Επιλογής στο εξαμ. 5, 7, ECTS: 3
Γενικές ικανότητες (βάσει παραρτήματος διπλώματος): Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών, Λήψη αποφάσεων, Αυτόνομη εργασία, Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον, Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών, Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής, Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.
επικουρική διδασκαλία: Αφροδίτη Μαραγκού, υποψήφια διδάκτωρ
[Ανάλυση, Σύνθεση]
Το μάθημα προσφέρει μια ανασκόπηση των σχέσεων της αρχιτεκτονικής με τη σύγχρονη τέχνη από το 1900 έως τις μέρες μας. Πέρα από την παρουσίαση των σημαντικότερων κινημάτων του μοντερνισμού και του μεταμοντερνισμού, μελετώνται κυρίως τα νέα φαινόμενα και οι σχέσεις τους με τις σύγχρονες γλώσσες της αρχιτεκτονικής και καλλιτεχνικής εμπειρίας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο φαινόμενο της Ανθρωπόκαινου που αναπτύσσει μια ιδιαίτερη σχέση με τη σύγχρονη αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική κουλτούρα.
Απώτερος στόχος του μαθήματος είναι
1. να φέρει τους φοιτητές σε επαφή με τα σύγχρονα φαινόμενα και τις νεώτερες εξελίξεις στον χώρο της κουλτούρας, προκειμένου να μπορέσουν να κατανοήσουν
α. τις αλλαγές παραδείγματος
β. τις επιπτώσεις τους στα θεωρητικά, σχεδιαστικά και εννοιολογικά μέσα των αρχιτεκτονικών και καλλιτεχνικών πρακτικών
γ. καθώς και στις μεθοδολογίες προσέγγισής τους.
2. Παράλληλα το μάθημα στοχεύει στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης των φοιτητών πάνω στα μεθοδολογικά και εννοιολογικά σχήματα και εργαλεία που αναπτύχθηκαν στο χώρο της σύγχρονης κουλτούρας προκειμένου να τα εντάξουν στη δική τους αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική εμπειρία.
Κατά τη διάρκεια του μαθήματος αναπτύσσονται:
α. εργαλεία οπτικής γνώσης (Άλμπουμ, Άτλαντες)
β. μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης (γλυπτική, της συναρμογές, της εγκαταστάσεις, ζωγραφική, της τοποειδής τέχνης (site‐specificart))
γ. κειμενική τέχνη
Η δομή του μαθήματος βασίζεται στην διαδοχική "ένθεση" προβολών, διαλέξεων, παρεμβάσεων, αναλύσεων, εννοιολογικών και βιβλιογραφικών αστερισμών (constellations), κατ’ αναλογία του τρόπου με τον οποίο συγκροτείτε και η ίδια η σύγχρονη κουλτούρα.
Κατά τη διάρκεια του μαθήματος εξετάζετε -με διάφορους τρόπους και εργαλεία- το “ανθρωπόκαινο σύμπαν” όπου ανθρώπινα και μη ανθρώπινα είδη, ζώα και μηχα-νές, αρχαία ερείπια και σπαράγματα της νεωτερικότητας, φυσικά στοιχεία και κάθε είδους αντικείμενα και μικροοργανισμοί συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, ακυρώνοντας τους καθιερωμένους διαχωρισμούς ανάμεσα στη φύση και τον πολιτισμό, την κοινωνία και την οικονομία, την πόλη και την ύπαιθρο, τον άνθρωπο και το ζώο, τον οργανισμό και τη μηχανή. Σε αντιπαράθεση με τα δίπολα αυτά εξετάζεται η ανάπτυξη συνθετικών ιδεών, πεδίων και συγκλίσεων.
Μια τέτοια ριζικά διαφορετική προοπτική προκαλεί νέους τρόπους σκέψης, επιστημονικής έρευνας και καλλιτεχνικής δημιουργίας, νέες ιστορικές προσεγγίσεις και αφηγήσεις, πολλαπλασιάζοντας τους συμβιωτικούς “μερισμούς του αισθητού”. Με αποτέλεσμα να αναδύονται νέες μορφές γνώσης, νέες αρχαιολογικές πρακτικές κι ένα είδος “πολιτισμικής γεωλογίας” που σταδιακά συγκροτούν ένα εκτεταμένο διεπιστημονικό ορίζοντα, μια νέα ριζοσπαστική ορολογία και συμβιωτικές διεργασίες που οριοθετούν την κουλτούρα της ανθρωπόκαινου.
