Την περίοδο του ’60, μετά από τον πόλεμο, η ελληνική αρχιτεκτονική παρουσιάζει μια ανανέωση. Σε αυτήν την ανανέωση συντέλεσε και η ανάπτυξη της αρχιτεκτονικής της μονοκατοικίας στο φυσικό τοπίο. Οι μονοκατοικίες του ΄60 επηρεάστηκαν από την μοντέρνα αρχιτεκτονική και τον δυτικό τρόπο ζωής αλλά ταυτόχρονα συγκρατούν στοιχεία της ελληνικής παράδοσης. Σημαντικοί εκπρόσωποι αυτής της αρχιτεκτονικής είναι οι αρχιτέκτονες Άρης Κωνσταντινίδης και Νίκος Βαλσαμάκης. Οι δύο κατοικίες τους στην Ανάβυσσο αποτελούν δύο από τα πιο διάσημα δείγματα αυτής της αρχιτεκτονικής.
Ο Άρης Κωνσταντινίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1913 και σπούδασε αρχιτεκτονική στο Μόναχο της Γερμανίας. Εκεί ήρθε σε επαφή με τις απόψεις του μοντέρνου κινήματος αλλά στην συνέχεια περιηγήθηκε και μελέτησε τον ελληνικό χώρο και την αρχιτεκτονική του. Αγωνίστηκε με πάθος για μια σύγχρονη αληθινή αρχιτεκτονική που να βγαίνει από τις ανάγκες του τόπου. Τα αρχιτεκτονικά του έργα χαρακτηρίζονται από την απλή και ορατή κατασκευαστική τους διάρθρωση, την ορθολογική διάταξη της κάτοψης, την λειτουργικότητα των χώρων, το πρωτότυπο συνδυασμό των κατασκευαστικών υλικών και την ένταξη τους στο φυσικό περιβάλλον. Οι βασικές επιρροές στο έργο του Άρη Κωνσταντινίδη προέρχονται από το Μοντέρνο Κίνημα και την ανώνυμη ελληνική αρχιτεκτονική. ΟΆρης Κωνσταντινίδης φανέρωνε τις προσωπικές απόψεις του για την αρχιτεκτονική μέσα στα βιβλία που 'χει γράψει και τις συνεντεύξεις του σε διάφορα περιοδικά. Οι αρχές οργάνωσης των κατοικιών του Άρη Κωνσταντινίδη είναι η τοποθέτηση του κτιρίου μέσα στο τοπίο έτσι ώστε να βρίσκεται σε κάποια αρμονία με τον φυσικό περίγυρο, ο ορατός διαχωρισμός των στοιχείων που φέρουνε από τα στοιχεία που διαχωρίζουνε στην κατασκευή, η λιτή μορφή, οι ημιυπαίθριοι στεγασμένοι χώροι και η χρήση χρωμάτων και υλικών με τρόπο που να συνδέουν το αρχιτεκτονικό έργο με τον φυσικό του περίγυρο.
Ο Νίκος Βαλσαμάκης γεννήθηκε το 1924 και σπούδασε στη Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου μέχρι που χρειάστηκε να διακόψει τις σπουδές του λόγω του πολέμου. Χαρακτηριστικό του έργου του Ν. Βαλσαμάκη υπήρξε πάντοτε η απλότητα των μορφών και η καθαρότητα του σχεδιασμού του. Στα έργα του διατηρείται ένα κοινό σχεδιαστικό πλαίσιο αφαίρεσης, λιτότητας και γεωμετρικότητας. Η αρχιτεκτονική του Ν. Βαλσαμάκη κινείται ανάμεσα σε έναν διεθνισμό δυτικής προέλευσης και στην αναζήτηση μιας εγχώριας ταυτότητας. OΝ. Βαλσαμάκης σπάνια έδινε συνεντεύξεις και εξέφραζε δημοσίως τις προσωπικές του απόψεις για την αρχιτεκτονική. Οι αρχές οργάνωσης των κατοικιών του Νίκου Βαλσαμάκη είναι η κατασκευή προηγμένης τεχνολογίας όπου διαφοροποιείται ο φέροντας σκελετός από τα στοιχεία πλήρωσης, οι ελεύθερες συνθέσεις οριζοντίων και κατακόρυφων στοιχείων στις μορφές των κτιρίων, η σύνθεση ορθογώνιων χώρων και η χρήση των πιο φημισμένων υλικών του μοντερνισμού.
Η κατοικία του Άρη Κωνσταντινίδη στην Ανάβυσσο, χτίστηκε σαν σπίτι διακοπών, το 1962. Βρίσκεται δίπλα στη θάλασσα, σε ένα μικρό βραχώδες ακρωτήριο, που συναντά κανείς στην παραλιακή διαδρομή της λεωφόρο Αθηνών-Σουνίου. Το κτίσμα είναι μικρό και το σχήμα του ορθογώνιο. Σήμερα βρίσκεται περιφραγμένο σε ένα μεγάλο οικόπεδο που περιέχει μία έπαυλη εφοπλιστών και έναν μεγάλο κήπο. Χρησιμοποιείται ως μόνιμη κατοικία για τους φύλακες της έπαυλης και όχι ως σπίτι διακοπών. Ο τρόπος κατοίκησης της σήμερα είναι διαφορετικός από αυτόν που επιθυμούσε ο Άρη Κωνσταντινίδης.
