Στόχος του μαθήματος είναι ο συσχετισμός του σχεδιασμού με την καλλιέργεια μονοετών φυτών, με προσεγγίσεις θεωρητικές αλλά και πρακτικές, πάντα στον φυσικό-βιολογικό χρόνο που ορίζουν οι γενετικοί κώδικες των φυτών αυτών.
Η κτίσις στην αρχαιότερη ετυμολογία της (ρίζα *κτι του ρήματος κτίζω) είναι «εκχέρσωσις, προετοιμασία του εδάφους, σπορά, φύτευση», ενώ αργότερα προστίθεται η σημασία της «ίδρυσης» και της «κατασκευής». Κατασκευή και Σπορά εισάγουν εξαρχής μία διπλή διάσταση της αρχιτεκτονικής, ως οργάνωσης του κτισμένου, αλλά και του ανοικτού, υπαίθριου χώρου. To μάθημα αυτό επαναφέρει στις σύγχρονες αρχιτεκτονικές πρακτικές τους χώρους της καλλιέργειας (culture) με τις δύο εκδοχές του πολιτισμού και της γεωργίας. Η ευθύνη της αρχιτεκτονικής υπερβαίνει τα όρια του κτηριακού κελύφους. Ορίζεται εκ νέου ως σχεδιασμός και πρακτική διαχείρισης των εδαφών. Το έδαφος είναι καλλιέργεια: καλλιέργεια σπόρων και φυτών αλλά και καλλιέργεια πολιτισμού, συσχετίσεων, επικοινωνίας, ανταλλαγών. Η αρχιτεκτονική των καλλιεργειών, η μορφοποίηση των τοπίων, ο καθορισμός της επιτελεστικότητας εντός δεδομένων χωρικών πεδίων, κατάγονται από τα προγράμματα που ονομάζουμε σπόρους και εν γένει φυτογενετικό υλικό.
Η διαδρομή «από τον σπόρο στον σπόρο», ο βιολογικός δηλαδή κύκλος θα σταθεί αφορμή για δημιουργικές μεταγραφές και δάνεια από την φυσιολογία των φυτών στην Αρχιτεκτονική και την Τέχνη γενικότερα.
Φυτεύω, εκχερσώνω, μεταφυτεύω, σκαλίζω, φροντίζω, μεγαλώνω, προστατεύω, καθαρίζω, περιορίζω, στηρίζω, κορφολογώ, κλαδεύω, δρέπω καρπό, συλλέγω, αποθηκεύω. Η φροντίδα και καλλιέργεια ενός φυτού είναι μία διαδικασία που απαιτεί χρόνο και τελετουργική αφοσίωση- για αυτό και στην φιλοσοφία ζεν η κηπουρική είναι μία από τις βασικότερες ασκήσεις.
Το μάθημα διαιρείται σε θεωρητικό και εργαστηριακό μέρος.
Το θεωρητικό σκέλος πραγματοποιείται με εισηγήσεις των διδασκόντων καθώς και προσκεκλημένων ομιλητών που προέρχονται από τα πεδία της Βιολογίας, της Γεωπονίας, της Αρχιτεκτονικής Τοπίου και της Τέχνης.
Ενδεικτικές εισηγήσεις:
- Η ευεργετική σημασία του λάθους στην ανάπτυξη μιας μεθόδου. Το ένζυμο Rubisco.
- Kitchen-Gardening.«Κατοικίδια βλάστηση» και διατροφή.
- Βιοποικιλότητα, Συμβιώσεις και Χωροκατακτητικά είδη. Η περίπτωση του Ailanthus Altissima.
- Bio-Art
- Σχέση της αρχής της γεωργίας με την αρχή της τέχνης-θρησκείας
Εργαστηριακό σκέλος του μαθήματος
Σε όλη τη διάρκεια του εαρινού εξαμήνου οι φοιτητές καλλιεργούν τους σπόρους μιας ντόπιας ποικιλίας ενός μονοετούς καρποφόρου της επιλογής τους, τόσο με συμβατικές όσο και με αιρετικές μεθόδους, κρατώντας συστηματικά ημερολόγιο. Oι φοιτητές ανα-τρέφουν τα φυτά τους που έχουν υιοθετήσει ως κατοικίδια και πειραματίζονται ως προς την ανάπτυξή τους.
Ταυτόχρονα οι φοιτητές καλούνται να σχεδιάσουν και να κατασκευάσουν ένα φορητό σύστημα ενδιαίτησης του φυτού τους, μελετώντας τις ιδιότητές του και τις ανάγκες του μέχρι την πλήρη ανάπτυξη. Φυσικά ζητούμενο είναι η υγιής ωρίμανση του φυτού μέχρι την καρποφορία και η συγκομιδή των σπόρων που θα αποτελέσουν το υλικό σποράς για τους φοιτητές που θα παρακολουθήσουν το μάθημα την επόμενη ακαδημαϊκή χρονιά. Αυτή η διαδικασία μετατρέπει τις «Βιο-Μεθοδεύσεις» σε μια τράπεζα σπόρων σπάνιων ποικιλιών με τους καλύτερους όρους συντήρησης, την διαρκή καλλιέργειά τους δηλαδή, την εξέλιξη και τον πολλαπλασιασμό τους.
Links
Beardsworth, Alan Keil, Teresa Sociology on the Menu: An Invitation to the Study of Food and Society, New York: Routledge, 1997.
Braudel, FernandΗ Μεσόγειος: Ο χώρος και η ιστορία,Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 1990. (LaMéditerranée, l’espaceetl’histoire, Flammarion, 1985)
Cauvin, JacquesΓέννηση των θεοτήτων. Γέννηση της Γεωργίας. Η Επανάσταση των Συμβόλων στη Νεολιθική Εποχή, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 1997. (Naissance des divinités. Naissance de l’agriculture. La Révolution des Symboles au Néolithique, CNRS, Paris, 1997)
De Certeau, Michel, Giard, Luce Mayol, Pierre. The Practice of Everyday Life. Vol. 2, Living and Cooking. αγγλ. μτφ: Timothy J. Tomasik. University of Minnesota Press. 1998.
Detienne, Marcel et Vernant, Jean-Pierre ΘυσίακαιμαγειρικήστηνΑρχαίαΕλλάδα, Δαίδαλος-Ζαχαρόπουλος, Αθήνα, 2007 (La cuisine du sacrifice, Gallimard, Paris, 1979.)
Douglas, MaryΚαθαρότητα και Κίνδυνος: Μία ανάλυση των εννοιών της μιαρότητας και των ταμπού, Πολύτροπον, Αθήνα, 2006. (De la souillure. Essai sur les notions de pollutions et de tabou, La Découverte, Paris, 1981. ΠρωτότυπηΈκδοση: Purity and Danger: An Analysis of Concepts of Pollution and Taboo(1966))
Goody,Jack Cooking, Cuisine, and Class: A Study in Comparative Sociology, Cambridge: Cambridge University Press, 1996.
Lévi-Strauss, ClaudeΜυθολογικά: Το Ωμό και το Μαγειρεμένο, Εκδόσεις Αρσενίδη, 2001. (LeCruetleCuit, Plon, Paris, 1964.)
Lupton, Deborah Food, the Body and the Self, London ; Thousand Oaks : Sage, 1996.
Μανέτας, Γιάννης Τι θα έβλεπε η Αλίκη στην χώρα των φυτών, ISBN978-960-524-299-2
Sutton, David E Remembrance of repasts: an anthropology of food and memory. Oxford ; New York : Berg, c2001.