Το μάθημα αναλύει αρχιτεκτονικές και καλλιτεχνικές αναζητήσεις του 20ου και 21ου αιώνα υπό το πρίσμα της πρόσληψης του πρόσφατου παρελθόντος ως κατασκευής της μνήμης, αλλά και του απώτατου παρελθόντος ως στοιχείου συγκρότησης της ιστορικής ταυτότητας. Διερευνώνται γενεαλογίες θεωριών και επανακάμψεις εννοιών όπως η μνήμη, η πολιτική, η ουτοπία, οι οποίες διαμορφώνουν τα κινήματα πρωτοπορίας της εξεταζόμενης περιόδου. Η παρουσίαση και κριτική επισκόπηση αλληλεπιδράσεων, ζυμώσεων και διασυνδέσεων γίνεται μέσα από την εξέταση χαρακτηριστικών παραδειγμάτων τέχνης και αρχιτεκτονικής.

Στόχοι του μαθήματος είναι:

1) Εξοικείωση και κατανόηση θεωριών και εννοιών που σχετίζονται με την πρόσληψη του παρελθόντος, την ανανοηματοδότησή του και τη σχέση του με το παρόν, τη νεοτερικότητα σε σχέση με τη μνήμη.

2) Κριτική αξιολόγηση κειμένων, έργων τέχνης και αρχιτεκτονημάτων και αναγνώριση των διαφορετικών σχεδιαστικών διαδικασιών στην ιστορία και θεωρία των μεθόδων της αρχιτεκτονικής σύνθεσης.

3) Κατανόηση διαφορετικών δομών νοηματοδότησης του χώρου σε σχέση με την έννοια της μνήμης.

4) Καλλιέργεια αυξημένης κριτικής σκέψης, ενθάρρυνση των φοιτητών/τριών να συγκροτήσουν αυτόνομη προσωπική ερμηνεία του χώρου και σχεδιαστική προσέγγιση.

Στο μάθημα θα αναπτυχθούν τα παρακάτω θέματα:

- Η ανάδυση της έννοιας του μνημείου και της ιδεολογικής κατασκευής του παρελθόντος.

- Συνέχειες και ασυνέχειες του μοντέρνου με την κληρονομιά του παρελθόντος.

- Ολοκληρωτισμοί και αναβίωση του παρελθόντος στην αρχιτεκτονική και την τέχνη.

- Σοβιετική Ένωση: Μεταξύ Πρωτοπορίας και Νεοκλασικισμού στην αρχιτεκτονική και την τέχνη.

- Ανοικοδόμηση του παρελθόντος μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, θεωρίες και πρακτικές συγκρότησης ταυτότητας του δομημένου χώρου.

- Όψιμοι ιστορισμοί και εκλεκτικισμοί στην εποχή του μεταμοντερνισμού.

- Διαχείριση του «ευαίσθητου» παρελθόντος «των άλλων»: Η περίπτωση της Ελλάδας και της Τουρκίας.

- Το παρελθόν ως καταφύγιο στο σήμερα, επιρροές στην επίσημη και ανώνυμη αρχιτεκτονική της Ελλάδας.

Για την εμπέδωση και αφομοίωση της θεωρίας καθέ φοιτητής/τρια καλείται να συντάξει κριτικό κείμενο για ένα δικής του προτίμησης έργο τέχνης ή αρχιτεκτονικής στο οποίο γίνεται διαπραγμάτευση και επαναπροσδιορισμός του παλιού σε σχέση με το νέο. Το θέμα επιλέγεται ελεύθερα ή καθ’ υπόδειξη και δύναται να είναι είτε από την Ελλάδα, είτε από το εξωτερικό. Το κείμενο θα συνοδεύεται από το κατάλληλο εικονογραφικό υλικό  (το οποίο κατά προτίμηση θα πρέπει να περιλαμβάνει κυρίως ιδιόχειρα σκίτσα ή σχέδια) και από τη δέουσα βιβλιογραφική τεκμηρίωση. Πριν από την οριστική παράδοση της γραπτής εργασίας οι φοιτητές/τριες καλούνται να παρουσιάσουν ενόπιων των συναδέλφων τους τη δουλειά τους, με σκοπό τον διάλογο ή την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ τους με τον συντονισμό του διδάσκοντα. Ο βαθμός επιτυχίας στο μάθημα αξιολογείται από την προφορική ανάπτυξη του επιλεγμένου θέματος κάθε φοιτητή/τριας σε σύντομη παρουσίαση 15’ και από την τελική μορφή της γραπτής εργασίας.

Γ. Π. Λάββας, 19ος-20ος αιώνας: Σύντομη Ιστορία της Αρχιτεκτονικής, University Studio Press, 1996

D.Lowenthal, The Past is a Foreign Country, Cambridge,1985

D.Lowenthal, The Past is a Foreign Country: Revisited, Cambridge,2015

Α. Λιάκος, Πότε το παρελθόν γίνεται ιστορία, Πόλις 2012

Π. Πάγκαλος, Η σημασία του χρόνου στη σύγχρονη αρχιτεκτονική, Gutenberg, 2011

F.A. Yates, Η τέχνη της μνήμης, ΜΙΕΤ, 2012

Στους φοιτητές/τριες παρέχεται γενική βιβλιογραφία/βοηθητικό υλικό σε ψηφιακή μορφή, τα οποία θα αναρτώνται στην πλατφόρμα E-Class, αλλά και επιπλέον άρθρα ή βιβλία που θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη των ατομικών εργασιών.