Το εργαστήριο εισάγει τους σπουδαστές σε ένα είδος αρχιτεκτονικής σκέψης που επαναπροσδιορίζει την έννοια και τη σημασία του χώρου στο πλαίσιο μιας δομικής πραγματικότητας που διαμορφώνεται από τις νέες τεχνολογίες. Οι σπουδαστές μαθαίνουν να αναπτύσσουν ένα αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο το οποίο αντιμετωπίζει τη φυσική και την ψηφιακή πραγματικότητα ως μία συνέχεια, συνύπαρξη ή παραλληλία. Συνεπώς, αναπτύσσουν τις αντίστοιχες σχεδιαστικές ικανότητες, εξερευνούν σύγχρονες μεθόδους αναπαράστασης και καλλιεργούν μία αρχιτεκτονική κριτική ματιά σχετικά με τον σχεδιασμό σε υβριδικά περιβάλλοντα.

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές και οι φοιτήτριες:

• Θα έχουν κατανοήσει την πολυπλοκότητα και τις δυνατότητες του ψηφιακού σχεδιασμού.
• Θα έχουν κατανοήσει την σχέση του φυσικού και του τεχνητού, του υλικού και του άυλου, του πραγματικού χώρου και των δυνατοτήτων του.
• Θα έχουν πειραματιστεί με νέα λογισμικά σχεδιασμού που επιτρέπουν τη διάδραση (gameengines).
• Θα έχουν βελτιώσει τις γνώσεις τους σε ποικίλα αναπαραστατικά εργαλεία.
• Θα είναι σε θέση να καταρτίζουν ένα πρόγραμμα κατοίκησης των νέων ψηφιακών τοπίων.
• Θα έχουν την ικανότητα να σχεδιάζουν κατασκευές λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς του προγράμματος του τοπίου και άλλων μετρικών/ ποσοτικών περιορισμών που τίθενται κάθε φορά.
• Θα έχουν τη δυνατότητα να επεξεργάζονται μορφολογικά τις κατασκευές τους.
• Θα έχουν τη δυνατότητα να συγκρίνουν και να αξιολογούν το προϊόν του σχεδιασμού αναγνωρίζοντας πιθανά πλεονεκτήματα / μειονεκτήματα.
• Θα έχουν τη δυνατότητα να ιεραρχούν εναλλακτικές επιλογές και να παίρνουν σχεδιαστικές αποφάσεις.

Στόχος του μαθήματος είναι η εξερεύνηση της οντότητας του νησιού τόσο σε εννοιολογικό επίπεδο όσο και σε σχεδιαστικό. Οι φοιτητές καλούνται να εφεύρουν τη δική τους αφήγηση στο δικό τους ψηφιακό περιβάλλον καθώς και μια σειρά από εγγενείς και υβριδικούς μηχανισμούς για την παραγωγή χώρου. Οι σπουδαστές σε πρώτη φάση καλούνται να έρθουν σ επαφή με τα χαρακτηριστικά του ψηφιακού χώρου προκειμένου να εξερευνήσουν στοιχεία υπερβολής και υπέρβασης σε μια προσπάθεια άντλησης των συστατικών της ιδιαίτερης εννοίας που εμπερικλείει το νησί.

Το εφαλτήριο θέμα του αρχιπελάγους βασίζεται σε αντιθετικές εννοείς που συναρμοσμένες δομούν εάν εννοιολογικό σύνολο. Η έννοια του αρχιπελάγους δεν υποτάσσεται σε ιεραρχικές δομές αλλά ούτε και σε σειριακές διάδοχες, αλλά αντιθέτως στη συνύπαρξη διαφορετικών σχέσεων και σε δίκτια σχέσεων. Είναι ένα εννοιολογικό σύμπλεγμα προθέσεων και ορίων που διαχειρίζεται το εκάστοτε περιβάλλον και υποθετικό πρόγραμμα κατοίκησης. Το αρχιπέλαγος λοιπόν αποτελεί μια πολυεπίπεδη δομή με πυκνώσεις και αραιώσεις, με αφομοιώσεις και εκφράσεις πολυμορφίας.

