Επιλογής στο εξαμ. 6, 8, ECTS: 3
[Κατανόηση, Ανάλυση, Αξιολόγηση]
Ένας πιο περιγραφικός τίτλος του μαθήματος θα μπορούσε να είναι “Κατανόηση και φαντασία πριν τον σχεδιασμό”. Βασισμένο στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική ενός χωριού στο νησί της Τήνου στις Κυκλάδες, το μάθημα αναλύει τη ζωή στο χωριό μέσα από τη δημιουργία ενός αρχείου και μέσω της κατανόησης που θα όφειλε να έχει ο νέος αρχιτέκτονας πριν ξεκινήσει να φαντάζεται και να δημιουργεί ένα νέο αρχιτεκτόνημα στην παραδοσιακή δομή ενός χωριού ή οποιαδήποτε άλλης μικρής οικιστικής κοινότητας. Τι οφείλει να γνωρίζει πέρα από το οικοδομικό αποτύπωμα; Πώς αναλύει και κατανοεί σε βάθος μια υπάρχουσα κατάσταση; Δίνονται θεωρητικά εργαλεία ερμηνείας μέσα από διαφορετικές προσεγγίσεις, ώστε η αρχιτεκτονική και η τέχνη να γίνουν κατανοητές ως πρακτικές που χρησιμοποιήθηκαν παραδοσιακά για να συνδέσουν τον άνθρωπο με την κοινότητα, τον τόπο, τη θρησκεία και το περιβάλλον.
Στη σημερινή εποχή τόσο οι ιδιωτικές όσο και οι κρατικές περιγραφές της ιδιοκτησίας, σε παγκόσμιο επίπεδο, παρουσιάζονται δύσκαμπτες, ως στοιχεία διαχωρισμού και αυτονομίας. Παράλληλα κατευθυνόμαστε προς έναν σύγχρονο τρόπο ζωής που βασίζεται στη βιώσιμη ανάπτυξη. Ωστόσο, ο άνθρωπος και ο καθημερινός τρόπος ζωής του δεν αποτελούν ακόμα το κέντρο της πολυπλοκότητας της αρχιτεκτονικής, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κοινωνική ζωή, τις ποιότητες του χώρου και το περιβάλλον. Στο μάθημα αυτό οι φοιτητές θα κατανοήσουν τη σχέση της παραδοσιακής ζωής με την πολυπλοκότητα της αρχιτεκτονικής, τον τόπο και το περιβάλλον. Ο τρόπος ζωής που αναδεικνύεται μέσα από την παραπάνω σχέση και η κατανόηση των χώρων που χρονολογούνται από το μακρινό παρελθόν -όπου το βίωμα γίνεται ρίζωμα- συντελούν σε έναν υγιή και ολοκληρωμένο τρόπο ζωής, όπως αυτός δημιουργείται από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο βίο. Οι φοιτητές θα εξοπλιστούν με εργαλεία κατανόησης και ερμηνείας της τοπικής παράδοσης μέσα στη σύγχρονο ζωή. Θα δουν διαφορετικές κλίμακες, χώρους, υλικά και καταστάσεις, τα οποία δεν απαντούν σε μια αρχιτεκτονική που χαρακτηρίζεται από τη φόρμα και τη μόδα, αλλά που αναδεικνύουν την κοινωνική και ηθική λειτουργία της ως μιας ουσιαστικής καταγραφής της παράδοσης σε σχέση με τον άνθρωπο, τον τόπο και το περιβάλλον του.
Το μάθημα αποτελεί μελέτη ενός χωριού των Κυκλάδων, ενός τόπου όπου οι ξερολιθιές ορίζουν ακόμα και σήμερα το αγροτικό τοπίο, τη δομή του χωριού καθώς και την ιδιοκτησία. Οι φοιτητές θα αναπτύξουν μια σχέση με εργαλεία κατανόησης και ερμηνείας του τοπίου μέσα από την υπάρχουσα αρχιτεκτονική αλλά και την καθημερινή ζωή των χωρικών. Χωρικά, κοινωνικά και ηθικά όρια θα αναδειχθούν μέσα από κείμενα σχετικά με το χωριό, μέσα από διαφορετικούς δημόσιους και κοινοτικούς χώρους, από τη δομή της κατοικίας, τη συνύπαρξη των ανθρώπων με τα ζώα, την επιρροή της θρησκείας και τις καθημερινές πρακτικές των κατοίκων μέσα στο σύνθετο τοπίο του χωριού. Εξετάζοντας δώδεκα διαφορετικές χωρικές και κοινωνικές καταστάσεις, το μάθημα θα αναδείξει: α. τη δομή της κοινωνίας, β. τον συγκεκριμένο παραδοσιακό ιστό του χωριού και τη σχέση του με τον μύθο, γ. την ιστορία της κατασκευής, δ. τη βάση πάνω στην οποία ο αρχιτέκτονας οφείλει να χρησιμοποιεί την φαντασία του ώστε να υλοποιήσει ένα νέο αρχιτεκτόνημα μέσα σε αυτόν τον ιστό. Στο μάθημα θα χρησιμοποιηθούν αποσπάσματα αφηγημάτων, συμβολαίων, χαρτών, φωτογραφιών και βίντεο ώστε ο φοιτητής να κτίσει την κατανόησή του πάνω σε διαφορετικά θέματα του χωριού.
Επίσης το μάθημα αποσκοπεί στη βαθιά κατανόηση του χωριού, των διαφορετικών υλικών που χρησιμοποιούνται, των χώρων όπου εκτυλίσσεται η καθημερινή ζωή του οικισμού. Επιπλέον το μάθημα επιδιώκει να εξερευνήσει τη σχέση μεταξύ θεωρίας και σχεδιασμού μέσω του έργου τέχνης ή της αρχιτεκτονικής γλώσσας ενός χώρου.