[Ανάλυση, Σύνθεση]
Το θεωρητικό αυτό μάθημα έχει ως στόχο το άνοιγμα των φοιτητών της αρχιτεκτονικής προς το τοπίο, πέρα από τις πολύ διαδεδομένες προκατασκευασμένες ιδέες που μας διαχωρίζουν από αυτό. Θα αποδιαρθρωθούν προκατασκευές όπως: το δίπολο [‘φύση’ ‘πολιτισμός’], το τοπίο ως στατική εικόνα, η πρωτοκαθεδρία του αποστασιοποιημένου παρατηρητή, κ.α. Οι διαλέξεις, η ομαδική συζήτηση και οι εργασίες έχουν ως στόχο να οξύνουν την κριτική ωριμότητα και αισθητηριακή παρατηρητικότητα των φοιτητών απέναντι στο τοπίο.
Οι διαλέξεις από την πλευρά της διδάσκουσας θα ακολουθούνται από τυχόν ερωτήσεις και ομαδική συζήτηση επί των βασικών εννοιών που αναδύονται. Οι θεωρητικές έννοιες θα ανατροφοδοτούν τις εργασίες-θέματα που θα αναλάβει ο κάθε φοιτητής –ή μικρές ομάδες έως 2 ατόμων- οι οποίες επίσης θα συζητούνται από ολόκληρη την τάξη και εν μέρει θα δουλεύονται επιτόπου.
Στα πλαίσια των διαλέξεων/συζητήσεων θα διερευνηθούν ενδελεχώς:
- η πολύπτυχη σχέση του τοπίου με τον χρόνο, τις διεργασίες, τις πρακτικές, τις κυκλικές και τις μη αντιστρεπτές μεταβολές
-η προσέγγιση της έννοιας της ‘ένταξης’ και του συγκείμενου [context] μέσα από την ενεργοποίηση εμπειρικών, αισθητηριακών, διαχρονικών, και εκτατικών προσεγγίσεων
-οι συσχετισμοί του τοπίου με την χωρική επικράτεια και τα συστήματά της – οικοσυστήματα, ανθρωπογενείς δομές – , αλλά και το άυλο φαντασιακό που συνδέεται μαζί της
-η ‘φύση’ ως πολιτισμική κατασκευή την εποχή του Ανθρωπόκαινου
Παραδοτέα είναι αφενός οι 3 διαδοχικές φάσεις των εργασιών που θα έχουν επεξεργαστεί στην τάξη και κατ’ ιδίαν οι φοιτητές [κάθε φάση βαθμολογείται με 25%] Αφετέρου θα ζητηθεί η συνοπτική κριτική τοποθέτηση απέναντι μία επιλογή αποσπασμάτων από κείμενα της βιβλιογραφίας –που θα διατεθούν κατά την περίοδο των μαθημάτων- στους φοιτητές, κατά τις σύντομες γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου [25%]
Bird-Rose D. (2001): Sacred Site, Ancestral Clearing and Environmental Ethics. In: Rumsey A., Weiner J.F.: Space, Narrative and Knowledge in Aboriginal Australia and Papua New Guinea. Hawaii: University of Hawai’I Press.
Corboz A. (1983): The Land as Palimpsest. In: Diogenes #121, pp12-34
Deleuze G., Guattari F. (1987): A Thousand Plateaus /capitalism and schizophrenia. [Μετάφραση: Massumi B.] Minneapolis: University of Minnesota Press.
Haraway, D. (2015): Anthropocene, Capitalocene, Plantationocene, Chthulucene: Making Kin. In: EnvironmentalHumanities, vol.6. pp.159-165
Κοτιώνης Ζ. (2009): Τοπολογίες της «Εξεσωτερικότητας». Στο: Μανωλίδης Κ., Καναρέλλης Θ. [επιμ.] : Η Διεκδίκηση της Υπαίθρου / Φύση αι Κοινωνικές Πρακτικές στη Σύγχρονη Ελλάδα. Βόλος: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών/ εκδόσεις Ίνδικτος. [σελ.207-221].
Κουζούπη Ασπασώ (2017) : ’Φυσικά’ Τοπία της Ομηρικής Οδύσσειας: Διερευνώντας τις Δομές και τα Όρια των Πολιτισμικών Εναποθέσεων στην Πορεία του Νόστου του Οδυσσέα. [Διδακτορική Διατριβή, επιβλέπουσα: Δρ. Βάνα Τεντοκάλη, Ομότιμη Καθηγήτρια.] Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ.
Latour B. (2011): Waiting for Gaia. Composing the common world through arts and politics. /a lecture at the French Institute, London./ www.bruno-latour.fr/article
Montaigne [de] M. (2008) : Des Cannibales. Paris : folio-plus classiques, Gallimard.
Μωρϊτης Κ. (2016): Η Τέχνη του Τοπίου . Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα. [ηλεκτρονικό βιβλίο/ διαθέσιμο στο λινκ:https://repository.kallipos.gr/handle/11419/2621
Μωρϊτης Κ. (2016): Σχήματα Τοπίου . Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα. [ηλεκτρονικό βιβλίο/ διαθέσιμο στο λινκ: https://repository.kallipos.gr/handle/11419/2796
Olwig K. R. (1996): Environmental History and the Construction of Nature and Landscape: The case of the ‘Landscaping’ of the Jutland heath. in: Environment and History 2, no1, Lammi Symposium Special issue. Pp. 15-38.
Πετράρχης (2008): Η Ανάβαση στο Όρος Βεντού. [μτφ. Αμπατζοπούλου Φ.]. Αθήνα: Άγρα.
Sauer C.O. (1996): The Morphology of Landscape. In: Agnew J. et al. [eds]: Human Geography: An Essential Anthology. Cambridge, Mass: Blackwell. [pp.296-315]
Tuan Y.-F. (1977): Space and Place. The Perspective of Experience. Minneapolis, London: University of Minnesota Press.
Vernadsky V. I. (1997): Scientific Thought as a Planetary Phenomenon. [trans. Starostin B. A.]. Moscow: Nongovernmental Ecological V. I. Vernadsky Foundation.