Οι σπουδαστές καλούνται να εφαρμόσουν τα χαρακτηριστικά αυτά στον σχεδιασμό ενός νέου περιβάλλοντος - αρχιπελάγους. Το περιβάλλον αυτό θα αναπτυχθεί με τη βοήθεια ειδικού ανοιχτού λογισμικού σχεδιασμού, το οποίο προσφέρει τη δυνατότητα μίας λεπτομερούς αναπαράστασης, όχι μόνο του υπό σχεδιασμό αντικειμένου αλλά και όλων των συνθηκών που περιγράφουν τη διαδικασία της εκάστοτε «κατοίκησης». 

Οι συνθήκες αυτές αφορούν περιβαλλοντικά, σενάρια, ή ακόμη και σκηνοθετικά δεδομένα, η κατανόηση των οποίων κρίνεται αναγκαία κατά την παραγωγή της αρχιτεκτονικής λύσης. Επιδιώκεται με αυτόν τον τρόπο μία ολιστική και συμβατή με τα νέα τεχνολογικά μέσα προσέγγιση της διαδικασίας του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, η οποία εξοικειώνει τους φοιτητές με την πολύπλευρη και πολυπαραγοντική φύση του.

Σενάρια Κατοίκησης / Αναφορές

Το νησί που ίπταται

«Είχα μείνει εμβρόντητος, κι ο αναγνώστης είναι σχεδόν αδύνατο να συλλάβει το μέγεθος και την ένταση της έκπληξής μου, βλέποντας ένα νησί να ίπταται στον αέρα γεμάτο ανθρώπους που ήταν σε θέση (απ’ ό,τι φαινόταν) να το ανυψώσουν, να το προσγειώσουν ή να το θέτουν σε τροχιά όποτε ήθελαν». JonathanSwift, Τα Ταξίδια του Γκάλλιβερ, Αθήνα: Κρύσταλλο, 1982.

Ο Γκάλλιβερ συναντάει στα ταξίδια του μία σειρά από ‘τερατώδη’ φαινόμενα, ανάμεσα στα οποία βρίσκεται και το ιπτάμενο νησί της Λαπούτας, ένα νησί από άχρηστους φιλοσόφους, επιστήμονες και εφευρέτες.

Το νησί της ερήμου

«Συνειδητοποίησα ότι από τον κόσμο έξω από το νησί μου δεν έπρεπε να περιμένω τίποτα. Δε με αφορούσε πια, δεν είχε καμία σχέση μαζί μου.» DanielDefoe, Ροβινσώνας Κρούσος, Αθήνα: Αλκυών, 2004. Γραμμένο το 1719, περιγράφει τις περιπέτειες ενός ναυαγού που θα φτιάξει στο έρημο νησί του τον «κόσμο» από τη αρχή.

Το νησί του μυστικού

«Το μέλλον βρίσκεται στο νερό. Ηλεκτρικά διαχωρισμένο μπορεί να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη ολόκληρης της κοινωνίας μας, της βιομηχανίας μας και κατ’ επέκταση του πολιτισμού μας». JulesVerne, Η μυστηριώδης νήσος, Αθήνα Εστία, 2006
Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1874. Με την πτώση ενός αερόστατου στην ακτή μιας ερημικής νήσου, ξεκινά ο αγώνας της επιβίωσης πέντε ανδρών. Πρωταγωνιστής εδώ είναι το νησί. Πλήθος ανεξήγητων γεγονότων και ανησυχητικών συμπτώσεων έρχονται κι επανέρχονται, λες και κάποιος ή κάτι, μια μυστηριώδης άγνωστη δύναμη, τους κατασκοπεύει ασταμάτητα και καθοδηγεί τις κινήσεις τους, επεμβαίνοντας και σώζοντάς τους σε ώρες κρίσιμες. Ποιο είναι το μυστικό που κρύβει αυτό το παράξενο νησί;

Το νησί της επιβίωσης

«Danielle: Είσαι στο ίδιο νησί που είμαι κι εγώ;», Lost(2004–2010)
Οι επιζήσαντες ενός αεροπορικού δυστυχήματος αναγκάζονται να ζήσουν μαζί σε ένα απομονωμένο και επικίνδυνο νησί. 

