Arch.Uth Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Arch.Uth UTH.gr English
ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ Ι
ΘΚ0901, ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ, ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΓΕΝΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ
Επιλογής στο εξαμ. 5, 7, ECTS: 3
Γνωστικά Πεδία (Οδηγία 2005/36/ΕΚ): Ιστορία και Θεωρία, Πολεοδομικός Σχεδιασμός, Κοινωνική Διάσταση του Σχεδιασμού.
Γενικές ικανότητες (βάσει παραρτήματος διπλώματος): Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών, Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις, Αυτόνομη εργασία, Ομαδική εργασία, Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα, Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον, Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου, Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής, Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.

 Το μάθημα εμβαθύνει σε θεωρητικές αναλύσεις της αρχιτεκτονικής και στην κατανόηση των προκλήσεων της αρχιτεκτονικής θεωρίας στη σύγχρονη εποχή. Συγκεκριμένα, εξετάζει μια σειρά από επίκαιρα και κεντρικά ερευνητικά ερωτήματα μέσα από την μελέτη της ιδιαίτερης περίπτωσης του αρχιτέκτονα/πολεοδόμου Κωνσταντίνου Δοξιάδη και της διαεθνικής πρακτική του Γραφείου Δοξιάδη από τη μεταπολεμική περίοδο μέχρι και τη δεκαετία του 1980. Το μάθημα προσφέρει σε φοιτήτριες και φοιτητές τη δυνατότητα να εξοικειωθούν με ένα σημαντικό, και όχι επαρκώς μελετημένο, έργο της Ελληνικής και διεθνούς μοντέρνας αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας η παγκόσμια εμβέλεια του οποίου επιτρέπει να προσεγγιστούν και επίκαιρα ζητήματα, όπως: η συγκρότηση της αρχιτεκτονική ως αποτέλεσμα της δράσης πολλαπλών δρώντων σε διαφορετικές κλίμακες, ο ρόλος της «παράδοσης» και των κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών της διαστάσεων, η κριτική σε ανθρωποκεντρικές προσεγγίσεις της αρχιτεκτονικής, κοινωνίας και του περιβάλλοντος, οι διεπιστημονικές διαστάσεις της αρχιτεκτονικής και οι ανταλλαγές με άλλες επιστημολογίες, η εργαλειοποίηση της αρχιτεκτονικής σε διαφορετικά γεωπολιτικά και οικονομικά καθεστώτα, και ο ρόλος του σχεδιασμού σε συνθήκες σύγκρουσης και κοινωνικών, ανθρωπιστικών και περιβαλλοντικών κρίσεων.   

 

 

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

[, Γνώση, Κατανόηση, Ανάλυση]

Το μάθημα βασίζεται στην παρακολούθηση θεματικών διαλέξεων και στην εμπλοκή φοιτητριών και φοιτητών σε δραστηριότητες διαδραστικού χαρακτήρα που περιλαμβάνουν συζητήσεις και αναγνώσεις θεωρητικών κειμένων, ανάλυση οπτικών αρχείων, όπως σχέδια, φωτογραφίες, χάρτες κ.ά.. Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου και σε συνάφεια με τις θεματικές του μαθήματος, θα αναπτυχθεί ένα διαδραστικό συνεργατικό εκδοτικό εγχείρημα το οποίο οι φοιτητές και φοιτήτριες καλούνται να διαμορφώσουν το περιεχόμενο και τους στόχους του και να συμβάλουν σε αυτό με ατομικές/ομαδικές εργασίες διαφορετικών μορφών. Παιδαγωγικός στόχος αυτού του εγχειρήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητριών και φοιτητών με διαδικασίες παραγωγής αρχιτεκτονικής γνώσης οι οποίες βασίζονται στην κινητοποίηση ατομικών/συλλογικών δεξιοτήτων, διάλογο και επικοινωνία, και μορφές αξιολόγησης από ομότιμους (peer-review).

Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές και οι φοιτήτριες αναμένεται να:

  • Έχουν αποκτήσει γνώσεις για το έργο του Γραφείου Δοξιάδη και ευρύτερα τις συνθήκες παραγωγής του, όπως και για τις κληρονομιές της μοντέρνας αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού στο σύγχρονο Παγκόσμιο Νότο.
  • Έχουν εξοικειωθεί με κριτικά ερωτήματα που αφορούν την αρχιτεκτονική κριτική και πράξη και την διατύπωση προβληματισμών οι οποίες αφορούν το παρελθόν, παρόν και το μέλλον της αρχιτεκτονικής
  • Έχουν κατανόηση τη σημασία της ιστορικής γνώσης και της θεωρητικής αντίληψης στην ευρύτερη διαπαιδαγώγηση του αρχιτέκτονα.
  • Μπορούν να προσεγγίζουν το αρχιτεκτονικό έργο με τη βοήθεια θεωρητικών εργαλείων
  • Έχουν κατανοήσει τη σημασία της διεπιστημονικής προσέγγισης της αρχιτεκτονικής
  • Έχουν αναπτύξει κριτική αρχιτεκτονική σκέψη και διατύπωση προσωπικών απόψεων μέσα από τον προφορικό και το γραπτό λόγο
  • Έχουν έρθει σε επαφή με την ερευνητική διαδικασία στο αντικείμενο της αρχιτεκτονικής (διατύπωση ερωτημάτων, μεθοδολογία της έρευνας, ανάλυση και διατύπωση επιχειρημάτων)
  • Έχουν έρθει σε επαφή με τις προκλήσεις της ανάλυσης αρχειακού υλικού (κειμένου και οπτικοακουστικού υλικού)
  • Έχουν ασκηθεί στη συγγραφή κειμένου ακαδημαϊκών προδιαγραφών και στη διαχείριση διαφορετικών πηγών (βιβλιογραφία, ηλεκτρονικές πηγές, οπτικά αρχεία κλπ.) και εξοικείωση με τη χρήση αναφορών, παραπομπών.  

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα οργανώνεται σε τρείς θεματικές ενότητες οι οποίες αναφέρονται σε διαφορετικά χρονικά, κοινωνικά και γεωπολιτικά πλαίσια και επιτρέπουν να φωτιστούν οι ιδιαιτερότητες του εκάστοτε συγκείμενου της αρχιτεκτονικής όπως και η σημασία τους στη συγκρότηση ενός κριτικού λόγου για το παρελθόν αλλά και το παρόν της αρχιτεκτονικής. 

Αντλώντας από πρόσφατες κριτικές αναλύσεις του έργου του Κωνσταντίνου Δοξιάδη, η πρώτη θεματική εστιάζει σε χωρικές πολιτικές της μεταπολεμικής ανοικοδόμησης στην Ελλάδα και αναδεικνύει τις συνδέσεις μεταξύ αρχιτεκτονικών οραματισμών και ιδεολογικών ανταγωνισμών, ζητήματα πολιτικής στράτευσης και α-πολιτικών/τεχνοκρατικών προσεγγίσεων, το ρόλο του σχεδιασμού ως εργαλείο κοινωνικής παρέμβασης αλλά και εδαφοκυριαρχίας στο ευρύτερο πλαίσιο των γεωπολιτικών του Ψυχρού Πολέμου. Η δεύτερη θεματική επικεντρώνεται στις συνδέσεις αρχιτεκτονικής και πολεοδομικού σχεδιασμού με τις ιστορίες της αποαποικιοποίησης και της ανάπτυξης στον Παγκόσμιο Νότο. Αναλύοντας εμβληματικά έργα, διαφορετικές τυπολογίες και κλίμακες, αναδεικνύεται ο κρίσιμος ρόλος της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού ως εργαλεία κοινωνικής παρέμβασης κάτω από διαφορετικά γεωπολιτικά καθεστώτα, η ανασυγκρότηση του χώρου μέσα από τη δράση ενός ευρύτερου δικτύων δρώντων, και οι αποκλίσεις μεταξύ αρχιτεκτονικών οραμάτων και δυναμικών στο πεδίο. Η τρίτη ενότητα, αντλεί από τις διεπιστημονικές και διεθνείς συζητήσεις που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια των Συμποσίων της Δήλου (1963-1974) για να εξετάσει διεπιστημονικές οπτικές στην παραγωγή της αρχιτεκτονικής γνώσης και τις ανταλλαγές τις αρχιτεκτονικής με άλλες επιστημολογίες. Σε αυτό το πλαίσιο, φωτίζεται η παραγωγή αρχιτεκτονικής γνώσης με οπτικές από το ‘Βορρά’ και τον ‘Νότο’, ανθρωποκεντρικές προσεγγίσεις της αρχιτεκτονικής, κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Οι τρεις θεματικές και οι επιμέρους αναλύσεις τους, θα εμπλουτιστούν με αναφορές σε άλλα παραδείγματα από την ιστορία και την σύγχρονη αρχιτεκτονική από διαφορετικά γεωγραφικά πλαίσια, συγκροτώντας συγκριτικές και δια-πολιτισμικές οπτικές, και φωτίζοντας τη κρισιμότητά τους για τη διατύπωση σύγχρονων ερευνητικών ερωτημάτων στην αρχιτεκτονική θεωρία.

