Triennale, LOG Vol.13/14, 87-100.

Santos, Boaventura de Sousa (1999), Reinventar la democracia. Reinventar el Estado. Madrid: Sequitur, 1999.

Sedikides, C., Wildschut, T., Arndt, J.and Routledge, C.(2008), Nostalgia: past, present, and future, in Current Directions in Psychological Science, 17, (5), 304-307,  doi:10.1111/j.1467-8721.2008.00595.x

Smithson A. (ed.) (1968), Team 10 primer, London: Studio Vista.

Stanek, L.(ed.) (2014), Team 10 East: Revisionist Architecture in Real Existing Modernism, Chicago: University of Chicago Press.

Swenarton, M., Avermaete,T., Den Heuvel, D. (eds) (2014), Architecure and the Welfare State, Oxon and New York : Routledge.

Tello R. (ed.) (2016), Jean-Pierre Garnier, un sociólogo urbano a contracorriente, Barcelona: Icaria.

 

Έρευνα/ Αρχείο (Διαδίκτυο)

Έρευνα και βιβλιογραφία για την ‘Ομάδα των 10’

Το Μπλέ Τετράγωνο

Νοσταλγία