Η κατοικίατου Νίκου Βαλσαμάκη στην Ανάβυσσο, χτίστηκε για θερινήδιαμονήτετραμελούςοικογένειας, το 1963.Βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο ενόςλόφου πάνωαπότηνκεντρικήοδόΑθηνών-Σουνίου. Η κατασκευή της κατοικίας ακολουθεί τα πρότυπα της δυτικής αρχιτεκτονικής. Ορίζεταιαπό δύο πλάκες οπλισμένου σκυροδέματος, με προβόλους ελάχιστου πάχους, και ανάμεσα τους μεγάλες επιφάνειες γυαλιού και ελάχιστους τοίχους. Το κτίσμα είναι μεγάλο με πολλούς υπαίθριους χώρους. Σήμερα η κατοικία χρησιμοποιεί όπως και παλιά για παραθεριστική κατοικία. Ωστόσο η εικόνα της σήμερα έχει διαφοροποιηθεί από αυτή που παρουσιάζεται στις φωτογραφίες της.
Το μοντέλο της κατοικίας του Κωνσταντινίδη αντιστοιχεί σε έναν μοναχικό τρόπο ζωής. Επιθυμεί να δημιουργήσει μέσα σε αυτήν έναν ελληνικό τρόπο ζωής σύμφωνα με τον ίδιο, αντίστοιχο με αυτόν των προσφυγικών και των παλιών αθηναϊκών σπιτιών. Ο Βαλσαμάκης προσπαθεί να μεταφέρει σε αυτήν την κατοικία του τον διεθνή τρόπο ζωής. Επηρεασμένος από τις αμερικάνικες κατοικίες του μοντερνισμού δημιουργεί και αυτός ένα ανάλογο μοντέλο κατοικίας.
Ο Άρης Κωνσταντινίδης πάντα φανέρωνε τις σκέψεις του και με αυτόν τον τρόπο υποστήριζε και το χτισμένο έργο του. Προσπάθησε να αποδείξει μέσω του λόγου ποια είναι η βαθύτερη ουσία της αρχιτεκτονικής του. Ο Βαλσαμάκης υποστήριζε το χτισμένο έργο του φωτογραφίζοντας το και παρουσιάζοντας την καλύτερη και εντυπωσιακότερη οπτική του. Ο πρώτος προσπαθεί να εντυπωσιάσει με τον λόγο και ο δεύτερος με την εικόνα.
Επιβλέπουσα: Γιαννίση Φοίβη
Αριθμός Αναφοράς: 131
Το Δυνητικό ετυμολογικά, όπως αναφέρει ο κοινωνιολόγος Bruno Latour εικονικό είναι αυτό το οποίο διαθέτει πολλές ιδιότητες και χαρακτηριστικά και δεν περιμένει παρά να υλοποιηθεί. Το εικονικό δεν αρκείται στο να αποτυπώνει την πραγματικότητα, αλλά τη χειρίζεται σαν πρώτη ύλη. Υπήρχε πάντα η έννοια του εικονικού στα πλαίσια του πραγματικού.
Alpha World – Active worlds
Μέχρι το 1996 ο χώρος των Avatars γνώριζε μία μεγάλης κλίμακας ανάπτυξη. Ο ακριβής αριθμός χρηστών του στις 7 Σεπτεμβρίου 2005 ήταν 357.578 Η γέννηση του Alpha World, οποίος έγινε το Active Worlds σήμερα, σήμανε μία φαινομενική έκρηξη αρχιτεκτονικής δίκτυα και η από κοινού κατασκευή του τρισδιάστατου αυτού περιεχομένου οδηγούσε στην ανάπτυξή του.
Ο browser του Active Worlds είναι ένα λογισμικό το οποίο επιτρέπει σε χρήστες να επισκέπτονται τα δυνητικά περιβάλλοντα Active Worlds. Το interface του χωρίζεται σε δυο βασικά τμήματα. Το ένα μέρος της οθόνης προορίζεται για την απεικόνιση του τρισδιάστατου περιβάλλοντος και το άλλο μισό για την προβολή της ιστοσελίδας του κόσμου τον οποίο επισκέπτεται ο χρήστης.
Στο κάτω μέρος της αριστερής πλευράς εμφανίζεται ο χώρος του chat ( διαλόγου μεταξύ των χρηστών ). Στο επάνω μέρος εμφανίζονται κάποια εργαλεία για την κίνηση του avatar, τις κάμερες που βλέπει ο χρήστης . Το δεξί μέρος λειτουργεί όπως ακριβώς ένας συμβατικός browser, με την κλασική μπάρα πλοήγησης πάνω από το χώρο προβολής της ιστοσελίδας. Οι χρήστες μπορούν να έχουν την ιδιότητα του πολίτη ή την ιδιότητα του τουρίστα.
