Επικουρική Διδασκαλία: Νίκος Βαμβακάς, Μαρία Λούκου
Παρεμβάσεις:
Φρόσω Πάυλου - Δημοσιογραφος, Διευθύντρια ΕΡΑ Βόλου
Παναγιώτης Κανελόπουλος - Αν. Καθηγητής Π.Τ.Π.Ε., ΠΘ - Μουσικής Παιδαγωγικής
Γιώργος Πλείος - Καθηγητής Κοινωνικής και Πολιτικής Ανάλυσης της Επικοινωνίας, Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ, ΕΚΠΑ
Οι βασικοί στόχοι του μαθήματος είναι οι ακόλουθοι:
- Απόκτηση ικανοτήτων χρήσης των τεχνικών εικόνας και ήχου (φωτογραφία, ηχογράφηση, λήψη και μοντάζ βίντεο) και η χρήση τους για την μελέτη του αστικού τοπίου και του κτιριακού περιβάλλοντος.
- Ανάπτυξη της παρατηρητικότητας και της περιγραφικής και αναλυτικής ικανότητας στη συλλογή, επεξεργασία και παρουσίαση των τεχνικών, ιστορικών και κοινωνικών δεδομένων.
- Απόκτηση μιας συνολικής αντίληψης για τις δυνατότητες αναπαράστασης και έκφρασης της πραγματικότητας που παρέχουν τα διάφορα μέσα καθώς και του τρόπου που τα μέσα αυτά επηρεάζουν και διαμορφώνουν την προσέγγιση και ερμηνεία της πραγματικότητα
- Εκμετάλλευση των δυνατοτήτων της οπτικοακουστικής και της ψηφιακής τεχνολογίας, στη συλλογή, επεξεργασία και ανασύνθεση των τεχνικών, ιστορικών και κοινωνικών δεδομένων ενός χωρικού περιβάλλοντος
- Κατανόηση των αντιλήψεων του νοητικού χώρου, διερεύνηση των σχέσεων υλικού χώρου και δυνητικής Πραγματικότητας, όπως αναπτύσσονται από τις σύγχρονες εικαστικές αναζητήσεις (βίντεο-τέχνη, εγκαταστάσεις, διαδραστικά γεγονότα με τη χρήση υπολογιστών, κλπ).
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής / τρια θα είναι σε θέση να:
Έχει κατανοήσει τους βασικούς κανόνες χρήσης των διαφορετικών αναπαραστατικών τεχνολογιών
Έχει κατανοήσει τους βασικούς κανόνες οργάνωσης του εικονογραφικού χώρου μιας δισδιάστατης εικόνας
Είναι σε θέση να επιλέξει τα αναπαραστατικά μέσα για να αναλύσει και να παρουσιάσει συνθετικά έναν κτηριακό ή αστικό χώρο
Έχει κατανοήσει πως η διατύπωση της αρχιτεκτονικής πρότασης σε ένα αναπαραστατικό μέσο δεν είναι απλώς μια τεχνική επιλογή ή μια επιχειρησιακή αναγκαιότητα του αρχιτέκτονα αλλά ένας τρόπος να σκέφτεται τον χώρο.
Έχει κατανοήσει πως οι τεχνικές που συγκροτούν το βλέμμα μιας συγκεκριμένης εποχής προς το χώρο έχουν σαφείς πολιτιστικούς και ιδεολογικούς προσδιορισμούς που μεταγράφονται στις αρχιτεκτονικές προσεγγίσεις οι οποίες με τη σειρά τους τροποποιούν και εξελίσσουν τις τεχνικές.
Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΩΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
Το μάθημα αποτελεί τη βασική εισαγωγή στη χρήση των αναπαραστατικών μέσων και τεχνολογιών στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό.