 Το τσιμεντένιο νησί

«Ο Maitlandαισθάνθηκε πως ήταν μόνος σε έναν εξωγήινο πλανήτη εγκαταλελειμμένο από τους κατοίκους του, μία φυλή από οικοδόμους αυτοκινητοδρόμων που είχαν από καιρό εξαφανιστεί αλλά που τον είχαν κληροδοτήσει με αυτή την τσιμεντένια έρημο». ConcreteIsland, J. G. Ballard, 1974
Ένας αρχιτέκτονας συγκρούεται με το αυτοκίνητό του σε μία κυκλοφοριακή νησίδα ανάμεσα στα καταστρώματα των οδών, από όπου αδυνατεί να ξεφύγει. Το τσιμεντένιο αυτό νησί είναι ένα υποπροϊόν της σύγχρονης κοινωνίας και του αστικού σχεδιασμού, ένας ερημικός χώρος της πόλης.

Το νησί των προσώπων

«Η αποστολή του Facebook είναι να δίνει στους ανθρώπους τη δύναμη να μοιράζονται και να κάνουν τον κόσμο πιο ανοιχτό και συνδεδεμένο». Facebook,υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης.
Ένα νησί του διαδικτύου που κατοικείται από εκατομμύρια ψηφιακούς ηλεκτρονικούς χρήστες.

Το νησί των Καταραμένων

«Αυτοί που δουλέψανε σ’ όλη τους τη ζωή, χωρίς να χορτάσουνε ψωμί, βρίσκονται τώρα, στην αρρώστια τους, πεταμένοι σαν κοπριά, σ’ ένα κοπρόλακο βρωμερό που λέγεται Σπιναλόγκα. Θέμος Κορνάρος, 1932.
Τόπος δακρύων και αμέτρητων τραγικών ιστοριών η Σπιναλόγκα αποτέλεσε την «φυλακή» των λεπρών ολόκληρης της χώρας.

Το νησί της εμπειρίας

«Μορφέας: Είχες ποτέ κάποιο όνειρο Νίο, που ήσουν τόσο σίγουρος πως ήταν αληθινό; Τι θα συνέβαινε αν δεν μπορούσες να ξυπνήσεις από αυτό το όνειρο; Πώς θα ήξερες τι διαφορά μεταξύ του ονειρικού και του πραγματικού κόσμου;». The Matrix (ταινία επιστημονικής φαντασίας του 1999)
Κάθε εμπειρία στο matrix, είναι ένα ψηφιακό νησί στην πραγματικότητα του φυσικού κόσμου.

Τα παραπάνω σενάρια αποτελούν ενδεικτικές αναφορές. Θα απαιτηθεί προσωπική έρευνα στα διαφορετικά θεματικά πεδία, ώστε να διαμορφωθούν οι βασικές αρχές και ιδέες που θα κατευθύνουν το σχεδιασμό. 

Οι φοιτητές καλούνται να παραδώσουν μία πλήρη σχεδιαστική λύση της πρότασής τους (κείμενα περιγραφής, αρχιτεκτονικά σχέδια, τρισδιάστατες αναπαραστάσεις, οπτικοακουστικές συνθέσεις), όπως αυτή διαμορφώθηκε κατά τη διάρκεια του εξαμήνου.

Οι εργασίες θα υλοποιηθούν ατομικά ή σε ομάδες των δύο φοιτητών/τριών.

Foucault, Michel, Of Other Spaces: Heterotopias, Architecture, Mouvement, Continuité, 1984

Leach, Neil (Ed.), Designing for a Digital World, Academy Press; 2002

McCullough, Malcolm, Digital Ground: Architecture, Pervasive Computing, and Environmental Knowing,The MIT Press; 2005

Amoroso,Nadia, Digital Landscape Architecture Now, Thames & Hudson; 2012

N. Hirsch, A. Melasniemi, M.Miller, R. Tiravanija (Eds), DO WE DREAM UNDER THE SAME SKY, Sternberg Press, 2015