[, Γνώση, Εφαρμογή, Ανάλυση, Σύνθεση, Αξιολόγηση]

Τα αναμενόμενα μαθησιακά αποτελέσματα του προτεινόμενου μαθήματος αφορούν στην κατανόηση (αναγνώριση και συσχέτιση με το εκάστοτε ιστορικό συγκείμενο) των εργαλείων ανάγνωσης αλλά και των διαφόρων χωρικών συνθηκών υπό εξέταση. Οι σπουδαστές και οι σπουδάστριες αναμένεται να εξοικειωθούν με τα παραπάνω κα να αναγνωρίζουν τα κύρια θεωρητικά προβλήματα όπως έχουν τεθεί στην εκάστοτε συγχρονικότητα. Συγκεκριμένα, μετά το πέρας του μαθήματος, οι σπουδαστές και οι σπουδάστριες αναμένεται:

- να δύνανται να διακρίνουν διαφορετικά είδη πολιτισμικής συγκρότησης/οριοθέτησης/μνημειακότητας στο αστικό και περιαστικό τοπίο και να τα αναλύουν στα στοιχεία που τα συγκροτούν και τα διατηρούν.
  - να έχουν συγκροτήσει μία εργαλειοθήκη ανάλυσης των διαφόρων τύπων χωρικών συνθηκών που ορίζουν και διαμορφώνουν τους σχεδιασμένους χώρους παντός κλίμακας.
  - να κατανοούν τη σημασία της παραγωγής καλλιτεχνικού και αρχιτεκτονικού λόγου [discourse] στην ανάγνωση του δομημένου περιβάλλοντος, προσδιορίζοντας τους κυρίαρχους εννοιολογικούς άξονες που τους καθορίζουν και αναγνωρίζοντας τις εκτροπές από αυτούς και την δυναμική τους.
  - να επιχειρηματολογούν προφορικά και να αναπτύξουν την κριτική τους αντίληψη, μέσα από τις οργανωμένες ομαδικές συζητήσεις του μαθήματος.
  - να λειτουργούν αυτόνομα αλλά και ομαδικά κατά την εκπόνηση θεωρητικών εργασιών, αξιοποιώντας την υπάρχουσα βιβλιογραφία, αναζητώντας δεδομένα και αναπαραστάσεις τους στο διαδίκτυο και σε άλλα μέσα, και τελικώς διοχετεύοντας τα παραπάνω στον εμπλουτισμό της προσωπικής τους έκφρασης ως προς τα παραπάνω.

Το μάθημα επιχειρεί να προσεγγίσει το αστικό/περιαστικό τοπίο και να δώσει εργαλεία εξέτασης των διαφόρων λανθανουσών πτυχών του. Τα εργαλεία αυτά μπορεί να αφορούν μεθόδους εκπόνησης πρωτογενούς έρευνας, ανάλυσης δευτερογενών πηγών, αλλά και κριτικής εξέτασης και αποδόμησης υπαρχόντων σχηματοποιημένων αφηγημάτων που ενημερώνουν τους κυρίαρχους τρόπους κατανόησης της πόλης και συνήθως πλαισιώνουν και την 'ιστορικότητα' των στοιχείων που τη συγκροτούν.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα αναζητηθούν εργαλεία ανάγνωσης του χωρικού περιβάλλοντος μέσα από θεωρητικές αναζητήσεις και καλλιτεχνικές πρακτικές που εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια του 20ου αλλά και των αρχών του 21ου αιώνα. Κρίνεται ότι τα παραπάνω θα οδηγήσουν σε επαναναγνώσεις των χωρικών συνθηκών που συναντώνται σε σύγχρονα αστικά περιβάλλοντα παντός τύπου. Η διερεύνηση των επιλεγμένων θεματικών θα εστιάζει είτε σε προτεινόμενα εργαλεία κριτικής και αναλυτικής ανάγνωσης του δομημένου περιβάλλοντος και των διαφόρων ορίων/ταυτοτήτων/δυναμικών που το ορίζουν, είτε σε παραδείγματα εξαιρέσεων στους κανόνες οριοθέτησης, αμφίβολων τόπων και ασυνεχειών στο αστικό και περιαστικό τοπίο. Τα εργαλεία θα εξετάζονται ως προς τις προοπτικές να αξιοποιηθούν προς τη διάρρηξη των ιεραρχικών σχέσεων και του φαινοτύπου αυτών, ενώ τα σημεία ενδιαφέροντος (παραδείγματα εξαιρέσεων) στο δομημένο περιβάλλον θα εξετάζονται ως προς τον τρόπο που έχουν φιλοξενήσει εκτροπές από την χωρική κανονικότητα του σύγχρονου δομημένου περιβάλλοντος, καθώς και ως προς τους τρόπους αναπαράστασής τους στα κυρίαρχα μέσα επικοινωνίας.