Τα διάφορα εικονογραφικά μέσα μάς παρέχουν τη δυνατότητα αναπαράστασης και έκφρασης της πραγματικότητας. Ταυτόχρονα επηρεάζουν και διαμορφώνουν τον τρόπο που η πραγματικότητα προσεγγίζεται. Ακριβώς η λειτουργία τους αυτή τα αναδεικνύει σε συστήματα αναφοράς. Οι διαφορετικές τεχνικές δεν αποτελούν απλά μέσα παραγωγής αντικειμένων, προϊόντων και υπηρεσιών αλλά παράλληλα επηρεάζουν άμεσα τον τρόπο αντίληψης που έχει μια κοινωνία για το χώρο, το χρόνο, την κίνηση και την ύλη. Η όραση έχει ιστορία. Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας εξαρτάται από μοντέλα κατανόησης βασισμένα στην εκπαίδευσή μας, στην καλλιέργειά μας, την ψυχολογική κατάσταση, κλπ.
Οι οπτικοακουστικές τεχνολογίες ως εργαλείο σύλληψης, ανάλυσης και σύνθεσης στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό
Η ανάπτυξη των ηλεκτρονικών μέσων σχεδίασης και αναπαράστασης του υλικού χώρου αλλά και παραγωγής του νέου, ψηφιακού χώρου έχει επηρεάσει αποφασιστικά τον χαρακτήρα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής εκπαίδευσης. Μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός και η αρχιτεκτονική εκπαίδευση βασιζόταν αποκλειστικά στην σχεδίαση και αναπαράσταση του υλικού χώρου, μέσω σχεδίων σε χαρτί και μέσω της δημιουργίας τρισδιάστατων μοντέλων (μακετών). Το θέμα της αναπαράστασης του χώρου είναι κυρίαρχο στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, αφού αναφέρεται στους κώδικες επικοινωνίας αλλά και στη διαδικασία σύλληψης και δημιουργίας.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ 14 ΕΒΔΟΜΑΔΩΝ
- Εισαγωγή. Περιεχόμενο μαθήματος. Παραδείγματα ασκήσεων. Σύντομη αναδρομή στην πορεία εκλογίκευσης του βλέμματος.
- Εισαγωγή στη φωτογραφική τεχνική. Αρχές σύνθεσης και οργάνωσης του φωτογραφικού κάδρου. Διαδικασία αναγνώρισης του αστικού τοπίου και ανασύνθεση της πραγματικότητας.
- Φωτογραφία και αφήγηση. Τεχνικές σύνθετης εικόνας.
- Αστικό τοπίο και ηχητικό τοπίο. Σχέση χώρου και ήχου, εικόνας και ήχου.
- Ήχος και τεχνικές ηχοληψίας. Επίσκεψη στο στούντιο Ήχου.
- Οπτικές μηχανές, από την επιστήμη στο θέαμα.
- Εισαγωγή στην κινούμενη εικόνα. Βασικά στοιχεία οπτικοακουστικής γλώσσας.
- Πόλη και κινηματογράφος. Αποσπάσματα ταινιών για την πόλη.
- Εικονογραφημένο σενάριο. Κωδικοποιημένη τεχνική περιγραφή των βασικών χαρακτηριστικών ενός οπτικοακουστικού έργου με τη χρήση εικόνων και σχολίων.
- Όραση και αντιληπτική διαδικασία.
- Εισαγωγή στις αρχές του Μοντάζ. Αναλογική και ψηφιακή επεξεργασία εικόνας.
- Αρχές λειτουργίας και ιδιαιτερότητες ηλεκτρονικής εικόνας.
- Ηλεκτρονικοί υπολογιστές και ψηφιακή εικόνα. Oμογενοποιήση των διαφορετικών εικονογραφικών μέσων.
- Χειρονομία και πρόγραμμα. Περιβάλλον επικοινωνίας ανθρώπου-υπολογιστή. Διαδραστικότητα.
Στη διάρκεια του μαθήματος οργανώνονται σεμινάρια ή εργαστήρια εστιασμένα σε ειδικές θεματολογίες. Για παράδειγμα, οργανώνεται εργαστήριο ηχητικού αυτοσχεδιασμού με συντονιστή τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, επίκουρο καθηγητή του τμήματος ΠΤΠΕ του ΠΘ.
