[Γνώση, Κατανόηση, Ανάλυση, Αξιολόγηση]

Το μάθημα αποσκοπεί στην εμπέδωση της ιστορικής διάστασης του αρχιτεκτονικού αντικειμένου σε γόνιμο συσχετισμό με την παντός είδους καλλιτεχνική δυναμική που τροφοδότησε την παραγωγή του.

Ως εισαγωγικό μάθημα επιδιώκει να λειτουργήσει παράλληλα και συνδυαστικά με το μάθημα της Εισαγωγής στην Αρχιτεκτονική του 1ου εξαμήνου σπουδών.

Στοχεύει στην εξοικείωση των φοιτητών με τον επιστημολογικό πυρήνα της αρχιτεκτονικής, ήτοι την αρχιτεκτονική συνολικά ως ιδιαίτερη γνωστική πειθαρχία σε άμεση αναφορά με τα κατά καιρούς θεωρητικά εργαλεία και τις πρακτικές της.

Ειδικότερα, επιδιώκει την θεμελίωση του αρχιτεκτονικού δημιουργήματος σε αρχετυπικά μοντέλα κατοίκησης (π.χ. πρωτόγονη καλύβα), τα οποία μελετά ως προς τις κατασκευαστικές, λειτουργικές, και χωρικές τους συνιστώσες, ενώ ιδιαίτερη έμφαση αποδίδει στους μηχανισμούς εξελιξιμότητας και αναπαραγωγιμότητάς τους (π.χ. τυπολογία, μορφολογικά πρότυπα, τεχνολογία), πάντα σε συνάρτηση με τις γεωφυσικές και οικονομικο-πολιτικές μεταβλητές που καθόρισαν το ιστορικό διάνυσμα του εκάστοτε πολιτισμού.

Αναμένεται ότι με το πέρας του εξαμήνου οι φοιτητές θα είναι σε θέση:

•        Να έχουν κατανοήσει την συνάφεια της ιστορικής γνώσης της αρχιτεκτονικής με τις σπουδές τους, αλλά και την αναγκαιότητά της για την γενικότερη παιδεία τους ως μελλοντικοί επιστήμονες.

•        Να έχουν εμβαθύνει σε μια σύνθετη-κριτική ανάλυση των ιστορικών παραδειγμάτων.

•        Να έχουν κατανοήσει μερικά από τα κύρια εργαλεία άσκησης της αρχιτεκτονικής ως ταυτόχρονα θεωρητικό και πρακτικό-εφαρμοσμένο αντικείμενο (π.χ. τυπολογία, μορφολογία, τεχνολογικά πρότυπα, σχεδιαστική παραγωγή, κλπ.)

•        Να έχουν αποκτήσει σχεδιαστικές δεξιότητες στην ταχεία αναπαραγωγή (σκαρίφημα) των υπό εξέταση παραδειγμάτων μέσω της άσκησης του σημειωματαρίου.

•        Να έχουν επαυξήσει προοδευτικά τις δυνατότητες πρακτικής/αντιληπτικής κατανόησης των υπό εξέταση παραδειγμάτων μέσω του σκίτσου και, κατ’ επέκταση, της αρχιτεκτονικής τους σημασίας.

 Γενική επισκόπηση της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής από την Προϊστορία έως την άνοδο της Αρχαίας Ρώμης. Η ύλη γεωγραφικά επικεντρώνεται στους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στη Μεσογειακή ζώνη με έμφαση στις διαπολιτισμικές σχέσεις μεταξύ τους. Προτεραιότητα δίνεται στα έργα της Αρχιτεκτονικής σε όλες της τις κλίμακες ενώ έργα της Τέχνης συζητούνται και αναλύονται στον βαθμό που σχετίζονται με την Αρχιτεκτονική, δηλ. είτε ως αναπόσπαστα στοιχεία της χωρικά, είτε ως ερμηνευτικά εργαλεία για την κατανόηση βασικών της αρχών και εννοιών. Ως Αρχιτεκτονική νοείται το σύνολο του δομημένου περιβάλλοντος, το οποίο περιλαμβάνει τόσο το κτήριο όσο και το ευρύτερο πλαίσιο αναφοράς του.

Τα έργα επιλέγονται με βάση αφενός την αξία τους ως παραδείγματα αναφοράς με διαχρονική σημασία και αφετέρου την σημαντικότητά τους για την συγκεκριμένη ιστορική στιγμή που υλοποιήθηκαν. Η ανάλυσή τους περιλαμβάνει δύο σκέλη: α) συσχετισμό με το ιστορικό τους πλαίσιο (κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, κλπ.), και β) την αντικειμενική περιγραφή τους (π.χ. σχεδιαστικές αρχές, λειτουργικότητα, υλικές και κατασκευαστικές παραμέτρους, αισθητική αποτίμηση, κλπ.)