Τα πρώτα μαθήματα θα εξερευνήσουν τη σχέση των διαφόρων χωρικών συμβάσεων (συνοριακών, μορφολογικών, ταυτοτικών, ιστορικών κ.ά.) με τις – χωρικά αναφερόμενες – ταυτότητες των υποκειμένων που τα κατοικούν. Στη συνέχεια θα υπάρξει εστίαση στον εμπλουτισμό των ερμηνευτικών εργαλείων των φοιτητών/τριών, επισκεπτόμενοι/ες παραδείγματα από σχετικές θεωρητικές αλλά και καλλιτεχνικές πρακτικές αναπαράστασης και νοηματοδότησης και αντίστοιχων θεωρητικών αναζητήσεων.

Ανάμεσα από τον χώρο και τον πολιτισμό θα εξετάζονται διαρκώς διαφορετικές συγκροτήσεις υποκειμένων, όπως κατασκευάζονται μέσω του ορισμού χωρικών συνθηκών παντός τύπου, όπως παρουσιάζονται ως χρήστες/στριες του χώρου που τους/ις διαμορφώνει, όπως μετατρέπονται σε πομπούς εκφοράς διαφόρων τύπων Λόγου, όπως επηρεάζουν την εξέλιξη του περιβάλλοντός τους, διαρρηγνύοντας ή διαιωνίζοντας κανονικότητες, με τελικό στόχο την συνειδητή και ρητή τοποθέτηση των σπουδαστών/στριών ανάμεσα στα παραπάνω.
 

Η αξιολόγηση των φοιτητών/τριών έγινε μέσω εργασίας πολλαπλών μέσων (γραπτός λόγος, μέσα αναπαράστασης, κινούμενη εικόνα) και περιλάμβανε και παρουσίαση στο αμφιθέατρο. Η εργασία βασίστηκε στο υλικό των παρουσιάσεων ενισχύθυκε η σταθερή παρακολούθηση των φοιτητών/τριών. Τα αποτελέσματα ήταν ποικίλα και κατά βάση πολύ ενδιαφέροντα και καινοτόμα ως προς τα αναπαραστατικά και αφηγηματικά μέσα ανάλυσης υπαρχουσών και ουτοπικών χωρικών συνθηκών.

ΞΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Apel, Dora. "Ruin Terrors And Pleasures." In Beautiful Terrible Ruins. Rutgers University Press, 2019. https://doi.org/10.36019/9780813574097-004.

Baudrillard, Jean. "Simulacra and Simulations." In Jean Baudrillard, Selected Writings, edited by Mark Poster, 166. Cambridge: Polity, 1988.

Bourriaud, Nicholas, Relational aesthetics. Les Presses du Réel, 2009.

 Burgel, Guy. Croissance Urbaine et Développement Capitaliste: Le Miracle Athénien. Paris: Éditions du C.N.R.s, 1981.

Choay, Françoise. The Invention of the Historic Monument, translated by Lauren M. O'Connell. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2001.

Chouliaraki, Lilie, and Fairclough, Norman. "Critical Discourse Analysis in Organizational Studies: Towards an Integrationist Methodology." Journal of Management Studies 47 (2010): 1213-1218. https://doi.org/10.1111/j.1467-6486.2009.00883.x.

Connaughton, Stacey L., Jasmine R. Linabary, and Liliya Yakova. "Discursive Construction." The International Encyclopedia of Organizational Communication. (New Jersey: Wiley, 2017) doi:10.1002/9781118955567.wbieoc063.

Connerton, Paul. Cultural Memory. SAGE Publications Ltd, 2006. https://dx.doi.org/10.4135/9781848607972.

De Pieri, Filippo. "Conservation in the Age of Gentrification: Historic Cities from the 1960s." Contemporary European History 19, no. 4 (2010): 375–85. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/40930579.

Deleuze, Gilles. "What is a Dispositif?" In Michel Foucault Philosopher, edited by Timothy J. Armstrong. Hemel Hempstead: Harvester Wheatsheaf, 1992.

Douglas, M., Purity and danger. Taylor & Francis, 2002.

Forty, Adrian, and Küchler, Susanne. The Art of Forgetting. Oxford: Berg, 2001.