Τα avatars των τουριστών διαφέρουν από κόσμο σε κόσμο, αλλά όλοι οι τουρίστες έχουν το ίδιο avatar το οποίο διαφοροποιείται μόνο στο φύλο. Η μορφή του έχει συνήθως κάποια σχέση με τον κόσμο που επισκέπτεται ο χρήστης. Οι πολίτες του Active Worlds μπορούν να διαλέξουν το avatar τους από μία λίστα με έτοιμα avatars που διαθέτει το πρόγραμμα. Στα Active Worlds, όπου επιτρέπεται η δόμηση, οι χρήστες μπορούν να δημιουργήσουν τις δικές τους κατασκευές. Λόγω της μορφής αυτών των κόσμων, υπάρχει η δυνατότητα να διαμορφώσει κανείς εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους. Όλα αυτά δημιουργούνται εκ του μηδενός από τον χρήστη χωρίς περιορισμούς. Τα διάφορα κτίσματα των χρηστών βρίσκονται σε σχετικές μεταξύ τους σχέσεις, όπως ακριβώς και στον πραγματικό χώρο. Βλέποντας τα συνολικά δημιουργούν την αίσθηση μιας πόλης. Αυτή η πόλη άρχισε να αναπτύσσεται με τη μορφή του αστεριού. Δηλαδή κατά μήκος των τεσσάρων αξόνων και κατά μήκος των διχοτόμων των αξόνων αυτών, λόγω του ότι τα σημεία που τις απάρτιζαν είχαν τους ίδιους διπλούς αριθμούς συντεταγμένων ( π.χ. 42,42 , 135,135) κι έτσι ήταν πολύ πιο εύκολο να θυμάται κανείς που ήταν αυτό που έχτισε.
Ο χρήστης μπορεί να μετακινήσει το Avatar του μέσα στο χώρο χρησιμοποιώντας τα βέλη ή το ποντίκι του. Για να διπλασιαστεί η ταχύτητα του avatar κρατάμε πατημένο το Control ( CTRL ). Κάθε κόσμος έχει το δικό του ρεπερτόριο κινήσεων το οποίο βοηθάει στην κίνηση και επικοινωνία βάσει των συνθηκών που επικρατούν εκεί. Οι κινήσεις αυτές ποικίλουν από χορό μέχρι κολύμπι.
Εκτός από αυτού του είδους μεταφορά υπάρχει και η “Τηλεμεταφορά” ( teleport ).
Moove
Το moove είναι μία διαδικτυακή κοινότητα η οποία παρέχει τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης χρηστών σε ένα τρισδιάστατο περιβάλλον. Το κοινό σημείο εκκίνησης των χρηστών είναι η βασική ιστοσελίδα που ανοίγει όταν κανείς έχει κατεβάσει στον προσωπικό του υπολογιστή το λογισμικό που είναι απαραίτητο για τη λειτουργία του moove και η κοινή βάση σπιτιού, την οποία παρέχει το πρόγραμμα ως αφετηρία στον κάθε χρήστη Το interface λειτουργεί όπως ένας browser προσαρμοσμένος στις ανάγκες του δυνητικού κόσμου με τις επιλογές :Βack, Community, Room, Actor, Help
Το βασικό μενού που μπορεί να δει κανείς πάνω από τη γραμμή εργαλείων έχει κάποιες τεχνικές λεπτομέρειες που αφορούν την εφαρμογή. Με τις επιλογές : File, Edit , View , Go , Help
Στο moove η σύνδεση των διάφορων δωματίων ενός σπιτιού γίνεται με ¨πόρτες¨, τις οποίες μπορεί να βάλει κανείς στους τοίχους του σπιτιού. Οι πόρτες αυτές δημιουργούν μία ψευδή χωρική αίσθηση. Οι πόρτες από δωμάτιο σε δωμάτιο μπορούν να μετακινηθούν, να προστεθούν η και να αφαιρεθούν κατά βούληση. Μπορεί να έχουν τη μορφή μιας κανονικής πόρτας, αλλά έχουν περισσότερο λειτουργία υπερσύνδεσης, παρά χωρική.
Όταν υπάρχουν περισσότεροι από ένας χρήστες στο ίδιο σπίτι μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους χωρίς να βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο. Στη γραμμή chat εμφανίζονται όλα όσα γράφει κάποιος, εκτός κι αν απενεργοποιήσει ο ιδιοκτήτης τη λειτουργία ενδοεπικοινωνίας ( intercom ) σε κάποιο ή κάποια δωμάτια. Τα αρχεία μπορούν να συρθούν στο χώρο με απλό drag and drop από τον αποστολέα και να εμφανιστούν σαν κύβοι μικρών διαστάσεων. Ο παραλήπτης κάνοντας κλικ πάνω στον κύβο μπορεί να λάβει το αρχείο αφού του εμφανιστεί ένα παράθυρο ερώτησης αν όντως επιθυμεί τη λήψη του αρχείου.
Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει το δικό του avatar στο Actor Studio που παρέχει το πρόγραμμα.
Αφού γίνει η αρχική επιλογή του σώματος και του φύλου, από μία γκάμα μπορεί κανείς να επιλέξει χαρακτηριστικά μέσα από αρκετές κατηγορίες.
