Υποχρεωτικό στο 6ο εξαμ., ECTS: 4
Γενικές ικανότητες (βάσει παραρτήματος διπλώματος): Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών, Αυτόνομη εργασία, Εργασία σε διεθνές περιβάλλον, Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον, Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα, Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου, Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής, Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.
[Γνώση, Κατανόηση, Εφαρμογή, Ανάλυση, Σύνθεση, Αξιολόγηση]
Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος είναι σε θέση: (α) να αναγνωρίζουν και να περιγράφουν εικαστικά έργα που εμπίπτουν στις ειδολογικές κατηγορίες «μοντέρνο» / «σύγχρονο», (β) να συσχετίζουν τις διεργασίες στο πεδίο των εικαστικών τέχνων, με έμφαση στον 20ό κυρίως αι., με το εκάστοτε ιστορικό, πολιτικό και κοινωνικό τους συγκείμενο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, (γ) να ενσωματώνουν ιστορικές και συστηματικές έννοιες της θεωρίας της τέχνης στην περιγραφή και ανάλυση συγκεκριμένων εικαστικών έργων και (δ) να συγκρίνουν και να αντιπαραβάλλουν καθώς και να ερμηνεύουν εικαστικά έργα βάσει όλων των παραπάνω.
Το μάθημα οργανώνεται στη βάση μιας διαδοχικής "ένθεσης" γεγονότων, διαλέξεων, παρεμβάσεων, βιβλιογραφικών αστερισμών, αναλύσεων και εννοιών, κατ’ αναλογία του τρόπου με τον οποίο συγκροτήθηκε και η ίδια η Μοντέρνα Τέχνη.
Η διαδικασία βασίζεται σε δύο αλληλοσχετιζόμενα μεθοδολογικά σχήματα, το μοντάζ και τον άτλαντα: Το μοντάζ δίνει τη δυνατότητα πρόσβασης σε μια διαλεκτική γνώση του δυτικού πολιτισμού και σε μια επανεγγραφή της νεωτερικότητας. Πρόκειται, εν ολίγοις, για μια στρατηγική που δεν είναι μόνο εκθεσιακή ή αισθητική αλλά γενεαλογική και επιστημολογική. Από την άλλη, ο άτλαντας, προτείνεται ως μια οπτική μορφή γνώσης με κριτικό και συγκριτικό χαρακτήρα.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η αξιολόγηση στο μάθημα διεξάγεται μέσα από μια πολυτροπική προσέγγιση, γι’ αυτό και κάθε φοιτήτρια / φοιτητής παραδίδει κατά την εξεταστική περίοδο σε ψηφιακή ηλεκτρονική μορφή (με την αποστολή στη σχετική ηλεκτρονική διεύθυνση του μαθήματος), ένα σελιδοποιημένο τεύχος, το οποίο περιλαμβάνει ένα πορτφόλιο του μαθήματος αποτελούμενο από: 1. ανάπτυξη ενός λήμματος (καλλιτέχνης, ρεύμα, τεχνοτροπία κ.λπ.) συναφούς με τη μοντέρνα τέχνη 2. νοητικό χάρτη (mind-mao) κριτικής ανάγνωσης ενός κειμένου της θεωρίας της τέχνης 3. ένα οπτικό δοκίμιο (visual essay) (15 εικόνες) αναφορικά με μια έννοια σχετιζόμενη με τη μοντέρνα τέχνη 4. δοκίμιο ανάπτυξης βάσει συγκεκριμένης ημι-ανοιχτής ερωτηματοθεσίας και ερευνητικής βιβλιογραφίας 5. την κριτική ανάγνωση και αποδελτίωση ενός ερευνητικού κειμένου σχετικά με εκφάνσεις της σύγχρονης τέχνης Η σύνθεση του πορτφόλιο επιμερίζεται σε ενδιάμεσες εργασίες κατά τη διάρκεια του εξαμήνου και υπάρχει η δυνατότητα ενδιάμεσης διόρθωσης / ανατροφοδότησης.