Επίσης, οι πρακτικές εργασίες των φοιτητών υποστηρίζονται τεχνικά από τις εγκαταστάσεις και το στελεχικό δυναμικό του εργαστηρίου ΕΠΕΟΤ.
Η αξιολόγηση των φοιτητών γίνεται μέσα από μια σειρά ασκήσεων (ατομικών και ομαδικών) με αντικείμενο την αναπαράσταση και την ανάλυση του αστικού περιβάλλοντος. Οι ασκήσεις αυτές στοχεύουν στην καλλιέργεια της δυνατότητας έκφρασης χρησιμοποιώντας διαφορετικές τεχνολογίες αναπαράστασης από την απλή αφήγηση στο εσωτερικό μιας φωτογραφίας έως την οπτικοακουστική αναπαράσταση.
Ο τελικός βαθμός προκύπτει λαμβάνοντας υπόψη:
Ασκήσεις (ατομικές): 40%
Παρουσίαση τελικής εργασίας (ομαδική): 40%
Γραπτή εξέταση: 20%
Όσοι μεταφέρουν το μάθημα στην εξεταστική περίοδο του Σεπτεμβρίου, εξετάζονται με γραπτή εξέταση. Προσκομίζουν επίσης όσες εργασίες δεν έχουν παραδώσει στη διάρκεια των μαθημάτων.
Δίδεται βιβλιογραφία και προτείνονται τέσσερα βιβλία. Κάθε φοιτητής παίρνει δωρεάν ένα βιβλίο από τα προτεινόμενα.
1) BordwellD.,ThompsonK., Εισαγωγή στην τέχνη του κινηματογράφου, μτφ. Κατερίνα Κοκκινίδη, Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2004
2) Buck-Morrs, S. (2009). Η Διαλεκτική του Βλέπειν: Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν και το Σχέδιο Εργασίας περί Στοών (μτφρ. Μ. Αθανασάκης). Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
3) Ξανθάκης Άλκης, Ιστορία της φωτογραφικής αισθητικής, Αιγόκερως, Αθήνα 1993
4) Τερζόγλου, Νικόλαος – Ίων, Ιδέες του χώρου στον εικοστό αιώνα, Αθήνα : Νήσος, 2009.
Επίσης, στους φοιτητές μοιράζεται τεύχος σημειώσεων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Κινήματα τέχνης – Διδασκαλία
- Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού, Ομάδες, κινήματα, τάσεις της σύγχρονης τέχνης μετά το 1945, μτφρ. Μαρία Καραγιάννη, Εξάντας 1991
- Βακαλό Ελένη, Ρυθμοί και όροι της ευρωπαϊκής τέχνης, Κέδρος, Αθήνα 1980
- Γκαγιώ Μπερνάρ-Αντρέ, Πλαστικές Τέχνες, Στοιχεία μιας διδακτικής-κριτικής, μτφρ. Μαριλένα Καρά, Νεφέλη 2002
- Γκούντμαν Νέλσον, Γλώσσες της Τέχνης, μτφρ. Πάνος Βλαγκόπουλος, Εκκρεμές 2005
- Τροβά Βάσω, Σιαπκίδης Νίκος, Αρχές Σύνθεσης, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο
- BeardsleyMonroe, Ιστορία των Αισθητικών Θεωριών, μτφρ. Δ. Κούρτοβικ, Π. Χριστοδουλίδης, Νεφέλη 1989
- Kent Sarah, Σύνθεση, Δεληθανάσης 1995
- WofflinHeinrich, Βασικές έννοιες της Ιστορίας της Τέχνης, το πρόβλημα της εξέλιξης του στιλ στην νεότερη τέχνη, μτφρ.