Ένας χρήστης μπορεί να δημιουργήσει μια γκάμα από avatars του με διαφορετική εμφάνιση για να προσαρμόζεται στις περιστάσεις και τα περιβάλλοντα τα οποία επισκέπτεται. Δεν υπάρχει η δυνατότητα να τον δει εξωτερικά, παρά μόνο στην περίπτωση που με τη χρήση του zoom out η κάμερα η οποία βλέπει βγει από το χώρο στον οποίο βρίσκεται το avatar του χρήστη. Έτσι βλέπει κανείς έναν μαύρο όγκο χωρίς διαμόρφωση, αφού η εξωτερική άποψη δεν έχει προβλεφθεί.
Active Worlds – Moove on line
Οι δυο αυτές περιπτώσεις δυνητικών διαδικτυακών κοινοτήτων μοιράζονται πολλά κοινά, αλλά παρ’ όλ’ αυτά έχουν κάποιες βασικές διαφορές, οι οποίες δίνουν ένα διαφορετικό χαρακτήρα στο καθένα απ’ αυτά.Στην περίπτωση του Active Worlds τα avatars έχουν συγκεκριμένες μορφές και δεν επιτρέπουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στους χρήστες και στην προσωπική τους έκφραση και αντιπροσώπευση τους μέσω του avatar τους. Στο moove οι δυνατότητες που παρέχονται στους χρήστες για την προσαρμογή του avatar τους είναι πολύ μεγαλύτερες. Σε αντίθεση με το Active Worlds εδώ ο κάθε χρήστης μπορεί να μορφοποιήσει το avatar του επιλέγοντας διάφορες λεπτομέρειες της εμφάνισής του, αντί να είναι αναγκασμένος να επιλέξει από μία μικρή λίστα έτοιμων avatars, τα οποία κατά πάσα πιθανότητα να μην τον αντιπροσωπεύουν καθόλου.
Η βαρύτητα που δίνεται στις δυο εφαρμογές στο χώρο είναι επίσης διαφορετική. Το moove δίνει προτεραιότητα στην διαμόρφωση εσωτερικών χώρων παραβλέποντας τις σχετικές σχέσεις μέχρι και των δωματίων του ίδιου σπιτιού. Έτσι η τελική εικόνα προσομοιώνει τη δομή του διαδικτύου με πολλές ξεχωριστές ιστοσελίδες – δωμάτια στο moove – οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους με υπερσυνδέσεις – πόρτες. Από την άλλη πλευρά, στο Active Worlds δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στη δημιουργία κάποιων συνόλων αποτελούμενων από τις διάφορες κατασκευές των χρηστών, που συνιστούν τελικά ένα μεγαλύτερο σύνολο - “σύμπαν” από κόσμους – πλανήτες τέτοιου τύπου.
Οι δυο εφαρμογές αυτές παρά τις οργανωτικές και σχεδιαστικές διαφορές τους έχουν ένα κοινό το οποίο τις βάζει στην ίδια κατηγορία, τη διάδραση των χρηστών και την “παρουσία” τους στον ίδιο δυνητικό χώρο. Η “παρουσία” αυτή δίνει μία αίσθηση η οποία πλησιάζει περισσότερο στην πραγματική συνύπαρξη στον ίδιο χώρο πολλών ατόμων από τη στιγμή που μπαίνει η έννοια της χωρικότητας.
Επιβλέπων: Παπακωνσταντίνου Γιώργος
Αριθμός Αναφοράς: 105
Η μελέτη «9 Βιομηχανικά κτίρια_ 9 Ανακτημένοι τόποι. Τάσεις για την προστασία της βιομηχανικής κληρονομιάς στην Ελλάδα», είναι το αποτέλεσμα μιας έρευνας, η οποία ξεκίνησε τις αρχές του 2005 και η οποία είχε ως στόχο να διακρίνει, όσο πιο τεκμηριωμένα γινόταν, τις τάσεις που εμφανίζονται σήμερα στην αποκατάσταση και επανάχρηση των βιομηχανικών κτιρίων στη χώρα μας.
Η μελέτη περιλαμβάνει έξι ενότητες.
Η πρώτη ενότητα αποσαφηνίζει το αντικείμενο της βιομηχανικής αρχαιολογίας, ενώ στη δεύτερη ενότητα γίνεται μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην προβιομηχανική και τη βιομηχανική εποχή και στους παράγοντες που επέδρασαν στη ραγδαία βιομηχανική ανάπτυξη.
Στην τρίτη ενότητα παρουσιάζονται οι συνθήκες για την ανάπτυξη της βιομηχανίας στο ελληνικό έδαφος και στις τουρκοκρατούμενες περιοχές με τις ευνοϊκές για τους χριστιανικούς πληθυσμούς νομοθετικές ρυθμίσεις (Χάτι Σερίφ, Τανζιμάτ) και ταυτόχρονα παρουσιάζεται η αρχιτεκτονική των βιομηχανικών κτιρίων.
