Επικουρική Διδασκαλία: Σωτηρία Κατσαφάδου, Αρχιτέκτων ΠΘ, MSc ΤΜΧΠΠΑ ΠΘ, Υποψήφια Διδάκτωρ ΠΘ

προσφέρεται αποκλειστικά σε φοιτητές και φοιτήτριες του 5ου έτους ή τελειόφοιτους

Το μάθημα αυτό έχει ως πρώτο άμεσο στόχο την δημιουργία μιας προσωπικής πορείας προς την ανεύρεση της υποκειμενικής διάστασης της σχέσης μας με ένα ‘απρόσιτο τοπίο’. Η πορεία αυτή ξεδιπλώνεται μέσα από μία διαδικασία που θα μπορούσαμε να ονομάζουμε ‘υποκειμενική χαρτογράφηση από απόσταση’. Τι συμβαίνει με την υποκειμενική διάσταση της προσέγγισης των τοπίων, για τα  οποία η χαρτογράφησή τους προηγείται της φυσικής ανθρώπινης παρουσίας σε αυτά?

Ως παραδείγματα εξετάζονται η περίπτωση της Ανταρκτικής και του πλανήτη Άρη, τόσο ξεχωριστά, όσο και ως δίπολο-ανάλογο.  Αμφότερα τα τοπία έχουν υπάρξει στο παρελθόν χώροι που κέντρισαν την φαντασία και προσεγγίστηκαν από σενάρια επιστημονικής φαντασίας, ενώ στο παρόν αντιμετωπίζονται ως ‘αντικείμενα’ αναλυτικών και ‘αντικειμενικών’ χαρτογραφήσεων. Η ιστορική πορεία της ίδιας της προσέγγισής τους, και τα αντίστοιχα βήματα της πορείας χαρτογράφησής τους, ενδεχομένως και να αποκαλύπτει τις κυρίαρχες τάσεις απέναντι στα τοπία αυτά, σε συνάρτηση με την κάθε εποχή. Παράλληλα, στο παρόν, η παρατήρηση της σχετικά πιο προσιτής Ανταρκτικής, χρησιμοποιείται για την δημιουργία μοντέλων κατανόησης  των συνθηκών στον Κόκκινο Πλανήτη.   

Ζητούμενα σε αυτό το μάθημα είναι:

• Σε πρώτο χρόνο η δημιουργία ‘υποκειμενικών χαρτών’, οι οποίοι θα είναι βασισμένοι σε ‘αντικειμενικά’ στοιχεία που αφορούν τα 2 αυτά τοπία ξεχωριστά αλλά και ως δίπολο-ανάλογο.
• Σε δεύτερη φάση ζητούμενο είναι η ανακάλυψη-ή/και-δημιουργία μίας αναλογίας-δίπολου που να συνδέει δύο τοπία-χώρους στο κοντινό-οικείο και το πιο απομακρυσμένο-ανοίκειο περιβάλλον κάθε φοιτητή/ομάδας, με σκοπό αφενός την χαρτογράφησή τους ως δίπολο/ανάλογο, και αφετέρου τον σχεδιασμό ‘τοπίου’ σε αμφότερους αυτούς τους χώρους ως τμήματα ενός συστήματος-αναλόγου-δίπολου.

►1η ημέρα:[5 ώρες διδασκαλίας]

