Το μάθημα εισάγει τους φοιτητές και τις φοιτήτριες στον σχεδιασμό της πόλης. Εστιάζει στην ανάπτυξη της πόλης του 20ου αιώνα επιχειρώντας να καταδείξει ότι τα εργαλεία του σχεδιασμού της πόλης δεν είναι ουδέτερα αλλά ότι έχουν διαμορφωθεί με συγκεκριμένες ιδέες, οράματα, στόχους και πολιτικές και σε συγκεκριμένα πολιτικά και κοινωνικά συγκείμενα.
Σκοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση των ιδεών που διαμόρφωσαν τις στρατηγικές σχεδιασμού της πόλης τον 20ο -21ο αιώνα, η σχέση και η γενεαλογία τους καθώς και οι πιθανές συνέπειες της εφαρμογής τους.
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές και φοιτήτριες:
· Θα είναι σε θέση να γνωρίζουν τις κύριες ιδέες και στρατηγικές για τον σχεδιασμό της πόλης του 20ου αιώνα, τους περιορισμούς και τις συνέπειες των εφαρμογών των ιδεών αυτών στο πεδίο της πραγματικής πόλης.
· Θα έχουν εξοικειωθεί με τα αναπαραστατικά εργαλεία της πολεοδομίας (χάρτες, διαγράμματα)
· Θα έχουν την δυνατότητα να διακρίνουν βασικές αρχές που διέπουν σύγχρονες προτάσεις αστικού και πολεοδομικού σχεδιασμού.
· Θα έχουν την δυνατότητα να αξιολογήσουν προτάσεις αναγνωρίζοντας πλεονεκτήματα / μειονεκτήματα, ισχυρά και προβληματικά στοιχεία, κινδύνους και ευκαιρίες που δημιουργεί μια πρόταση σε κλίμακα αστικού χώρου.
· Θα είναι σε θέση να γράψουν ένα κείμενο με ακαδημαϊκές προδιαγραφές.
Με αφετηρία την έκρηξη της πόλης μετά την βιομηχανική επανάσταση το μάθημα εξετάζει τις μεγάλες αστικές παρεμβάσεις του Haussmann, τις πολεοδομικές ουτοπίες, τις κηπουπόλεις, τα οράματα για την πόλη του μοντέρνου κινήματος (CIAM και Χάρτα της Αθήνας) και τις εφαρμογές στην μεταπολεμική Ευρώπη. Ακολουθεί η ανάλυση της γένεσης των αντιδράσεων στο μοντέρνο (ΤΕΑΜ Χ), η επιστροφή στην αστική πραγματικότητα (Jacobs, Lynch, Cullen) και στον ρόλο του κατοίκου και των κοινωνικών ομάδων (Αlexander, συμμετοχικός σχεδιασμός). Αναλύεται η ιστορικότητα ως στοιχείο του σχεδιασμού στην πόλη (Rossi, Aymonino, RoweandKoetter) και παρουσιάζεται η κριτική ανακατασκευή της πόλης (ΙΒΑ, Βερολίνο 1980-90) και ο σχεδιασμός στην «πόλη – καμβά» (Βαρκελώνη, Δουβλίνο). Τέλος αναφέρεται στις απόψεις περί γενικής πόλης (Koolhaas) και πόλων παρέμβασης.
Σημαντικό στοιχείο του μαθήματος αποτελεί κάθε φορά η μεταφορά των μοντέλων από τον διεθνή στον ελληνικό χώρο και η διαφοροποίησή τους εξαιτίας των ειδικών ελληνικών συνθηκών (ελληνικές κηπουπόλεις, προσφυγικοί οικισμοί, οργανωμένη δόμηση και εργατική κατοικία, αντιπαροχή, αυθαίρετα, αναπλάσεις κέντρων πόλεων κλπ).
Το μάθημα οργανώνεται με εβδομαδιαίες διαλέξεις που συνοδεύονται από παρουσιάσεις οπτικοακουστικού υλικού (ppt. Video) και με διορθώσεις των θεμάτων που επεξεργάζονται οι φοιτητές και φοιτήτριες.
Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες αξιολογούνται με γραπτές εξετάσεις που αποδίδουν το 30% της βαθμολογίας και ομαδική ερευνητική εργασία που αποδίδει το 70% του βαθμού τους (ενδιάμεση παρουσίαση 20% και τελική παράδοση εργασιών 50%).
Δ. Καρύδης (2006) Τα επτά βιβλία της Πολεοδομίας, Αθήνα, Παπασωτηρίου
Δ. Φιλλιπίδης ( 2009). Εφήμερη και Αιώνια Αθήνα, ΠΙΟΠ
Κ. Καυκούλα, Ν. Παπαμίχος, Β. Χαστάογλου (1990). Σχέδια πόλεων στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, Θεσσαλονίκη
Κ.Η. Μπίρη (1966). Αι Αθήναι από του 19ου αιώνα εις τον 20ον αιώνα, Αθήναι
Sp. Costof (1991). The city shaped, Thames and Hudson
Sp. Costof (1992). The city assembled, Thames and Hudson
R. Krier (2003). Town Design, Basel
L. Mumford (1974). The story of Utopias, N. York
R. Koolhaas et al (2000). Mutations, Actar
Γ. Σημαιοφορίδης, Γ. Αίσωπος (2001), Η σύγχρονη (ελληνική) πόλη, Metapolis
πολεοδομία, αστικός σχεδιασμός, ιστορία της πολεοδομίας, ελληνική πόλη, ευρωπαική πόλη