Η τέταρτη ενότητα αφορά στις αρχές προστασίας της βιομηχανικής κληρονομιάς που ισχύουν διεθνώς. Γίνεται σύντομη ιστορική αναδρομή που αναφέρεται στο ενδιαφέρον των επιστημόνων για τη βιομηχανική αρχαιολογία και τον προσδιορισμό των όρων που εμπεριέχει, μέχρι και τα πρώτα βήματα της Ελλάδας στην ενασχόλησή της με τη βιομηχανική κληρονομιά. Επίσης, παρουσιάζεται και αναλύεται η χάρτα της Μόσχας, η οποία χρησιμοποιείται ως μεθοδολογικό εργαλείο για την ανάλυση και τον σχολιασμό των τάσεων αποκατάστασης κι επανάχρησης που παρατηρούνται στην Ελλάδα.
Η πέμπτη ενότητα περιλαμβάνει τα εννέα μελετημένα παραδείγματα. Προηγούνται σύντομα ιστορικά στοιχεία για την πόλη στην οποία εντάσσεται το κάθε παράδειγμα, ακολουθούν ιστορικά στοιχεία για το συγκρότημα και περιγραφή, και στη συνέχεια η περιγραφή των εργασιών αποκατάστασης και επανάχρησης. Στο τέλος γίνεται προσπάθεια ανάλυσης και σχολιασμού των επεμβάσεων αυτών.
Στην έκτη ενότητα ολοκληρώνεται η μελέτη με την εξαγωγή των συμπερασμάτων ως προς τις τάσεις στην αποκατάσταση της βιομηχανικής κληρονομιάς στην Ελλάδα. Παράλληλα με τα εννέα μελετημένα παραδείγματα, γίνεται αναφορά σε περισσότερα εφαρμοσμένα παραδείγματα αποκατάστασης βιομηχανικών κτιρίων ανά την Ελλάδα, με διαφορετικές επιλογές στις νέες χρήσεις και ποικιλία στον τρόπο προσέγγισης , ώστε να δοθεί η κατά το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη εικόνα.
Επιβλέπουσα: Θεολογίδου Κλεοπάτρα
Αριθμός Αναφοράς: 112
Η πόλη ως έκφραση μιας γενικότερης κοινωνικής διαδικασίας στο χώρο δεν μπορεί να θεωρηθεί ως μια σειρά αντικειμένων τοποθετημένων σ’ αυτόν σύμφωνα με κάποιο σχέδιο, αλλά αποτελεί ένα λειτουργικό ‘’όλον’’ μέσα στο οποίο το κάθε ‘’μέρος’’ έχει σχέση με όλα τα άλλα. Δεν είναι απλά το κτισμένο και άκτιστο περιβάλλον, αλλά και μία συνάθροιση ανθρώπων οι οποίοι ζουν και ενεργούν μαζί, κάτω από κοινούς νόμους και κανόνες, κάτω από κοινές αξίες, ήθη και έθιμα, είναι ένα ‘’εργαστήρι πολιτισμού’’.
Προορισμός μιας πόλης είναι να διαμορφώνει τις κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης αλλά και τις οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές, κοινωνικές και αισθητικές, ώστε να προάγεται η καθημερινή ζωή και δραστηριότητα τόσο του μεμονωμένου ανθρώπου όσο και του κοινωνικού συνόλου.
Απαραίτητο στοιχείο σε μια πόλη, έτσι ώστε να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι της, αποτελούν αναντίρρητα, οι ελεύθεροι ανοιχτοί χώροι, ‘’…….πόλεις όλων των εποχών προέβλεπαν ανοιχτούς χώρους που θα προωθούσαν τις κοινωνικές συναναστροφές και θα εξυπηρετούσαν τη διεξαγωγή των δημόσιων υποθέσεων’’. Ένας τέτοιος χώρος είναι και η πλατεία η οποία αποτελεί τον μικρόκοσμο της αστικής ζωής. Είναι ένα στοιχείο άρρηκτα συνδεδεμένο με το παρόν και το παρελθόν μιας πόλης και αποτελεί τον καμβά, πάνω στον οποίο είναι ζωγραφισμένη η πολιτική και κοινωνική αλλαγή και γενικότερα η δημόσια ζωή και δραστηριότητα.
Η παρούσα εργασία έχει ως στόχο να διερευνήσει την πλατεία ως ένα οργανικό τμήμα της πόλης, με ιστορική προέλευση, αλλά και ως αντικείμενο σχεδιασμού που αντιμετωπίζεται ως νέος χώρος μέσα στον διαμορφωμένο αστικό ιστό και να αναδείξει τα βασικά εκείνα στοιχεία, σχεδιαστικά, λειτουργικά, κοινωνικά, αισθητικά, συμβολικά και αντιληπτικά τα οποία την συνθέτουν. Γίνεται μια προσπάθεια εύρεσης 9σχεδιαστικών σεναρίων- εργαλείων και στη συνέχεια η ανάγνωση αυτών μέσα από τις συγκεκριμένες προτάσεις ιδεών της κάθε αρχιτεκτονικής ομάδας σε διαγωνισμούς των πλατειών: 1) πλατεία Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα συμμετοχές του Διαγωνισμού του ’97 2) πλατεία Συντάγματος, 3) πλατεία Ομόνοιας, και 4) πλατεία Μοναστηρακίου στην Αθήνα και συγκεκριμένα συμμετοχές του Διαγωνισμού που προκηρύχτηκε τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1998 και ήταν ανοιχτός για όλους τους ευρωπαίους αρχιτέκτονες.
