Επιλογής στο εξαμ. 6, 8, ECTS: 3
Γενικές ικανότητες (βάσει παραρτήματος διπλώματος): Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις, Λήψη αποφάσεων, Αυτόνομη εργασία, Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών, Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα, Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον, Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής, Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.
[, Γνώση, Κατανόηση, Εφαρμογή, Ανάλυση, Αξιολόγηση]
Το θεωρητικό αυτό μάθημα αναμένεται να επιτύχει το άνοιγμα των φοιτητών της αρχιτεκτονικής προς το τοπίο ως πεδίο συγκρότησης και συνύπαρξης σύνθετων διεργασιών.
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές και φοιτήτριες θα:
• Είναι σε θέση να αντιληφθούν το τοπίο ως διαρκώς μεταβαλλόμενο, αφενός ως προς τα ανόργανα και βιολογικά μέρη του, και αφετέρου όσο αφορά τα πολιτισμικά ίχνη σε αυτό
• Έχουν τη δυνατότητα να λαμβάνουν υπ’ όψη τους –θεωρητικά- την σημασία του σχεδιαστικού τους αποτυπώματος ως αρχιτεκτόνων σε σχέση με την ανθρωπόκαινο περίοδο, τις μη αντιστρεπτές μεταβολές στο τοπίο, την κλιματική αλλαγή
• Έχουν συνειδητοποιήσει ως ένα βαθμό την δυναμική διάσταση της επιτόπιας παρατήρησης του τοπίου ‘εκ των έσω’ σε αντιδιαστολή με την παρατήρησή του από απόσταση ασφαλείας και από θέση ισχύος
• Έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν μέσα από διαγράμματα δημιουργημένα από πολλαπλά μέσα [κείμενα, μακέτες, σχέδια, video, εικόνες] τον τρόπο που αντιλαμβάνονται κάποιο βιωμένο από εκείνους τοπίο
• Θα έχουν την άνεση να τοποθετηθούν κριτικά απέναντι σε αποδόσεις του τοπίου επιλεγμένες μέσα από την ιστορία της τέχνης, την λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, την φωτογραφία, τα πολυμέσα, ιστορικά κείμενα, χάρτες …
• Θα γνωρίζουν σε γενικές γραμμές τις διεθνείς συμβάσεις και πλαίσια προστασίας που αφορούν το τοπίο και κάποια χαρακτηριστικά στοιχεία του περιεχομένου τους, όπως: Ευρωπαϊκή Σύμβαση Τοπίου, Διακήρυξη του Ρίο-1992, Διακήρυξη για την Βιοποικιλότητα-1992, Historic Urban Landscapes –Unesco, Cultural Landscapes-Unesco, δίκτυο Natura της Ε.Ε., προστατευόμενοι υγροβιότοποι της εγχώριας νομοθεσίας, ΤΙΦΚ, παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων, κτλ
Οι διαλέξεις από την πλευρά της διδάσκουσας θα ακολουθούνται από τυχόν ερωτήσεις και ομαδική συζήτηση επί των βασικών εννοιών που αναδύονται. Οι θεωρητικές έννοιες θα ανατροφοδοτούν τις εργασίες-θέματα που θα αναλάβει ο κάθε φοιτητής –ή μικρές ομάδες έως 2 ατόμων- οι οποίες επίσης θα συζητούνται από ολόκληρη την τάξη και εν μέρει θα δουλεύονται επιτόπου.
