I like to find something in-between. Not only [between] nature and architecture, but also [between] inside and outside. Every kind of definition has an in-between space. Especially if the definitions are two opposites, then the in-between space is more rich. – Sou Fujimoto

https://architectureau.com/articles/sou-fujimoto-the-spaces-in-between/

Τα τελευταία χρόνια, το μάθημα προτείνει έννοιες και εμβαθύνει σε αυτές με στόχο τόσο τη σύνδεση της θεωρίας με την αρχιτεκτονική πρακτική, όσο και την αναζήτηση μέσω έρευνας, ενός προγράμματος που δεν απαντάει άμεσα και αυτονόητα σε έναν κτιριολογικό τύπο.

Εστιάζοντας λοιπόν στις έννοιες της αφαίρεσης και του κενού που προτάθηκαν σε προηγούμενα εξάμηνα και έχουν αποφέρει μια εμπειρία και έναν πλούτο τόσο σε επίπεδο συζήτησης, όσο και αρχιτεκτονικών προτάσεων, το μάθημα φέτος φιλοδοξεί να εμβαθύνει περαιτέρω στα ζητήματα αυτά, μέσα από την έννοια του 'ενδιάμεσου' χώρου.

Ως ενδιάμεσοι χώροι ορίζονται οι χώροι αυτοί οι οποίοι δεν έχουν σαφή και διακριτά χαρακτηριστικά, δεν ορίζονται απλά από δίπολα, αντίθετα ανοίγουν τη συζήτηση για την κατανόηση της φασματικότητας του χώρου, τις ποιότητες και δυνατότητες χρήσης του. Οι ενδιάμεσοι χώροι λοιπόν, είναι οι χώροι του εν δυνάμει, της μετάβασης, του συσχετισμού ή και της αντιπαράθεσης. Είναι οι χώροι όπου τα υποκείμενα καλούνται να επαναπροσδιορίσουν την ταυτότητά τους, να ξεβολευτούν από τις συνήθειές τους, να ξανασκεφτούν τους τρόπους κατοίκησής τους.

Στη θεωρία της αρχιτεκτονικής, πολλές είναι οι έννοιες που συνοδεύουν την έρευνα αυτή: Το κατώφλι, η μετάβαση, ο κενός και ο υπολλειματικός χώρος, η άρση των ορίων, inbetween, itermediate, medial, layered spaces κλπ.

Πολλά σύγχρονα αρχιτεκτονικά παραδείγματα επιχειρούν να επαναδιαπραγματευτούν τις σύνθετες εκφάνσεις των ενδιάμεσων χώρων, αλλά και ο αυθόρμητος, συχνά άναρχος τρόπος που οι πόλεις μας αναπτύχθηκαν μέσα στο βάθος του χρόνου, αποτελούν πολύτιμες πηγές παρατήρησης και μελέτης.

Σκοπός του μαθήματος είναι ο εντοπισμός και η διερεύνηση της συνθήκης του 'ενδιάμεσου χώρου' μέσα από διαφορετικές κλίμακες,επιστημονικά πεδία ή καλλιτεχνικές πρακτικές, εστιάζοντας ωστόσο τελικά στις σχέσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του αστικού ιστού ή/και της υπαίθρου.

Προτείνεται η διερεύνηση συνώνυμων εννοιών καθώς και η παρατήρηση και καταγραφή κτιρίων, σχέσεων, προγράμματος κλπ. τα οποία επιλέγονται με συγκεκριμένα κριτήρια. Η έρευνα αυτή αποσκοπεί στην αποκωδικοποίηση και μετέπειτα διαχείριση της πληροφορίας, έτσι ώστε σ’ ένα επόμενο στάδιο ν’ αποτελέσει τη βάση σύστασης ενός νέου [αρχιτεκτονικού] προγράμματος ή στρατηγικής που λαμβάνουν υπόψη παραμέτρους όπως η γεωμετρία, ο χρόνος, η σωματική εμπειρία, οι ανθρώπινες δράσεις ή αδράνειες κλπ.

Στόχος της προσέγγισης αυτής είναι η εμβάθυνση σε μεθοδολογίες ανάλυσης και αναπαράστασης του δομημένου χώρου προκειμένου να γίνει συνειδητός ο τρόπος που διαφορετικές συνθήκες της πόλης ή/και της υπαίθρου και των καθημερινών πρακτικών μπορούν να λειτουργήσουν καταλυτικά στην διαμόρφωση και εμπλουτισμό της αρχιτεκτονικής πρόθεσης και σκέψης.

Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου θα πραγματοποιηθούν παρουσιάσεις που ως στόχο έχουν τη συζήτηση θεωρητικών εννοιών που σχετίζονται με τους 'ενδιάμεσους' χώρους. Παράλληλα, θα παρουσιάζονται και αναλύονται υλοποιημένα έργα ή προτάσεις. Στόχος είναι μέσα από την ανάλυση του αρχιτεκτονικού έργου και τη θεωρία, να προκύψουν τα στοχευμένα ερευνητικά και σχεδιαστικά ενδιαφέροντα της κάθε ομάδας.

Benjamin W.,(1996), Selected Writings, Vol. 1, Ed. Marcus Bullock and Michael W. Jennings, Cambridge Mass/London: Belknap Press of Harvard University Press

Benjamin W.,(1986), Reflections: Essays, Aphorisms, Autobiographical Writings, Edited by Peter Demetz, Schocken Books Inc., New York

Certeau, Michel de (1984) “The Practice of Everyday Life”, Berkeley: University of California Press. Doctorow C., Grudova C., Self, Mill & Jones, Blackledge J., Mackintosh S., Webb S., Walton J., Lokko L., Armstrong R., Bratishenko L., Pedersen T., Smith M., Nicholson R., Unnikrishnan D., Davey E., Yeh J. (2019) Gross Ideas: Tales of Tomorrow’s Architecture, ed. Attlee E., Harper P., Smith M., The Architecture Foundation and Oslo Architecture Triennale

Ishigami J.,(2018), Freeing Architecture, Fondation Cartier pour l' art contaimporain

Ishigami J., (2008), Small Images, INAX publishing, Tokyo

Μπασελάρ Γκ.(2007), Η ποιητική του χώρου, μετάφραση Ελένη Βέλτσου, εκδ. Χατζηνικολή

Σένετ Ρ.,(1999), Η τυραννία της οικειότητας Ο δημόσιος και ο ιδιωτικός χώρος στον δυτικό πολιτισμό, μετάφραση: Γιώργος Ν. Μέρτικας, εκδ. Νεφέλη

Σταυρίδης Στ.,(2018),Κοινός χώρος. Η πόλη ως τόπος των κοινών, εκδ. AngelusNovus