Gentry, Kynan, and Smith, Laurajane. "Critical heritage studies and the legacies of the late-twentieth century heritage canon." International Journal of Heritage Studies 25, no. 11 (2019): 1148-1168.

Glendinning, Miles. The Conservation Movement: A History of Architectural Preservation: Antiquity to Modernity. London: Routledge, Taylor & Francis Group, 2013.

Gfeller, Aurélie Élisa. "The Authenticity of Heritage: Global Norm-Making at the Crossroads of Cultures." The American Historical Review 122, no. 3 (2017): 758–91. https://www.jstor.org/stable/26576849.

Hamilakis, Yannis. The nation and its ruins antiquity, archaeology, and National Imagination in Greece. Oxford: OUP Oxford, 2014.

Halsey, M., & Young, A., Our desires are ungovernable. Theoretical Criminology, 10(3), 275–306, 2006.

Handbook of Material Culture. Edited by Christopher Tilley, Webb Keane, Susanne Kuechler-Fogden, Mike Rowlands, and Patricia Spyer. London: Sage, 2006.

Herzfeld, M. The absent presence: Discourses of crypto-colonialism. South Atlantic Quarterly, 101(4), 899–926, 2002.

Hobsbawm, Eric and Ranger, Terence, eds. The Invention of Tradition. Cambridge, 1983.

Kain, Roger, and Peggy A. Phillips. "Conservation Planning in France: Policy and Practice in the Marais, Paris." Urbanism Past & Present, no. 7 (1978): 22–34. http://www.jstor.org/stable/4440424.

Karadimitriou, Nikos; Maloutas, Thomas; Arapoglou, Vassilis. "Multiple Deprivation and Urban Development in Athens, Greece: Spatial Trends and the Role of Access to Housing." Land 2021, 10, 290. https://doi.org/10.3390/land10030290.

Leontis, A., Not another polytechnic occupation! Reading the graffiti on the Athens Polytechneio. ‘Greece is Burning’ Hot Spots series. Society for Cultural Anthropology website. https://culanth.org/fieldsights/not-another-polytechnic-occupation-reading-the-graffiti-on-the-athens-polytechneiomarch-2015. Accessed 20 February 2021, 2016.

Leary-Owhin, Michael. «A Fresh Look at Lefebvre’s Spatial Triad and Differential Space: A Central Place in Planning Theory?». Planning Theory Conference University of the West of England, June 2012. https://www.researchgate.net/publication/283079974_A_Fresh_Look_at_Lefebvre’s_Spatial_Triad_and_Differential_Space_A_Central_Place_in_Planning_Theory

Lefebvre, Henri. The Production of Space. Translated by Donald Nicholson-Smith. Oxford: Blackwell Publishing, 1991.

Leventis, P. Walls of crisis: Street art and urban fabric in Central Athens, 2000–2012. Architectural Histories, 1(1), Art.19., 2013.

Logan, William, Kockel, Ullrich, and Nic Craith, Máiréad. "The New Heritage Studies." In A Companion to Heritage Studies, 1–25. John Wiley & Sons, Inc., 2015. https://doi.org/10.1002/9781118486634.

Lowenthal, David. The Past Is a Foreign Country. Cambridge: Cambridge University Press, 1985.

Lyons, Siobhan. "Introduction: Ruin Porn, Capitalism, and the Anthropocene." In Ruin Porn and the Obsession with Decay. Springer International Publishing, 2018.

Macdonald, N., The graffiti subculture: Youth, masculinity, and identity in London and New York. Palgrave Macmillan, 2001.

Papanikos, Gregory T. "Investment in Construction and Postwar Greek Economic Growth: A Correlation Analysis." 1988.

Petras, James. "Greek Rentier Capital: Dynamic Growth and Industrial Underdevelopment." Journal of the Hellenic Diaspora 11, no. 2 (1984): 47–58.

Smith, Laurajane. Uses of heritage. London: Routledge, 2006.

Tunbridge, John E., and Ashworth, Greg J. “Dissonant Heritage: The Management of the Past as a Resource in Conflict”. New York: J. Wiley, 1996.

van Oers, Ron. "The Economic Feasibility of Heritage Preservation." In A Companion to Heritage Studies, 307–321. John Wiley & Sons, Inc., 2015. doi.org/10.1002/9781118486634.ch22.

Williams, Kevin. "Voices of the establishment or of cultural subversion? The Western canon in the curriculum." Journal of Philosophy of Education 55, no. 4–5 (2021): 864–877. doi.org/10.1111/1467-9752.12588.

Wright, Patrick. “On Living in an Old Country: The National Past in Contemporary Britain” (1985). Oxford: Oxford University Press, 2009.

