Σαν δεύτερο στην ακολουθία δύο μαθημάτων που εκτείνονται στο σύνολο του πρώτου έτους σπουδών με κοινό αντικείμενο (Ιστορία της Αρχιτεκτονικής από την Προϊστορία έως την Νεώτερη Εποχή) ολοκληρώνει τα μαθησιακά ζητούμενα του πρώτου εξαμήνου εντείνοντας και επεκτείνοντας τις μεθόδους του. Πιο συγκεκριμένα:
• Συντελεί στην εμπέδωση της ιστορικής διάστασης του αρχιτεκτονικού αντικειμένου σε γόνιμο συσχετισμό με την παντός είδους καλλιτεχνική δυναμική που το τροφοδότησε εξαρχής.
• Λειτουργεί παράλληλα και συνδυαστικά με το μάθημα της Εισαγωγής στην Αρχιτεκτονική.
• Εξοικειώνει τους νέους φοιτητές και τις φοιτήτριες του τμήματος με τον επιστημολογικό πυρήνα της αρχιτεκτονικής, δηλ. την αρχιτεκτονική συνολικά ως γνωστική πειθαρχία σε άμεση αναφορά με τα κατά καιρούς θεωρητικά εργαλεία και τις πρακτικές της.
Γενική επισκόπηση της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής από την Αρχαία Ρώμη έως την Αναγέννηση. Η ύλη επικεντρώνεται στον λεγόμενο ‘κλασικό’ κόσμο του Ευρωπαϊκού νότου (Ελλάδα, Ρώμη), καθώς και στους πολιτισμούς που διαμορφώθηκαν στον απόηχο αυτού του παραδείγματος και μέσα από μια νέα πολιτισμική συγκυρία, ήτοι την ανάδυση του Χριστιανισμού. Προτεραιότητα δίνεται στα έργα της Αρχιτεκτονικής, ενώ έργα της Τέχνης συζητούνται και αναλύονται στον βαθμό που σχετίζονται με την Αρχιτεκτονική, δηλ. είτε ως αναπόσπαστα στοιχεία της χωρικής της παρουσίας, είτε ως ερμηνευτικά εργαλεία για την κατανόηση βασικών της αρχών. Mε τον όρο ‘αρχιτεκτονική’ εννοούμε το σύνολο του δομημένου χώρου, το οποίο περιλαμβάνει τόσο το κτήριο όσο και το ευρύτερο περιβάλλον του.
Τα έργα τα οποία παρουσιάζονται στο μάθημα επιλέγονται με βάση αφενός την αξία τους ως παραδείγματα αναφοράς με διαχρονική σημασία (π.χ. την επιδραστικότητά τους σε μεταγενέστερα αντίστοιχα) και αφετέρου την σημαντικότητά τους για την συγκεκριμένη ιστορική στιγμή που υλοποιήθηκαν. Η ανάλυσή τους περιλαμβάνει δύο σκέλη: α) κριτικό συσχετισμό με το ιστορικό τους πλαίσιο (κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, κλπ.), και β) την αντικειμενική περιγραφή τους (π.χ. σχεδιαστικές αρχές, λειτουργικότητα, υλικές και κατασκευαστικές παραμέτρους, τυπολογικό προσδιορισμό, αισθητικές ποιότητες, κλπ.)
