Συνεργάτης:  Ιωάννα Μπαρκούτα, υποψ. διδ. Π.Θ
Συμμετοχή: Βασιλική Ροδίτη, υποψ. διδ. Π.Θ.

Οι σύγχρονες θεωρίες για τον χώρο προέρχονται από τη φιλοσοφία, τις μετα αποικιακές σπουδές αλλά και την πολιτική θεωρία. Η κάθε μια εμπεριέχει μια αντίληψη για το χώρο. Ένας εννοιολογικός χώρος προυποτίθεται και διαμορφώνει το πεδίο και τον ορίζοντα της θεωρίας. Οι θεωρίες του χώρου, αφαιρετικές και όχι σε άμεση αναφορά στην αρχιτεκτονική, παρουσιάζονται ως πλατφόρμες που διασυνδέουν την ανθρώπινη δραστηριότητα με το χώρο. Τα υποκείμενα, η διαμονή, ο υλικός σχηματισμός κατανοούνται μέσα σε ένα ευρύτερο ορίζοντα σκέψης. Η κριτική σκέψη αναστοχάζεται την σχέση της με την κοινωνική συνθήκη και τα ενεργά υποκείμενα. Αποτελεί την νοητική εργαλειοθήκη για την κατανόηση και την παρέμβαση σε ζητήματα όπως η στέγαση και η διαμονή στην μετα-αποικιακή συνθήκη.

Το μάθημα είναι σπονδυλωτό και αποτελείται από μια σειρά διαλέξεων καλεσμένων ομιλητών και υποψηφίων διδακτόρων. Η κάθε ομιλία επικεντρώνεται σε μια έννοια-πλατφόρμα, που προσφέρει την οπτική για την δραστική ερμηνεία του χώρου. Έννοιες-πλατφόρμες όπως η διαμονή, η περιπλάνηση, το συμβάν, η δικτύωση, τα κοινά και το πλήθος, η παγκοσμιοποίηση, η κατάσταση έκτακτης ανάγκης συνιστούν έναν θεωρησιακό γαλαξία, μέσα στον οποίο οι φοιτητές/τριες καλούνται να βρουν τον δικό τους θεωρητικό προσανατολισμό, που τους καθιστά ικανούς να σχολιάσουν και να ερμηνεύσουν την χωρική εμπειρία.

ΑΣΚΗΣΗ: «ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΕΙΣ»

Με προϋπόθεση την ενεργό συμμετοχή στις ομιλίες και την κατανόηση μιας έννοιας- πλατφόρμας, οι φοιτητές/τριες καλούνται να ερμηνεύσουν ένα κείμενο, ένα έργο τέχνης, ένα αρχιτεκτόνημα, μια αστική συνθήκη. Ο σχολιασμός και η ερμηνεία βασίζονται στην πρόκριση μιας έννοιας πλατφόρμας, που θα λειτουργήσει καταλυτικά στο εγχείρημα της κατανόησης του συγκεκριμένου, επιλεγμένου έργου. Η έρευνα θα στοιχειοθετηθεί σε μορφή δοκιμίου, τουλάχιστον 1000 λέξεων. Το δοκίμιο πρέπει να συνοδεύεται από αναπαραστατικά μέσα όπως διαγράμματα, εννοιολογικές μακέτες, σειρές εικόνων ή βίντεο. Αυτές οι αναπαραστατικές μορφές συγκροτούν οπτικά δοκίμια, συμπληρωματικά προς το δοκίμιο-κείμενο.

Ακολουθεί το πρόγραμμα των διαλέξεων. Σε αυτό αναγράφονται οι θεματικές των ομιλιτών. Το πρόγραμμα θα επικαιροποιηθεί με τους ακριβείς τίτλους των διαλέξεων. 

Ντε Σερτώ, Μισέλ (2010), Επινοώντας την Καθημερινή Πρακτική: η πολύτιμη τέχνη του πράττειν, μτφρ. Κική Καψαμπέλη, Αθήνα: Σμίλη

De Certeau, Michel (1984), The Practice of Everyday Life, transl. Steven Rendall, Berkeley - Los Angeles - London: University of California Press

Κοτιώνης, Ζήσης(2004), ΗΤρέλλατουΤόπου: αρχιτεκτονικήστοελληνικότοπίο, Αθήνα: Εκκρεμές

Heidegger, Martin (2008), Κτίζειν, κατοικείν, σκέπτεσθαι, μτφρ. Γιώργος Ξηροπαΐδης
Αθήνα:Πλέθρον

Lefebvre, Henry (1991), The production of Space, trans. by D. Nicholson – Smith, Oxford: Blackwell

Lefebvre, Henry(1997), Δικαίωμα στην πόλη. Χώρος και πολιτική, μτφρ. Τουρνικιώτης, Παναγιώτης), Αθήνα: Κουκίδα

Αθανασίου, Αθηνά (2012), Η κρίση ως «κατάσταση έκτακτης ανάγκης, Αθήνα: Σαββάλας

Μπάτλερ,  Τζούντιθ & Αθανασίου, Αθηνά κ.α (2011), Επιτελεστικότητα και επισφάλεια: η Τζούντιθ Μπάλτερ στην Αθήνα, επιμ. Αθηνά Αθανασίου, Αθήνα:Νήσος

Butler, Judith(2009), Αναταραχή φύλου. Ο φεμινισμός και η ανατροπή της ταυτότητας , Γ. Καράμπελας,  Αθήνα: Αλεξάνδρεια
Bourdieu, Pierre(2006), Η αίσθηση της πρακτικής, μτφρ.  Θεόδωρος Παραδέλλης, επιμ. Θεόδωρος Παραδέλλης, Αθήνα: Αλεξάνδρεια

Bourdieu, Pierre(2000), Πρακτικοί λόγοι: για τη θεωρία της δράσης,
μτφρ. Ράνια Τουτουντζή, Αθήνα: Πλέθρον
Κουμπής, Τάκης (2015),  “Η ηθική διάσταση της αρχιτεκτονικής στη σκέψη του JacquesDerrida” στο: Η πολιτική και ηθική σκέψη του JacquesDerrida,επιμ. Γεράσιμος Κακολύρης, Αθήνα: Πλέθρον

Agamben, Giorgio(2006), Κατάσταση Εξαίρεσης: όταν η «έκτακτη ανάγκη» μετατρέπει την εξαίρεση σε κανόνα, μτφρ. Μαρία Οικονομίδου, Αθήνα:  Πατάκη

Benjamin, Walter(1994),Σαρλ Μπωντλαίρ, ένας λυρικός στην ακμή του καπιταλισμού, Αθήνα: Αλεξάνδρεια

Benjamin, Walter (2004), Μονόδρομος, Αθήνα: Άγρα

Castells, Manuel (1972), The Urban Question: a Marxist approach, transl. by Alan Sheridan, London: Edward Arnold

Castells, Manuel (1978),  City, Class and Power, tranl. by E. Ledas, New York: St. Martin’s Press

Λαζαρίδης, Παντελής (επιμ.) (χ.χ.), Πόλη και Κοινωνία, Ιδεολογία, Κοινωνιολογική Θεωρία και Σχεδιασμός: τέσσερα κείμενα του ManuelCastells, Αθήνα: Νέα Σύνορα-Λιβάνης
Σιδέρης, Νίκος(2006), Αρχιτεκτονική και ψυχανάλυση: φαντασίωση και κατασκευή, Αθήνα: Futura

Ρίκου, Ελπίδου (επιμ.) (2013), Ανθρωπολογία και Σύγχρονη Τέχνη, Αθήνα: Αλεξάνδρεια.