Η έρευνα των προτάσεων των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών έγινε με τρόπο αντικειμενικό, αγνοώντας τα λόγια, τις βλέψεις και τους στόχους τόσο των μελετητών όσο και των αγωνωθετών. Συμπερασματικά η εύρεση σχεδιαστικών αρχών σε κάθε πρόταση αρχιτεκτονικού διαγωνισμού βοηθά στην καλύτερη ανάγνωση και κατανόηση του χώρου. Κάθε πρόταση κρύβει μέσα της κάποιο εργαλείο σχεδιασμού το οποίο σε αρκετές περιπτώσεις δεν είναι εμφανές. Τις περισσότερες φορές πάντως κρύβει έναν συνδυασμό σχεδιαστικών σεναρίων. Εύκολα το αντιλαμβάνεται κανείς αν αναλογιστεί ότι εκτός των άλλων χρήσεων που λαμβάνουν χώρα στη πλατεία η χρήση του εμπορίου (οργανωμένη ή όχι) είναι σχεδόν παρούσα σε όλες τις περιπτώσεις. Σε ορισμένες μάλιστα μπορεί να αναγνώσει κανείς διαφορετικά σχεδιαστικά εργαλεία από εκείνα του μελετητή. Επιπλέον πέραν αυτώνπου λένε οι μελετητές, υπάρχουν μοντέλα οργάνωσης που διατυπώνονται με παραλλαγές. Κάθε σχεδιαστικό σενάριο που έχει αναφερθεί έχει συγκεκριμένη ιστορία, τοποθετείται σε συγκεκριμένη χρονολογία και έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Όλα αυτά είναι στοιχεία που τα ‘’κουβαλάει’’ κάθε πρόταση που ανήκει στη κατηγορία αυτή. Με την εισαγωγή όμως νέων στοιχείων, ιδεών, τη διαφορετική προσέγγιση του κάθε μελετητή, τις ανάγκες που απαιτούνται σε κάθε εποχή διαμορφώνεται μια παραλλαγή του αρχικού σχεδιαστικού εργαλείου. Ο σημερινός πολίτης δεν θα ήταν διατεθειμένος να υποτάσσει την καθημερινότητά του σε σχεδιασμούς που δεν θα συνδέονταν άμεσα με τις πραγματικές ανάγκες και λειτουργικές σκοπιμότητες. Η ύπαρξη παραλλαγών του αρχικού σχεδιαστικού σεναρίου έχει ως αποτέλεσμα ορισμένες φορές να μην είναι εμφανές και κατανοητό εξαρχής.
Κάθε πρόταση κρύβει μέσα της στοιχεία τα οποία θα έπρεπε να εκμεταλλευτούν, και όχι να μένουν σε επίπεδο πρότασης και διαγωνισμών. Δυστυχώς όμως παρατηρείται πως όλες οι προτάσεις παραμένουν σε επίπεδο ιδεών και διαγωνισμών με ελάχιστες εφαρμογές, παρά το γεγονός πως πολλοί Έλληνες προβληματίζονται ανάμεσα στη διατήρηση και στον εκσυγχρονισμό της ιδιόμορφης ιστορικά και τοπογραφικά ελληνικής πλατείας.
Επιβλέπουσα: Τροβά Βάσω
Αριθμός Αναφοράς: 117
Ο όρος "συναισθησία" είναι παράγωγο του συν και αίσθηση και δηλώνειμια μόλυνση των πέντε αισθήσεων στην αίσθηση του αντιληπτού. Πιο απλά δείχνει την κατάσταση εκείνη στην οποία ένα ερέθισμα ακουστικό, οσφρητικό, οπτικό ή απτικό γίνεται αντιληπτό σαν δυο αισθητηριακά συμβάντα ξεχωριστά αλλά συνυπάρχοντα. Ο νευρολόγος Ρίτσαρντ Κίτοβιτς ανάγει το φαινόμενο της συναισθησίας στο μεταιχμιακό σύστημα.Το μεταιχμιακό σύστημα (limbicsystem)συμμετέχει μαζί με τον υποθάλαμο, περιοχές του δεξιού ημισφαιρίου και μερικές άλλες περιοχές του εγκεφάλου στα συναισθήματα και τις συγκινήσεις. Ενώ η συναισθησία για κάποια άτομα, που δεν επιθυμούν όλη αυτή την αισθητηριακή υπερφόρτωση, αποτελεί μικρή πληγή, τονώνει τα δημιουργικά άτομα. Ο Βασίλι Καντίνσκι ήταν ο καλλιτέχνης που ασχολήθηκε ίσως περισσότερο από όλους με τη συναισθησία, αυτό το ‘μποτιλιάρισμα’ των αισθήσεων.