• Εισαγωγή στο workshop, εργαλεία, μέθοδοι, βιβλιογραφία και διευκρινίσεις, από την Ασπασία Κουζούπη. Σύντομη διάλεξη υπό τον γενικό τίτλο: «Xαρτογράφηση ‘à posteriori’ και χαρτογράφηση ‘à priori’. Αναλογα, Δίπολα, μεταμορφώσεις» . ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΝΕΡΓΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ  αναγνώρισης με τους φοιτητές.
• Διάλεξη από την Σωτηρία Κατσαφάδου με θέμα: «προσεγγίζοντας τον πλανήτη Άρη: Η μεταμόρφωση της κόκκινης κουκκίδας σε τοπίο» . Το θέμα αυτό αποτέλεσε το αντικείμενο του ερευνητικού θέματος που η Σ. Κατσαφάδου εκπόνησε μαζί με την Χ. Στέλλα στο ΤΑΜ, υπό την επίβλεψη της Α. Κουζούπη: στη διάλεξη αυτή προσεγγίζονται σταδιακά, ιστορικά, τα βήματα κατανόησης του πλανήτη, από την παρατήρησή του με γυμνό μάτι ως την αποστολή προς-Αρειωμένων οχημάτων .   
• Συζήτηση: πάνω στα νέα- προσβάσιμα σε όλους -  εργαλεία-δεδομένα λ.χ. το ‘GoogleMars’ / Συζήτηση πάνω στο ενδεχόμενο  της επανδρωμένης αποστολής ‘εποικισμού’ του ‘κόκκινου πλανήτη’ που προγραμματίζεται για το κοντινό μέλλον./
• Άσκηση / Ταχύς  Σχεδιασμός:  Υποκειμενική Χαρτογράφηση πάνω στα βήματα της προσέγγισης του πλανήτη Άρη, και την αντίστοιχη μεταβολή της υπόστασής του ως κινητήρα του φαντασιακού. Στήσιμο προσχέδιου-χάρτη από κάθε φοιτητή-ομάδα.  ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΝΕΡΓΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ πάνω στην κατεύθυνση κάθε προσχεδίου-χάρτη.

►2η ημέρα:[5 ώρες διδασκαλίας ]

• Σύντομη Ανοιχτή παρουσίαση των υπό σχηματισμό χαρτών με θέμα: «ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΣ ΤΟΥ ΑΡΗ» και ομαδική συζήτηση.
• Διάλεξη από την Ασπασία Κουζούπη με θέμα: «Η Ανταρκτική ως τοπίο:  Από την παλαιότερη επιστημονική φαντασία, τις πρώτες επανδρωμένες ομάδες αποστολής, στην σύγχρονη αναλυτική της χαρτογράφηση και το δίπολο-ανάλογο Ανταρκτική-Άρης»
  • Η Ανταρκτική ‘προορισμός’ επιστημονικής φαντασίας:EdgarAllanPoe, JullesVerne
  • Η Ανταρκτική μέσα από επανδρωμένες αποστολές: λ.χ. η αποστολή του  Σάκελτον  
  • Σύγχρονη χαρτογράφηση της Ανταρκτικής: δείγματα, μέθοδοι και το σύστημα του αναλόγου της Ανταρκτικής με τον Κόκκινο Πλανήτη.
• Συζήτηση :  φανταστικές και πραγματικές προσεγγίσεις της Ανταρκτικής: η μεταβολή της υπόστασής της ως φαντασιακού ή πραγματικού προορισμού κατά την πορεία του χρόνου από τον 19ο στον 21ο αιώνα. Αναφοράστηνσυστηματικήτηςχαρτογράφησησταπλαίσιατου: “Antarctica-Mars Analog Program: The Last Place on Earth…The First Steps to Mars”
• Ατομική  Άσκηση / Ταχύς Σχεδιασμός: Υποκειμενική χαρτογράφησηπάνω στα βήματα της προσέγγισης της Ανταρκτικής,  την μεταβολή της υπόστασής της ως φαντασιακού προορισμού, αλλά και την παρατήρησή της ως αναλόγου για την κατανόηση των συνθηκών στον πλανήτη Άρη. Στήσιμο προσχέδιου-χάρτη από κάθε φοιτητή-ομάδα.  
• Σύντομη παρουσίαση της κατεύθυνσης ανάπτυξης των προσχέδιων –χαρτών «ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ  ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗΣ», και ομαδική συζήτηση

► 3η ημέρα:[5 ώρες διδασκαλίας ]

• Παρουσιάσεις των υπό σχεδιασμό σύνθετων υποκειμενικών χαρτών: «ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΠΟΛΟΥ/ΑΝΑΛΟΓΟΥ : ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗ-ΑΡΗΣ» όπως  προκύπτουν από την σύνθεση των επιμέρους χαρτών που σχηματίστηκαν κατά την 1η και 2η ημέρα του workshop. 
• Συζήτηση-Εξέλιξη της κατανόησης, της συσχέτισης, και της σύνθεσης των 2 υποκειμενικών χαρτών, για κάθε φοιτητή/ομάδα.
• Σχηματισμός φοιτητικών ομάδων.
• ΦΑΣΗ 1  του Σχεδιασμού Θέματος:  Επιλογή-Ανεύρεση ενός ‘συστήματος-δίπολου-ανάλογου’  που συνδέει ένα οικείο και ένα ανοίκειο για τον κάθε φοιτητή ή την κάθε φοιτητική ομάδα χώρο-τοπίο.
• Παρουσίαση  επιλογής θέματος: περιοχές εστίασης [δίπολα / ανάλογα] για κάθε ομάδα και  ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΝΕΡΓΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ  πάνω σε όλα τα επιλεγμένα θέματα.   