Το μάθημα προτίθεται να καλύψει τις εξής θεματικές ενότητες (ή περιόδους) με μεγαλύτερη επικέντρωση στον κλασικό κόσμο:
• Αναδρομή στην Αρχαία Ελλάδα
• Αρχαία Ρώμη
• Παλαιοχριστιανική και Βυζαντινή Περίοδος
• Καρολίγγεια Αναγέννηση και Ρωμανική Περίοδος
• Γοτθικός μεσαίωνας σε Γαλλία και Αγγλία
• Εισαγωγή στην Αναγέννηση
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ
Η τακτική παρακολούθηση των διαλέξεων και η συμμετοχή σε όλα τα στάδια της εξεταστικής διαδικασίας αποτελούν την προϋπόθεση για την επιτυχή περάτωση του μαθήματος και την εξασφάλιση ενός καλού βαθμού. Βοηθήματα μελέτης (φυλλάδια) θα αναρτώνται στην ψηφιακή πλατφόρμα E-Class(στον φάκελο ‘ΕΓΓΡΑΦΑ’) στην αρχή κάθε νέας θεματικής ενότητας και σκοπός τους είναι να χρησιμεύσουν ως οδηγοί για την παρακολούθηση των διαλέξεων στην τάξη και την παραπέρα μελέτη. Συμπληρωματικά θα διανέμονται φυλλάδια σε μορφή ασκήσεων με θέματα/ ερωτήσεις υποβοηθητικά για την κάθε ενότητα. Επιβάλλεται όπως οι φοιτητές/τριες να εκτυπώνουν και να κρατούν συστηματικό χρονολογικό αρχείο όλων αυτών των φυλλαδίων που θα αποτελέσουν και βάση της μελέτης τους για τις εξετάσεις.
Το μάθημα είναι τρίωρο προγραμματισμένο για ημέρα Δευτέρα 17:00-20:00 μ.μ. με δυνατότητα 10λεπτου διαλείμματος ενδιάμεσα, αν οι συνθήκες το επιτρέπουν. Για την εύρυθμη λειτουργία του παρακαλούνται οι φοιτητές να προσέρχονται έγκαιρα στην τάξη.
Η βαθμολογία για το μάθημα απονέμεται μέσα από τρείς (3) εξεταστικές διαδικασίες: δύο γραπτές εξετάσεις (η μία προαιρετική/ ‘πρόοδος’ περίπου ένα μήνα πριν το τέλος του εξαμήνου και η δεύτερη υποχρεωτική κατά την εξεταστική περίοδο) και την βαθμολόγηση του εγχειριδίου σημειώσεων & σκίτσων σε τακτή ημερομηνία μέσα στο εξάμηνο. Τα ποσοστά βαθμολογίας κατανέμονται ως εξής:
• Εγχειρίδιο/ τετράδιο σημειώσεων & σκίτσων 30%
• Πρώτη γραπτή εξέταση (‘πρόοδος’) με θετική συμβολή στην γενική αξιολόγηση του φοιτητή ή της φοιτήτριας (η ημερομηνία θα καθοριστεί στην πορεία)
• Δεύτερη γραπτή εξέταση 70%
Απαιτείται η συμμετοχή στην τελική γραπτή εξέταση και η κατάκτηση βαθμού βάσης (5.0) για την ολοκλήρωση του μαθήματος.
Ειδικά Θέματα (προσαύξηση μιας (1) μονάδας στο συνολικό βαθμό)
Οι φοιτητές μπορούν να αναλάβουν και να διεκπεραιώσουν μια ειδική ερευνητική άσκηση εμβάθυνσης σε κάποιο συγκεκριμένο θέμα που εμπίπτει στη θεματολογία του μαθήματος, ατομικά ή ομαδικά (2 άτομα). Το θέμα αναμένεται να έχει ερευνητικό χαρακτήρα με χρήση επιστημονικών πηγών. Το θέμα αποφασίζεται από κοινού με την διδάσκουσα, καθώς και το γενικό πλάνο της εργασίας (προσέγγιση, πηγές, κλπ.) Τα θέματα αναμένεται να παρουσιαστούν στην τάξη αν το επιτρέψει το πρόγραμμα. Η ικανοποιητική διεκπεραίωση του ειδικού θέματος προσαυξάνει τον συνολικό βαθμό του φοιτητή ή της φοιτήτριας κατά μία (1) μονάδα.
1) Kύριο σύγγραμμα με δωρεάν διανομή:
• RobertFurneau-Jordan, Iστορία της Αρχιτεκτονικής, εκδ. 'Υποδομή', 1981.
2) Βοηθητικό σύγγραμμα:
• Χιού Χόνορ/ Τζόν Φλέμινγκ, Ιστορία της Τέχνης, εκδ. "Υποδομή" (για την Ελλην. γλώσσα), 2001 (σύγγραμμα μαθήματος 1ου εξαμήνου).