Κάποιος μπορεί να προκαλέσει συναισθησία με τη χρήση παραισθησιογόνων ναρκωτικών, όπως το LSD και η Μεσκαλίνη, αφού εντατικοποιούν τους νευρικούς συνδέσμους μεταξύ των αισθήσεων. Εταιρείες προγραμματισμού που δεν τους απασχολεί αν οι εργαζόμενοί τους κάνουν χρήση ψυχεδελικών ουσιών, διαθέτουν από τα πιο προχωρημένα προγράμματα και είναι πρώτοι στους πειραματισμούς της εικονικής πραγματικότητας. Αν αυτοί που γέννησαν την εικονική πραγματικότητα επικαλέσθηκαν την τεχνητή συναισθησία τότε μοιάζει λογικό μέσα στην εικονική πραγματικότητα να υπάρχουν ψήγματα αυτής της εμπειρίας και μάλιστα σε διαχειρίσιμη μορφή. Ο JohnWaterworth, καθηγητής πανεπιστημίου στην πληροφορική, αποκαλεί τα συστήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών «συναισθητικά μέσα» αφού λειτουργούν πρώτιστα ως αισθητικοί μετατροπείς καθώς οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με αυτά. Ο καναδός συγγραφέαςMcLuhan παρουσιάζει τη συναισθησία ως ένα πολιτιστικό ιδανικό- μια φυσική κατάσταση της οποίας ο επιστήθιος αλφαβητισμός μας χώρισε, και μία πιθανή μελλοντική κατάσταση κατά την οποία τα ηλεκτρονικά μέσα μπορεί να είναι ικανά να μας ανταποδώσουν. Αυτό που φαίνεται να κάνουν τα πολυμέσα είναι να απαιτούν ένα συμμετοχικό στοιχείο, το οποίο αποτελεί μία ταυτόχρονη αλληλεπίδραση από πολλές, εάν όχι όλες τις αισθήσεις δημιουργώντας έτσι μία ‘προσωρινή’ συναισθησία. Τα συναισθητικά μέσα υπάρχουν ήδη. Μας επιτρέπουν να επιλέξουμε τις μορφές αίσθησης μέσω των οποίων οι πληροφορίες γίνονται αντιληπτές, με έναν ανάλογο τρόπο όπως αυτόν στον οποίο η ανθρώπινη συναισθησία αλλάζει το πώς οι αισθήσεις γίνονται αντιληπτές.
Επιβλέπων: Ψυχούλης Αλέξανδρος
Αριθμός Αναφοράς: 125
Επιβλέπων: Αντονάς Αριστείδης
Αριθμός Αναφοράς: 100
Το θέμα της διάλεξης είναι η ανθρωπολογική διάσταση των αστικών πολυκατοικιών της Αθήνας. Το ενδιαφέρον δεν επικεντρώνεται στα μορφολογικά, και αρχιτεκτονικά στοιχεία, αλλά στο κέλυφος της πολυκατοικίας ως πλαίσιο ζωής των ενοίκων της.
Η έρευνα επικεντρώθηκε σε τρία παραδείγματα αστικών πολυκατοικιών ανώνυμης αρχιτεκτονικής, αντιπροσωπευτικά του δομημένου χώρου της Αθήνας. Μεθοδολογικά η ερεύνα πραγματοποιήθηκε σε τρεις διαδοχικές προσεγγίσεις.
Η πρώτη αφορά το σύνολο των πολυκατοικιών (σχεδιαστική αποτύπωση, συνέντευξη ένοικων), και διερευνά την διείσδυση των παραγόμενων ποιοτήτων χώρων της πολυκατοικίας στον τρόπο ζωής των κατοίκων της, στην καθημερινή τους ζωή και στην μεταξύ των κατοίκων των διαμερισμάτων επικοινωνία. Βάση του συλλογικού τρόπου ζωής της πολυκατοικίας μελετούνται οι αντιφατικές επιπτώσεις του, η έντονη ανάγκη ενίσχυσης της ιδιωτικότητας μέσα στην μονάδα κατοικίας (ανεξάρτητα από την άμεση αίσθηση της παρουσίας των γειτόνων), και τέλος εντοπίζονται τα στοιχεία που υποδεικνύουν τον βαθμό και τον τρόπο ιδιοποίησης των χώρων της πολυκατοικίας από τους ένοικους.
Στη δεύτερη, λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις της πρώτης, η μελέτη επικεντρώθηκε σε ένα διαμέρισμα από κάθε πολυκατοικία στο όποιο έγινε φωτογραφική αποτύπωση μεμονωμένων υλικών αντικειμένων και σημείων του χώρου. Μέσα από την μελέτη των εικόνων φανερώνεται το χαρακτηριστικό γνώρισμα του εσωτερικού της κάθε κατοικίας και η σχέση μεταξύ ενοίκων και αντικειμένων. Στην δεύτερη προσέγγιση επιδιώκεται η σύνδεση της ιδιαίτερης ατομικότητας και του χαρακτήρα του εκάστοτε ενοίκου, με τον καθορισμό της φυσιογνωμίας του χώρου.