Φώτης Κοκαβέσης, Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1992
Οπτική αντίληψη
- ΔΕΛΗΓΙΩΡΓΗ Αλεξάνδρα, Σκέψη και Προοπτική, Αλεξάνδρεια, 2002
- ARNHEIMRundolf, Artandvisualperception, University of California Press, 1974
- BERGERJohn, Η εικόνα και το βλέμμα, μτφρ. Ζαν Κονταράτου, Οδυσσέας, 1986
- COLEAlison, Προοπτική, Δεληθανάσης-Ερευνητές, 1993
- DAMISCH Hubert, L’ origine de la perspective, Flammarion, Παρίσι1982.
- GOMBRICH Ernst, The image and the eye, Phaidon, Οξφόρδη1982
- GOMBRICHErnst, Τέχνη και ψευδαίσθηση, Νεφέλη 1996.
- KITTLERFridriech, Γραμμόφωνο, κινηματογράφος, γραφομηχανή, μετφρ. Τ. Σιετή, Νήσος, 2005
- ΜΩΡΑΪΤΗΣ ΜΑΚΗΣ, Η Αναγεννησιακή οθόνη, το πέρασμα από την Αναγέννηση στη Φωτογραφία και μετά στον Κινηματογράφο, Εκδόσεις Καθρέφτης, Αθήνα.
Βιβλία για την φωτογραφία
- ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ Κωστής, Λανθάνουσα Εικόνα, Αθήνα 1998
- ΜΠΑΡΤ Ρολάν, Ο φωτεινός θάλαμος, Αθήνα 1983
- ΞΑΝΘΑΚΗΣ Άλκης, Ιστορία της Ελληνικής Φωτογραφίας, Αθήνα, 1981
- ΞΑΝΘΑΚΗΣ Άλκης, Ιστορία της φωτογραφικής αισθητικής, Αιγόκερως, Αθήνα 1993.
- ΡΙΒΕΛΛΗΣ Πλάτων, Φωτογραφία, Φωτοχώρος, Αθήνα 1986
- ΤΣΑΤΣΟΥΛΗΣ Δ., Η γλώσσα της εικόνας, Αθήνα 2000
- BAILEY, HOLLOWAY, Το βιβλίο της έγχρωμης φωτογραφίας, Αθήνα 1983
- JEFFREYIan, Φωτογραφία, συνοπτική ιστορία, εκδόσεις του περιοδικού ΦΩΤΟγράφος, 1997
- HEDGECOEJohn, Το βιβλίο του φωτογράφου, Αθήνα 1980
- SONTAG Susan, Περί φωτογραφίας, εκδόσεις του περιοδικού ΦΩΤΟγράφος, Αθήνα 1993.
- TIME-LIFE, Εγκυκλοπαίδεια της φωτογραφίας, Αθήνα, 1981
Τεχνολογίες των αναπαραστάσεων
- Βεργόπουλος Σ., Καλφόπουλος Α. (επιμ), Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός και Ψηφιακές Τεχνολογίες 2, Θεσσαλονίκη: Τμήμα Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ, Εκκρεμές 2005.
- ΤΕΡΖΟΓΛΟΥ Νικόλαος-Ίων, Ιδέες του χώρου στον εικοστό αιώνα, Αθήνα, Νήσος 2009
- Τροβά.B, Μανωλίδης.K, Παπακωνσταντίνου Γ. (επιμ). Η αναπαράσταση ως όχημα αρχιτεκτονικής σκέψης. Αθήνα: Τμήμα Αρχιτεκτόνων Παν.Θεσσαλίας-Futura, 2006
Άλλα θέματα
- MalreauxAndré, Το φανταστικό μουσείο, Πλέθρο
- Barthes, Roland, Εικόνα – Μουσική – Κείμενο, Πλέθρο
Συμπληρωματική βιβλιογραφία σε ειδικά θέματα δίδεται μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-class
τεχνολογίες αναπαραστάσεων, αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, αρχές σύνθεσης του εικονογραφικού κάδρου, αφηγηματικοί κώδικες, αστικά ηχοτοπία, ηλεκτρονική εικόνα, ψηφιακή εικόνα, περιβάλλ