3) Βοηθητικό σύγγραμμα:
• Gardner’s Art through the Ages, 11th ed., Harcourt Brace Jovanovich, Publ., San Diego, etc., 2000. Τα τμήματα που ενδιαφέρουν το μάθημα βρίσκονται ανηρτημένα σε ηλεκτρονική μορφή στο serverτης σχολής.
Εξίσου απαραίτητα βοηθήματα μελέτης αποτελούν:
4) Το προσωπικό ημερολόγιο σημειώσεων και σκίτσων (βλ. παρακάτω).
5) Επιπλέον αρχεία που αναρτώνται στον serverτης σχολής (προσβάσιμα ψηφιακά με χρήση του προσωπικού κωδικού του/της κάθε φοιτητή/τριας).
Για παραπέρα μελέτη, καθώς και για την καλύτερη εποπτεία του εικονογραφικού υλικού, η συχνή επίσκεψη της βιβλιοθήκης κρίνεται απαραίτητη προς αναζήτηση πηγών με συναφές περιεχόμενο. Βοηθητικό υλικό βρίσκεται αναρτημένο στο serverτης σχολής, το οποίο οι φοιτητές μπορούν να λάβουν χρησιμοποιώντας τους κωδικούς εγγραφής τους (download). Το μάθημα δεν κάνει χρήση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-class. Οι τίτλοι των σημαντικότερων βιβλιογραφικών βοηθημάτων για επέκταση της μελέτης βρίσκονται στο τέλος αυτού του φυλλαδίου (σελ. 4).
Η βιβλιογραφία που ακολουθεί είναι γενική και καλύπτει ισοδύναμα την ύλη Α' & Β' εξαμήνου. 'Ολοι οι τίτλοι υπάρχουν στην κεντρική βιβλιοθήκη του Παν/μίου Θεσσαλίας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
ErnstH. Gombrich, Το Χρονικό της Τέχνης, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., 1994.
Γ. Λάββας, Επίτομη Ιστορία της Αρχιτεκτονικής, UniversityStudioPress, 2002.
X. Mπούρας, Μαθήματα Ιστορίας Αρχιτεκτονικής (2ος τόμος), εκδ. 'Συμμετρία', 1999.
Παγκόσμιος Ιστορία της Τέχνης. Εκδ. Φυτράκη & "Χρυσός Τύπος", Ε.Π.Ε., Αθήνα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Trachtenberg, M. & Hyman, I., Architecture from Pre-History to Postmodernism, Harry N. Abrams, Inc., New York, 1986 (ήμεταγενέστερο)
Watkin, D., A History of Western Architecture, Barrie & Jenkins, London, etc., 2000.
Stokstad, Marilyn, Art History (in 2 volumes), Prentice Hall, Inc., and Harry N. Abrams, Publishers, New York, 1995
Janson, H. W., History of Art, 3rd edition, Harry N. Abrams, Inc., New York, 1986.
Sir Banister Fletcher's A History of Architecture, Dan Cruickshank (ed.), 20th edition, Architectural Press, Oxford, Boston, etc., 1996 (orig. 1896)
Kostof, Spiro, A History of Architecture: Settings and Rituals, Oxford, New York, 1985 (ήμεταγενέστερο).
ΑΛΛΑ ΧΡΗΣΙΜΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ - ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ
Harris, Cyril, Illustrated Dictionary of Historic Architecture, Dover Publ., Inc., New York, 1984.
Grove's Dictionary of Art(34 τόμοι), New York, 1996 [πολύ βασικό εγκυκλοπαιδικό και βιβλιογραφικό βοήθημα]
Roth, Leland M., Understanding Architecture: Its Elements, History, and Meaning, Icon Edit., 1993.
Fleming, J., Honour, H., Pevsner, N. The Penguin Dictionary of Architecture (3rd edition), Penguin Books, London, England /New York, N.Y., 1980.
Stevens,Curl James,A Dictionary of Architecture, Oxford University Press, Oxford, England, 1999.
Ιστότοπος μαθήματος στην ψηφιακή πλατφόρμα E-Class: https://eclass.uth.gr/courses/ARCH_U_176/