Στην τρίτη προσέγγιση με σημείο αναφοράς τα επιλεχθέντα διαμερίσματα της δεύτερης φάσης, η έρευνα στρέφεται μέσω των άτυπων δικτύων επικοινωνίας προς το σύνολο της πολυκατοικίας. Αναλύονται και καταγράφονται οι πληροφορίες των αισθήσεων (ακοής, όσφρησης, όρασης) που προέρχονται από τους ένοικους των υπολοίπων διαμερισμάτων, επιδιώκοντας την δημιουργία της πραγματικής εμπειρίας κατοίκησης στα διαμερίσματα και την σύνδεση των δικτύων επικοινωνίας με τον βαθμό ιδιωτικότητας.
Οι τρεις προσεγγίσεις επικεντρώνονται σε παρατηρήσεις που προκύπτουν από την καθημερινή ζωή στα διαμερίσματα, στην όποια οι ένοικοι δεν δίνουν καμία αντανακλαστική προσοχή. Θέσεις επίπλων, παρατηρήσεις ήχων (ομιλίες, φωνές, ήχος μουσικής, τηλεόρασης), οσμών (μυρωδιές φαγητών, αφρόλουτρων, αρωμάτων), μικρής και μεγάλης κλίμακας αντικειμένων (έπιπλα, διακοσμητικά, βιβλία, σκουπίδια) συνεκτιμώνται για να εξαχθούν συμπεράσματα του τρόπου ζωής και της καθημερινότητας των ενοίκων.
Επιβλέπων: Κοτιώνης Ζήσης
Αριθμός Αναφοράς: 106
Η κτιριακή εξέλιξη των ψυχιατρείων είναι η συνισταμένη της εξέλιξης της ψυχιατρικής σκέψης αλλά και της κοινωνιολογικής εξέλιξης.
Η έννοια του ψυχιατρικού ασύλου ξεκινά από την ίδρυση του Γενικού Νοσοκομείου στην Αγγλία του 17ου αιώνα και καταλήγει θεωρητικά στη σημερινή εικόνα μέσα από το έργο των Tuke, FrancoBasagliaκαι του Freud. Για την εξέλιξη αυτή έγιναν έρευνες πάνω στη συμπεριφορά και τις ανάγκες των ψυχασθενών και στις επιδράσεις του εκάστοτε αστικού περιβάλλοντος.
Στην αρχή ο ασθενής αντιμετωπιζόταν σαν ζώο, μόνο με την πάροδο των αιώνων, την εξέλιξη της ιατρικής, αρχίζει να αντιμετωπίζεται σαν άνθρωπος, ασθενής με ιδιαίτερες αντιλήψεις και ανάγκες.
Με τον εκσυγχρονισμό της ιατρικής και την αναγνώριση του κλάδου της ψυχιατρικής, την προσθήκη της ψυχαναλυτικής έχουμε και τον εκσυγχρονισμό των ψυχιατρείων λειτουργικά αλλά και κτιριακά. Αρχίζει πλέον να παίζει ρόλο το μέγεθος του ψυχιατρείου, η θέση του στα αστικά κέντρα, η ανάγκη του ασθενή για ιδιωτική ζωή, έκφραση αλλά πάνω απ’ όλα την κάλυψη του αισθήματος ασφάλειας.
Η αισθητική μέσα από τη διακοσμητική και το χρώμα παράλληλα με τη λειτουργικότητα δίνει το έναυσμα για ουσιαστικές αλλαγές στο σύστημα σχεδιασμού και νοσηλείας. Πλέον το κτίριο και το φυσικό περιβάλλον είναι κομμάτι της θεραπευτικής αγωγής.
Παράλληλα με την ανθρωπιστική προσέγγιση του προβλήματος, παραθέτονται σύντομα σχεδιαστικές αρχές που αναζητήθηκαν στην προσπάθεια δημιουργίας ενός κατάλληλου περιβάλλοντος που δεν παραπέμπει σε άσυλο.
Στα νοσοκομεία ο ασθενής μένει στα στενά πλαίσια των παροχών υγείας, ενώ η παραμονή σε μία θεραπευτική κοινότητα εξασφαλίζει τα παραπάνω μέσα σε ένα περιβάλλον πιο φιλόξενο, πιο δημιουργικό.
Στην Ελλάδα την περίθαλψη των ασθενών με ψυχικές παθήσεις αναλαμβάνουν ειδικά ψυχιατρικά νοσοκομεία, τα ψυχιατρικά τμήματα των γενικών νοσοκομείων, τα κέντρα ψυχικής υγείας και άλλες δομές στην κοινότητα.
Στα πλαίσια της ερευνητικής προσπάθειας, λόγω απαγόρευσης της εισόδου μου σε ψυχιατρικούς τομείς γενικών νοσοκομείων, επιχείρησα την προσέγγιση νεαρής ηλικίας μαθητών- ένα πολύ ευαίσθητο κομμάτι του πληθυσμού με ποικίλα προβλήματα. Η επαφή αυτή με τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς, μου έδωσε την δυνατότητα να ενημερωθώ για το έργο των Κ.Δ.Α.Υ ειδικών κέντρων για την αντιμετώπιση μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες και προβληματικές συμπεριφορές.
Επιβλέπουσα: Γιαννίση Φοίβη
Αριθμός Αναφοράς: 147