Στο πλαίσιο αυτό, η μη-ανθρωποκεντρική ανθρωπολογία –που δεν επικεντρώνεται μόνο τα ανθρώπινα αλλά και στα μη ανθρώπινα όντα που κατοικούν στον πλανήτη- καθίσταται ένα είδος γνωσιακής θεώρησης, που εμπλουτίζει τα εργαλεία των σύγχρονων μορφών αρχιτεκτονικής και καλλιτεχνικής πράξης.
Κατά τη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές συντάσσουν μια εικονογραφημένη ατομικής εργασία (paper) υπό μορφή Λευκώματος (Scrapbook) ή Άτλαντα γύρω από την εξεταζόμενη έννοια (π.χ. «ανθρωπόκαινο») και παραδίδουν μια τελική ατομική εργασία η οποία εντάσσεται στο διευρυμένο πεδίο της γλυπτικής, της συναρμογής (assemblage), της εγκατάστασης, της ζωγραφικής, της τοποειδούς ή της κειμενικής τέχνης κ.λ.π.
Demos, T. J., Against the Anthropocene. Visual Culture and Environment Today, Sternberg Press, 2017
Diederichsen D., Anselm Franke A., (Eds.), The Whole Earth, California and the Dis-appearance of the Outside, Sternberg Press, 2013
Haraway, D., «Anthropocene, Capitalocene, Plantationocene, Chthulucene: Making Kin», Environmental Humanities, Vol.6, 2015, pp.159-165
Haraway D., Staying with the Trouble. Making Kin in the Chthulucene. Durham, NC: Duke University Press, 2016
Latour, B., Ουδέποτευπήρξαμεμοντέρνοι, Δοκίμιοσυμμετρικήςανθρωπολογίας, μετάφραση: ΦώτηςΤερζάκης, Σύναλμα, 2000
Latour, B., Reset Modernity, Center for Art and Media Karlsruhe, 2016
Mateo, J. L., Natural Metaphor Architectural Papers III: An anthology of essays on architecture and nature, ACTAR, 2007
Κοτιώνης Ζ., Τζιρτζιλάκης Γ. (επιμ.), Συμβιώσεις. Η αρχιτεκτονική στην εποχή των φυσικοπολιτισμών και της τεχνητής φύσης, Καστανιώτης, 2015.
Παπαγγελή Κ., Ελευσίνα Ο Αρχαιολογικός Χώρος και το Μουσείο, Μαυρομάτης Σ. (φωτ.) Εκδότης Eurobank Ergasias - Όμιλος Λάτση, 2002
Παπαδημητρίου Μ. (επιμ.), Αγριμικά, Why Look at Animals, 56η Biennale di Venezia, Ελληνικό Περίπτερο, ΥΠΠΟ 2015.
Schwägerl, Ch,. The Anthropocene: The Human Era and How It Shapes Our Planet, Synergetic Press 2014
Thacker E., In the Dust of This Planet, Horror of Philosophy, vol 1, Zero Books, 2011
Τζιρτζιλάκης, Γ., «Το ασυνείδητο του δάσους. Για μια νέα σχέση με τη λαϊκή παρά-δοση», Το όμορφο δεν είναι παρά η αρχή του τρομερού, επιμ. Απ. Καλφόπουλος, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη, 2009
Turpine, Et., Architecture in the Anthropocene. Encounters among Design, Deep Time, Science and Philosophy, Open Humanities Press, 2013
Moore, J. W. (editor), Anthropocene or Capitalocene? : Nature, History, and the Crisis of Capitalism, Kairos PM Press, 2016
\\
Video
Anthropocene: The Human Epoch Alicia Vikander (Actor), Jennifer Baichwal (Direc-tor), Nicholas de Pencier (Director)
Anthropocene HKW, Berlin, Mediathek https://www.hkw.de/en/app/mediathek/index