Yalouri, Eleni. "Between the Local and the Global, The Athenian Acropolis as Both National and World Monument." In Archaeology in Situ: Sites, Archaeology, and Communities in Greece, edited by A. Stroulia and S. Buck Sutton, 131–158. Lexington Books, 2010.

Yalouri, Eleana. "Ruinous Pasts, Presents (and Futures?)." Field, 2021. http://field-journal.com/issue-18/5006.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζήβας, Διονύσης. "Πλάκα 1973-2003, Το χρονικό της επέμβασης για την προστασία της παλαιάς πόλεως Αθηνών." Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, 2006.

Καζανάς, Αλέξανδρος-Τιμόθεος. 'Η ποινική προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, Το προστατευόμενο έννομο αγαθό και η επίδρασή του στο αξιόποινο των εγκλημάτων του ν. 3028/2002'. Διδακτορική διατριβή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Σχολή Νομικών, Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών, Τμήμα Νομικής, Θεσσαλονίκη, 2010.

Καρατζάς, Γιώργος. 'Ιστορία και χώρος, ο ρόλος της ανάδειξης και της διαχείρισης ιστορικών μνημείων και τοποθεσιών στη συγκρότηση και αναπαράσταση του εθνικού παρελθόντος. διάδοση αφηγημάτων, ανασκαφική έρευνα, συντήρηση και αποκατάσταση μνημείων τον 20ο αιώνα. Διδακτορική διατριβή. Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα, 2015.

Κολοβός, Ιωάννης. "Νεανικές υποκουλτούρες και συγκρότηση κοινωνικής ταυτότητας: η περίπτωση των πανκ στην Αθήνα, 1979-2013." Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, 2013.

Μαρκοπούλου, Αυγή, και Παπαδόδημας. “Προστασία Μνημείων και συνόλων, Πρόταση θεσμικού πλαισίου”. Αθήνα: Ελληνική Εταιρεία, 1975.

Μπαστέα, Ελένη. “Αθήνα 1834-1896: Νεοκλασική πολεοδομία και ελληνική εθνική συνείδηση”. Αθήνα: Libro, 2008.

Μπίρης, Κώστας. “Αι Αθήναι, από του 19ου εις τον 20ον αιώνα”. Αθήνα: Έκδοσις του καθιδρύματος πολεοδομίας και ιστορίας των Αθηνών, 1966.

Παπαγεωργίου-Βενετάς, Αλέξανδρος. "Η έννοια του μνημείου τέχνης και ο εκσυγχρονισμός της σχετικής νομοθεσίας.=" , Αθήνα: Αυτοέκδοση, 1967.

Παπαδημητρίου, Νίκος, και Αναγνωστόπουλος, Άρης (επιμ.) “Το παρελθόν στο παρόν: Μνήμη, Ιστορία και Αρχαιότητα στη σύγχρονη Ελλάδα”. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη, 2017.

Πρακτικά Δημόσιας Συζήτησης. "Η ζωή στην έρημο του μπετόν – Κοινωνικές αναδιαστρωματώσεις και εγκατάλειψη του κτιριακού πλούτου σε κεντρικές περιοχές κατοικίας – Η περίπτωση της Κυψέλης." Αθήνα: Ινστιτούτο GoetheΑθηνών, 1988.

Σκοπελίτης, Στέλιος. “Νεοκλασσικά Σπίτια της Αθήνας και του Πειραιά”. Δωδώνη, 1975.

Σκοπελίτης, Στέλιος.”Νεοκλασικά Ερείπια”. Αθήνα: Βέργος, 1977.

Στεφάνου, Ιωσήφ. "Συντήρησις και αισθητική του οικισμού." Τμήμα Χωροταξίας, Διεύθυνσης Προγραμματισμού και Μελετών, Υπουργείο Εσωτερικών, 1972.

Τζελέπης, Πάνος-Νικολής. "Λαϊκή Ελληνική Αρχιτεκτονική." Αθήνα: Γκαλερί ‘Νέες Μορφές’, 1971.

Τσουκαλάς, Κωνσταντίνος. “Ταξίδι στο λόγο και την ιστορία”. Αθήνα: Πλέθρον, 2000.

Φιλιππίδης, Δημήτρης. “Για την ελληνική πόλη - μεταπολεμική πορεία και μελλοντικές προοπτικές”. Αθήνα: Θεμέλιο, 1990.

χωρικές δυναμικές, υλικός πολιτισμός, μνημειοποίηση, μεθοδολογία έρευνας, πολυμέσα