Το μάθημα έχει στόχο την εμπέδωση γνώσεων αλλά και την όξυνση της κριτικής σκέψης των φοιτητριών και των φοιτητών μέσα από την συνεργασία, την επικοινωνία, και το διάλογο. Μέσα από την διεξαγωγή ενός διαδραστικού μαθήμ ατος επιχειρείται και η αντιμετώπιση των τεχνικών και εκπαιδευτικών προκλήσεων οι οποίες απορρέουν από τους περιορισμούς που έχουν επιβληθεί λόγω της πανδημίας αφενός προς την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας και αφετέρου προς την προσπάθεια περιορισμού των επιπτώσεων, αυτών των περιορισμών, στην ποιότητα του μαθήματος επιδιώκοντας τη μεγαλύτερη δυνατή πρόσβαση και εμπλοκή φοιτητριών και φοιτητών στις δραστηριότητες του.  

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η αξιολόγηση των φοιτητριών και φοιτητών θα βασίζεται στην ενεργή συμμετοχή τους στο μάθημα (εβδομαδιαίες διαλέξεις και συζητήσεις, σεμινάρια). Επιπλέον αξιολογούνται με βάση την ποιότητα της γραπτής εργασίας που παραδίδουν στο μέτρο της συστηματικής της επεξεργασίας κατά τη διάρκεια του εξαμήνου.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Aggregate (Group), 2012. Governing by Design: Architecture, Economy, and Politics in the Twentieth Century, Pittsburgh, Pennsylvania: University of Pittsburgh Press.

Doxiadis, C. 1969. Ekistics: An Introduction to the Science of Human Settlements. London: Hutchinson.

Δοξιάδης Κ.. 1946. Οι Θυσίες της Ελλάδος στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, Σειρά εκδόσεων του Υφυπουργείου Ανοικοδόμησης 9, Αθήνα: Υφυπουργείο Ανοικοδόμησης. 

Kakridis, A. 2013. Rebuilding the Future: CA Doxiadis and the Greek Reconstruction Effort (1945-1950), The Historical Review/La Revue Historique, (10) :135-160.

Καραδήμου-Γερόλυμπος, Α. 2009. Πόλεις και εθνικός χώρος σε κατάσταση πολιορκίας (1945-1952). στο Χατζιωσήφ Χ.. Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, 1945- 1952, Δ, Μέρος Β. Αθήνα: Βιβλιόραμα, σελ.157-182.

Kyrtsis, A-A. 2006. Constantinos A. Doxiadis: Texts, Design, Drawings, Settlements. Athens: Ikaros.

Phokaides, P. 2018. Rural Networks and Planned Communities: Doxiadis Associates’ Plans for Rural Settlements in Post-Independence Zambia. The Journal of Architecture 23, (3): 471-497.

Pyla, P. 2013. ed. Landscapes of Development: The Impact of Modernisation Discourses on the Physical Environment of the Eastern Mediterranean. Cambridge, Harvard University Aga Khan Program, pp. 167-189.

Φιλιππίδης. Δ. 2015. Κωνσταντίνος Δοξιάδης. Αναφορά στον Ιππόδαµο. Αθήνα: Μέλισσα.

Φιλιππίδης. Δ. 2019. Κωνσταντινός Α. Δοξιάδης - Ταξιδιωτικά Ημερολόγια 1954-1956Αθήνα: Μέλισσα

 

   

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ e-class

https://eclass.uth.gr/courses/ARCH_U_230/