Γενικές ικανότητες (βάσει παραρτήματος διπλώματος): Αυτόνομη εργασία, Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών, Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον, Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.
[Γνώση, Κατανόηση, Αξιολόγηση]
Το μάθημα επιδιώκει μέσα από τη μελέτη κτιρίων, οικοδομικών στοιχείων και κειμένων την κατανόηση της δραστικότητας των υλικών και των ειδικών εφαρμογών τους. Απώτερος στόχος είναι η κατάδυση στο δυναμικό νόημα της αρχιτεκτονικής ύλης και στις συνάψεις του με κοινωνικές σημασίες και με το αρχέγονο πλαίσιο του φυσικού κόσμου.
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές και φοιτήτριες:
· Θα έχουν μεγαλύτερη και βαθύτερη γνώση των υλικών δόμησης.
· Θα έχουν κατανοήσει τις συνέχειες και ρήξεις στη χρήση των υλικών σε συγκεκριμένες περιόδους της ιστορίας της αρχιτεκτονικής.
· Θα έχουν την δυνατότητα να προσεγγίζουν υλικά δόμησης και ειδικές επεξεργασίες τους όχι μόνο ως προς τις τεχνικές τους ιδιότητες αλλά και σε σχέση με τις εκφραστικές τους δυνατότητες, το σημασιολογικό τους εύρος και τις συμβολικές φορτίσεις τους
· Θα έχουν γνωρίσει το έργο και την σχεδιαστική φιλοσοφία σημαντικών αρχιτεκτόνων του 20ου και 21ου αιώνα.
Το μάθημα είναι θεωρητικό και αποτελείται από διαλέξεις με εκτεταμένη παρουσίαση οπτικού υλικού.
Στη πορεία του μαθήματος εξετάζονται θεματικά συγκεκριμένα υλικά και αξιοσημείωτες εφαρμογές τους στην αρχιτεκτονική. Η εξέταση αυτή δεν περιορίζεται στις φυσικές ιδιότητες και τεχνικές συμπεριφορές των υλικών, αλλά εκτείνεται στην ιστορική τους διαδρομή, στις αναφορές και τους συμβολισμούς τους.
Το μάθημα εστιάζεται κυρίως σε βασικά υλικά (πέτρα, πηλός, σκυρόδεμα, ξύλο) με έμφαση στις αποκλίνουσες από τις συμβατικές αξιοποιήσεις τους που αποκαλύπτουν την βαθύτερη φύση του κάθε υλικού και τη δυνατότητα του για παραγωγή νοημάτων κι εκφραστικών υπερβάσεων. Η διερεύνηση των κυρίαρχων αισθητικών καθορισμών αλλά και πειραματικών χρήσεων των αρχιτεκτονικών υλικών μας βοηθά να κατανοήσουμε την ποιητική και πολιτική εμβέλειά τους. Προσπαθεί να εντοπίσει τις στιγμές εκείνες κατά τις οποίες οι υλικές διατάξεις καταφέρνουν να μας επανασυνδέουν με στοιχειακές δυνάμεις και με ιστορικές συντεταγμένες που η δράση τους έχει απωθηθεί από το σύγχρονο οπτικό πεδίο.
Διαλέξεις του μαθήματος
1. Η αντίσταση των υλικών.
2. Γενεαλογίες και πολιτικές της ορυκτής ύλης
3. Πέτρα και σημασίες της τραχύτητας
4. Η μεταφυσική του σκυροδέματος.
5. Η ρητορική της ρευστότητας
6. Ο πηλός και η αριθμητική της διάβρωσης
7. Η ζωή του ξύλου.
8. Επιχρίσματα και μωσαϊκά.
9. Υλικές αντιθέσεις και αφηγήσεις της λεπτομέρειας.
10. Η δυναμική της θραυσματικότητας και το φαντασιακό των ερειπίων.
11. Το παρόν της πρωτογενούς υλικότητας.
Το μάθημα αποτελείται από σειρά διαλέξεων και συζητήσεων.
Είναι υποχρεωτική η συστηματική παρακολούθησή του και η δημιουργική συμμετοχή σε αυτό. Μικρές ασκήσεις κατανόησης κι εμβάθυνσης στα θέματα των διαλέξεων θα συνυπολογιστούν στην τελική αξιολόγηση. Επιπλέον, θα διεξαχθεί τελική γραπτή εξέταση που θα καθορίσει κατά 70% τον τελικό βαθμό του μαθήματος.
Cadwell, M. Strange details. The MIT press, 2007.
Cohen, J. Stone, an ecology of the inhuman, UniversityOf Minnesota Press, 2015.
Deplazes, A (ed). Constructing Architecture: materials processes structures (a Handbook), Birkhäuser, 2005
Forty, A. Concrete and culture: a material history, Reaktion Books, 2016
Frampton, K. Studies in Tectonic Culture.TheMITpress, 1995.
Leatherbarrow, D., Mostafavi, M. On Weathering. The MIT press, 1993.
Lloyd Thomas, K.(ed) Material matters: Architecture and material practice. Routledge, 2007.
Pallasmaa, J. The eyes of the skin: Architecture and the senses, Wiley-Academy, 2005
Pallasmaa, J. Δώδεκα δοκίμια για τον άνθρωπο, την τέχνη και την αρχιτεκτονική, 2021
Κουτούπης, Γ. Οικοδομική - ΒΙΑ - Αρχιτεκτονική, Εκδόσεις Ζήτη, 2008
Μανωλίδης, Κ. ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΟ, κείμενα για την ύλη της αρχιτεκτονικής, Εκδόσεις ΝΗΣΟΣ, 2017
http://www.sze.hu/~eptansz/Deplazes_Constructing_Architecture.pdf
https://jeremytill.s3.amazonaws.com/uploads/post/attachment/22/2001_The_Future_is_Hairy.pdf
http://iris.nyit.edu/~rcody/Thesis/Readings/Pallasmaa%20-%20Hapticity%20and%20Time.pdf