Στα πλαίσια των διαλέξεων/συζητήσεων θα διερευνηθούν ενδελεχώς:
- η πολύπτυχη σχέση του τοπίου με τον χρόνο, τις διεργασίες, τις πρακτικές, τις κυκλικές και τις μη αντιστρεπτές μεταβολές
-η προσέγγιση της έννοιας της ‘ένταξης’ και του συγκείμενου [context] μέσα από την ενεργοποίηση εμπειρικών, αισθητηριακών, διαχρονικών, και εκτατικών προσεγγίσεων
-οι συσχετισμοί του τοπίου με την χωρική επικράτεια και τα συστήματά της – οικοσυστήματα, ανθρωπογενείς δομές – , αλλά και το άυλο φαντασιακό που συνδέεται μαζί της
-η ‘φύση’ ως πολιτισμική κατασκευή την εποχή του Ανθρωπόκαινου
Παραδοτέα είναι αφενός οι 3 διαδοχικές φάσεις των εργασιών που θα έχουν επεξεργαστεί στην τάξη και κατ’ ιδίαν οι φοιτητές [κάθε φάση βαθμολογείται με 25%] Αφετέρου θα ζητηθεί η συνοπτική κριτική τοποθέτηση απέναντι μία επιλογή αποσπασμάτων από κείμενα της βιβλιογραφίας –που θα διατεθούν κατά την περίοδο των μαθημάτων- στους φοιτητές, κατά τις σύντομες γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου [25%]
Bird-Rose D. (2001): Sacred Site, Ancestral Clearing and Environmental Ethics. In: Rumsey A., Weiner J.F.: Space, Narrative and Knowledge in Aboriginal Australia and Papua New Guinea. Hawaii: University of Hawai’I Press.
Corboz A. (1983): The Land as Palimpsest. In: Diogenes #121, pp12-34
Deleuze G., Guattari F. (1987): A Thousand Plateaus /capitalism and schizophrenia. [Μετάφραση: Massumi B.] Minneapolis: University of Minnesota Press.
Haraway, D. (2015): Anthropocene, Capitalocene, Plantationocene, Chthulucene: Making Kin. In: EnvironmentalHumanities, vol.6. pp.159-165
Κοτιώνης Ζ. (2009): Τοπολογίες της «Εξεσωτερικότητας». Στο: Μανωλίδης Κ., Καναρέλλης Θ. [επιμ.] : Η Διεκδίκηση της Υπαίθρου / Φύση αι Κοινωνικές Πρακτικές στη Σύγχρονη Ελλάδα. Βόλος: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών/ εκδόσεις Ίνδικτος. [σελ.207-221].
Κουζούπη Ασπασώ (2017) : ’Φυσικά’ Τοπία της Ομηρικής Οδύσσειας: Διερευνώντας τις Δομές και τα Όρια των Πολιτισμικών Εναποθέσεων στην Πορεία του Νόστου του Οδυσσέα. [Διδακτορική Διατριβή, επιβλέπουσα: Δρ. Βάνα Τεντοκάλη, Ομότιμη Καθηγήτρια.] Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ.
Latour B. (2011): Waiting for Gaia. Composing the common world through arts and politics. /a lecture at the French Institute, London./ www.bruno-latour.fr/article
Montaigne [de] M. (2008) : Des Cannibales. Paris : folio-plus classiques, Gallimard.
Μωρϊτης Κ. (2016): Η Τέχνη του Τοπίου . Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα. [ηλεκτρονικό βιβλίο/ διαθέσιμο στο λινκ:https://repository.kallipos.gr/handle/11419/2621
Μωρϊτης Κ. (2016): Σχήματα Τοπίου . Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα. [ηλεκτρονικό βιβλίο/ διαθέσιμο στο λινκ: https://repository.kallipos.gr/handle/11419/2796
Olwig K. R. (1996): Environmental History and the Construction of Nature and Landscape: The case of the ‘Landscaping’ of the Jutland heath. in: Environment and History 2, no1, Lammi Symposium Special issue. Pp. 15-38.
Πετράρχης (2008): Η Ανάβαση στο Όρος Βεντού. [μτφ. Αμπατζοπούλου Φ.]. Αθήνα: Άγρα.
Sauer C.O. (1996): The Morphology of Landscape. In: Agnew J. et al. [eds]: Human Geography: An Essential Anthology. Cambridge, Mass: Blackwell. [pp.296-315]
Tuan Y.-F. (1977): Space and Place. The Perspective of Experience. Minneapolis, London: University of Minnesota Press.
Vernadsky V. I. (1997): Scientific Thought as a Planetary Phenomenon. [trans. Starostin B. A.]. Moscow: Nongovernmental Ecological V. I. Vernadsky Foundation.
Κατάρριψη διπόλου παρατήρησης Κατάρριψη διπόλου 'φύση'-πολιτισμος Εμπειρική χαρτογραφική διαδικασία