Argan, Giulio Carlo; Bonito Oliva, Achille, Η ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΤΕΧΝΗ (1770-1970) & Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΚΑΜΠΗ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ, μτφρ. Παπαδημήτρη Λίνα, Σπυριδοπούλου Μαρία, ΠΕΚ, Ηράκλειο 2014
Δασκαλοθανάσης, Νίκος, ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ 1945-1975. Από τη μοντέρνα στη σύγχρονη τέχνη, Futura, Αθήνα 2021
• Bourriaud, Nicolas, Μεταπαραγωγή, μετάφραση: Δημήτρης Γκινοσάτης, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, Αθήνα 2014
• Buchloh, Benjamin, “Gerhard Richter's "Atlas": The Anomic Archive”, October Vol. 88 (Spring, 1999), σελ. 117-145
• De Rosa, Nicoletta, Kosmadaki, Polina, Pasini, Alessandro, Piantini, Tomaso, Tzirtzilakis, Yorgos, Ametria, Based on an idea of Roberto Cuoghi, DESTE Publications, 2018
• Deitch, Jeffrey, Πολιτισμική γεωμετρία, Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, Αθήνα 1988
• Didi Huberman, George, Atlas, or the Anxious Gay Science, Translated by Shane B. Lillis, Chicago University Press, Chicago 2018.
• Eisenstein, Sergei, Selected Works: Towards a Theory of Montage, 1937-1940, Translated by Michael Glenny, I.B.Tauris, London 2010
• Foster, Hal, “An Archival Impulse“, October, Vol. 110 (Fall 2004), σελ.3-22
• Foster, Hal, Krauss, Rosalind., Bois, Yve-Alain., Buchloh, Benjamin., Η τέχνη από το 1900: Μοντερνισμός, Αντιμοντερνισμός, Μεταμοντερνισμός, μτφρ. Ιουλία Τσολακίδου, εκδ. Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2007
• Foster, Hal, The Return of the Real, MIT Press, Κέμπριτζ, Μασαχουσέτη και Λονδίνο 1996
• Gombrich, Ernst Hans, Aby Warburg: An Intellectual Biography, Phaidon Press, Oxford1986
• Groys, Boris, Art in the Age of Biopolitics: From Artwork to Art Documentation, Documenta 11_Platform5: Exhibition Catalogue, 2002 • Holmes, Brooke, Marta, Karen (επιμ.), Liquid Antiquity, DESTE Publications, Athens 2017
• Krauss, Rosalind, Η πρωτοτυπία της πρωτοπορίας. Κείμενα για την τέχνη, μτφρ. Ροζαλί Σινοπούλου, Πλέθρον, Αθήνα 2023
• Krauss, Rosalind, Α Voyage on the North Sea. Art in the Age of the Post-Medium Condition, Thames & Hudson, Λονδίνο 1999
• Obrist, Hans Ulrich, A Brief History of Curating, JRP Ringier & Les Presses Du Réel, 2008
• O'Doherty, B., Inside the White Cube: The Ideology of the Gallery Space, University of California Press, 1976.
• Warburg, Aby, Werke in einem Band, επιμ. Sigrid Weigel κ.ά., Suhrkamp, Frankfurt aM 2018
• Αϊζενστάιν, Σ. Μ., Μπάλαζ, Μπέλα, Κουλέσοφ, Λεβ, Βερτόφ, Τζίγκα, Μιτρί, Ζαν, Μπαζέν, Αντρέ, Μπερς, Νοέλ, Παζολίνι, Πιερ Πάολο, Ραφαηλίδης, Βασίλης κ.ά., Το μοντάζ, Αιγόκερως, Αθήνα 2003
• Δασκαλοθανάσης, Νίκος (επιμ.), Από τη μινιμαλιστική στην εννοιολογική τέχνη: Μια κριτική ανθολογία, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, Αθήνα 2006
• Δασκαλοθανάσης, Νίκος, Ιστορία της τέχνης. Η γέννηση μιας νέας επιστήμης από τον 19ο στον 20ό αιώνα, Άγρα, Αθήνα 2013
• Δασκαλοθανάσης, Νίκος, Restitutions. 14 κείμενα ιστορίας της τέχνης, Futura, Αθήνα 2015 • Μαρίνος, Χριστόφορος (επιμ.), Το έργο της επιμέλειας, AICA Hellas, Αθήνα 2011
• Πούλος, Παναγιώτης (επιμ.), Έννοιες της τέχνης στο 20ο αιώνα, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, Αθήνα 2006
• Τζιρτζιλάκης, Γιώργος, Υπο-νεωτερικότητα και εργασία του πένθους. Η επήρεια της κρίσης στη σύγχρονη ελληνική κουλτούρα, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2014
μοντέρνο / σύγχρονο, τέχνη και μέσα, τέχνη και σώμα, εικόνα και χώρος, αντικείμενο, έννοια