[ΜΕΣΟΛΑΒΕΙ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΜΕΡΙΚΩΝ ΕΒΔΟΜΑΔΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΘΑ ΠΡΟΧΩΡΗΣΟΥΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΕ ΣΥΝΘΕΤΟΥ ΧΑΡΤΗ ΤΟΥΣ «ΔΙΠΟΛΟ/ΑΝΑΛΟΓΟ : ΑΝΤΑΡΚΤΙΚΗ-ΑΡΗΣ» / ΑΛΛΑ ΚΥΡΙΩΣ ΘΑ  ΠΡΟΧΩΡΗΣΟΥΝ ΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΤΟΥΣ,  ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΩΣΤΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ, ΚΑΙ ΜΙΑ ΓΟΝΜΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΑΥΤΟ/ Διευκρινήσεις, ερωτήσεις-συζητήσεις  και επιμέρους διορθώσεις-προτάσεις,  μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, στο μεσοδιάστημα -αν χρειάζονται-, θα παρέχονται στις ήδη σχηματισμένες φοιτητικές ομάδες , τα ήδη παρουσιασμένα επιλεγμένα θέματα, και τους ήδη παρουσιασμένους σύνθετους χάρτες]

►4η ημέρα [5 ώρες διδασκαλίας]

• Ενδιάμεση παρουσίαση φοιτητικών θεμάτων και σύνθετων χαρτών
• ΦΑΣΗ 2  του Σχεδιασμού του Θέματος: ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΝΕΡΓΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ  πάνω σε κάθε παρουσιασμένο θέμα, και κάθε σύνθετο χάρτη, ερωτήσεις, κριτική και προτάσεις προς την κατεύθυνση ολοκλήρωσης του κάθε σχεδιαστικού θέματος και της κάθε χαρτογράφησης.

[ΜΕΣΟΛΑΒΕΙ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΜΕΡΙΚΩΝ ΕΒΔΟΜΑΔΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΕΧΟΥΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΕΙ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΣΥΝΘΕΤΟ ΧΑΡΤΗ ΤΟΥΣ/ ερωτήσεις-συζητήσεις  και επιμέρους διορθώσεις-προτάσεις  μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στο μεσοδιάστημα -αν χρειάζονται- θα παρέχονται για την περεταίρω εξέλιξη  όλων τα ήδη παρουσιασμένων –κατά την ενδιάμεση παρουσίαση- θεμάτων]

►5η ημέρα

• ΤΕΛΙΚΗ ΠΡΟΥΣΙΑΣΗ
  Προσκεκλημένοι 3 κριτές από τους διδάσκοντες στο ΤΑΜ ΠΘ.

▪Edgar Allan Poe[1838]: Η διήγηση του Αρθούρου Γκόρντον Πυμ από το Ναντάκιτ. Αθήνα 1994:  Πατάκης

▪Julles Verne[1897]:  Η Σφίγγα των Πάγων [μτφ: Άννα Δαμιανίδη] , Αθήνα,  2005: Ποταμός

▪ Κάρολαϊν Αλεξάντερ [1998]: Η Κατρερία. Η θρυλική αποστολή του Σάκελτον στην Ανταρκτική.  [μτφ. Κ. Τζωρτίδου, επιμ. Ε. Κορομηλά] , Αθήνα 2000: Ωκεανίδα

▪  Δρ. Πέτρος Ροβίθης [2005]: Άρης / η Γήινη Αποικία . Αθήνα: Εκδόσεις Βασιλείου/ σειρά: Σύγχρονη Επιστήμη

▪ Alessandra Ponte [2007]: Desert Testing.(pp20-43) In: Landscapes Abused -ed: C. Moll, C. Girot,- Zurich: NSL, ETH 

▪ Carlos Lobao [2008]: O Ano do Vulcao / 1957-1958, Ponta Delgada : nova grafica

▪ Pepin van Roojen -ed- [2005]: The Agile Rabbit Book of Historical and Curious Maps, Hong Kong: Pepin Press / Agile Rabbit Editions