Το μάθημα καλύπτει τις εξής θεματικές ενότητες (ή περιόδους):

• Προϊστορία (από την τέχνη των σπηλαίων έως το τέλος της Νεολιθικής περιόδου)

• Πολιτισμούςτης Εγγύς Ανατολής (Μεσοποταμία, Αίγυπτος)

• Εποχή του Χαλκού στον Ελλαδικό χώρο (Κυκλάδες, Μινωική Κρήτη, Μυκήνες)

• Αρχαία Ελλάδα (Σκοτεινοί Αιώνες, Γεωμετρική, Αρχαϊκή, Κλασική, Ύστερη Κλασική, Ελληνιστική)

• Εισαγωγή στην Αρχαία Ρώμη

 Η τακτική παρακολούθηση των διαλέξεων και η συμμετοχή σε όλα τα στάδια της εξεταστικής διαδικασίας αποτελούν την προϋπόθεση για την επιτυχή περάτωση του μαθήματος και την εξασφάλιση ενός καλού βαθμού. Όλο το σχετικό υλικό για το μάθημα βρίσκεται καταχωρημένο στην ειδική ιστοσελίδα του στην ψηφιακή πλατφόρμα του E-Class του ΠΘ.

Ο βαθμός επιτυχίας στο μάθημα υπολογίζεται από την επίδοση των φοιτητών/τριών σε γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου. Οι γραπτές εξετάσεις προβλέπεται να συνδυάζουν σχεδιαστικά ζητούμενα και ερωτήσεις κρίσεως. Σε συνεννόηση με το φοιτητικό σώμα θα δοθεί η επιλογή οι εξετάσεις να γίνουν με ή χωρίς βοηθήματα (συγγράμματα/σημειώσεις), με αντίστοιχη προσαρμογή της πολυπλοκότητας και του βαθμού δυσκολίας των θεμάτων που θα δοθούν.

 1) Kύριο σύγγραμμα με δωρεάν διανομή:

    • Χιού Χόνορ/ Τζόν Φλέμινγκ, Ιστορία της Τέχνης, εκδ. "Υποδομή" (για την Ελλην. γλώσσα), 2001.

2) Βοηθητικό σύγγραμμα:  RobertFurneau-Jordan, Iστορία της Αρχιτεκτονικής, εκδ. 'Υποδομή', 1981.

Βοηθητικό υλικό βρίσκεται επίσης καταχωρημένο στην σελίδα του E-Classκάτω από την ενότητα ‘Έγγραφα’. Οι τίτλοι των σημαντικότερων βοηθημάτων έχει ως εξής:

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Ernst H. Gombrich, Το Χρονικό της Τέχνης, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., 1994.

Γ. Λάββας, Επίτομη Ιστορία της Αρχιτεκτονικής, UniversityStudioPress, 2002.

X. Mπούρας, Μαθήματα Ιστορίας Αρχιτεκτονικής (1ος τόμος), εκδ. 'Συμμετρία', 1999.

BillRisebero, Ιστορία της Δυτικής Αρχιτεκτονικής, Αθήνα, 1991.

Παγκόσμιος Ιστορία της Τέχνης. Εκδ. Φυτράκη & "Χρυσός Τύπος", Ε.Π.Ε., Αθήνα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Gardner’s Art through the Ages,11η(ήμεταγενέστερηέκδοση), Harcourt Brace Jovanovich, Publ., San Diego, etc., 2000. – Άμεσασχετικόεγχειρίδιο.

Trachtenberg, M. & Hyman, I., Architecture from Pre-History to Postmodernism, Harry N. Abrams, Inc., New York, 1986 (ή μεταγενέστερο).

Watkin, D., A History of Western Architecture, Barrie & Jenkins, London, etc., 2000.

Stokstad, Marilyn, Art History (2τομο), Prentice Hall, Inc., and Harry N. Abrams, Publishers, New York, 1995

Janson, H. W., History of Art, 3rd edition, Harry N. Abrams, Inc., New York, 1986.

Sir Banister Fletcher's A History of Architecture, Dan Cruickshank (ed.), 20th edition, Architectural Press, Oxford, Boston, etc., 1996 (orig. 1896) 

Kostof, Spiro, A History of Architecture: Settings and Rituals, Oxford, New York, 1985 (ή μεταγενέστερο).

ΑΛΛΑ ΧΡΗΣΙΜΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ - ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ

Harris, Cyril, Illustrated Dictionary of Historic Architecture, Dover Publ., Inc., New York, 1984. 

Grove's Dictionary of Art(34 τόμοι), New York, 1996 [πολύ βασικό εγκυκλοπαιδικό και βιβλιογραφικό βοήθημα]

Roth, Leland M., Understanding Architecture: Its Elements, History, and Meaning, Icon Edit., 1993. 

Fleming, J., Honour, H., Pevsner, N. The Penguin Dictionary of Architecture (3rd edition), Penguin Books, London, England /New York, N.Y., 1980.

Stevens,Curl James,A Dictionary of Architecture, Oxford University Press, Oxford, England, 1999.

Ιστορία Αρχιτεκτονικής, Αρχαιότητα, Πολιτισμοί Μεσογείου, Αρχαία Τέχνη, Πόλεις στην αρχαιότητα, Ιστορία οικοδομικής τεχνολογίας, Αρχιτεκτονική πρακτική στην αρχαιότητα

https://eclass.uth.gr/courses/ARCH_U_294/