Η ιδέα ενός προγραμματικου μανιφέστο ενέχει ταυτόχρονα τόσο την βαθειά κατανόηση της εποχής όσο και την ρήξη με αυτή. Έτσι ο τρόπος με τον οποίο ένας αρχιτέκτονας μπορεί να συμπυκνώσει τις ιδέες του και να τις συσχετίζει με το εκάστοτε κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο εμπεριέχει ήδη την ανατροπή του. Τα δύο μέρη του μαθήματος, από τη μία τα καταγεγραμμένα προγράμματα και οι αρχιτεκτονικές που προέκυψαν μέσα από αυτά και από την άλλη η έρευνα ενός υφιστάμενου αρχιτεκτονικού συνόλου, η εξαγωγή προγραμματικών κανόνων και η συνθετική επαναδιατύπωσή τους λειτουργούν συμπληρωματικά και σκοπό έχουν να διαφωτίσουν τη σχέση ανάμεσα στο υπάρχον και στην ριζοσπαστική ανατροπή του. Ταυτόχρονα οι φοιτητές καλούνται να αναδείξουν τη μη-γραμμική σχέση μεταξύ θεωρίας και πρακτικής, ανάμεσα δηλαδή σε αυτό που «λένε» οι αρχιτέκτονες και σε αυτό που «σχεδιάζουν».
Το μάθημα αποτελείται από δύο μέρη, ένα θεωρητικό και ένα σχεδιαστικό, που θα τρέξουν παράλληλα καθόλη τη διάρκεια του εξαμήνου. Το θεωρητικό μέρος θα βασιστεί πάνω στο βιβλίο του Ulrich Conrads, Programs and Manifestoes on 20th-Century Architecture (στα ελληνικά Ούρλιχ Κόνραντς, Μανιφέστα και Προγράμματα της Αρχιτεκτονικής του 20ου Αιώνα, εκδόσεις Επίκουρος). Κάθε εβδομάδα μία ομάδα φοιτητών θα παρουσιάζει ένα από τα προτεινόμενα κείμενα από το παραπάνω βιβλίο και θα το συσχετίζει με την ιστορία της εποχής και συγκεκριμένα έργα του συγγραφέα αρχιτέκτονα. Το σχεδιαστικό μέρος θα βασιστεί πάνω στο συνοικισμό της νέας Ιωνίας Βόλου, ώς εργαστήριο μελέτης ανώνυμων αρχιτεκτονικών πρακτικών. Κάθε ομάδα καλλείται να συντάξει και να αναπτύξει κατά τη διάρκεια του εξαμήνου το δικό της μανιφέστο για τη Νέα Ιωνία σε μορφή κειμένου καθώς και να παρουσιάσει αρχιτεκτονική πρόταση που θα το συνοψίζει.
Εβδομάδα 01: Εισαγωγή Εβδομάδα 02: Άντολφ Λόος: Κόσμημα και έγκλημα Εβδομάδα 03: Φράνκ Λόυντ Ράιτ: Οργανική αρχιτεκτονική, Φράνκ Λόυντ Ράιτ: Νέα αρχιτεκτονική Εβδομάδα 04: "De Stijl": Μανιφέστο Ι, "De Stijl": Δημιουργικές απαιτήσεις, "De Stijl": Μανιφέστο V, Τέο βαν Ντέσμπουργκ: Για μια πλαστική αρχιτεκτονική Εβδομάδα 05: Μπρούνο Τάουτ: Κάτω η σοβαρότητα!, Μπρούνο Τάουτ: Χαραυγή Εβδομάδα 06: Λούντβιχ Μις βαν ντερ Ρόε: Θέσεις, Λούντβιχ Μις βαν ντερ Ρόε: Βιομηχανική δόμηση, Λούντβιχ Μις βαν ντερ Ρόε: Για τη μορφή στην αρχιτεκτονική Εβδομάδα 07: Λε Κορμπυζιέ: Προοπτική της αρχιτεκτονικής - Βασικές αρχές, Λέ Κορμπυζιέ / Πιέρ Ζανερέ: Πέντε σημεία για μια νέα αρχιτεκτονική Εβδομάδα 08: Ρίτσαρντ Μπουκμίνστερ Φούλερ: Οικουμενική αρχιτεκτονική, Ρίτσαρντ Μπουκμίνστερ Φούλερ: Για ένα πρόγραμμα παγκόσμιου σχεδιασμού Εβδομάδα 09: Κονστάντ / Ντεμπόρ: Σιτουασιονιστικές διατυπώσεις, "Σιτουασιονιστές": Διεθνές μανιφέστο, Κονστάντ: Νέα Βαβυλώνα Εβδομάδα 10: Λούις Ι. Καν: Τάξη Εβδομάδα 11: Βάλτερ Πίχλερ / Χάνς Χολάιν: Απόλυτη αρχιτεκτονική Εβδομάδα 12: Ιόνα Φρήντμαν: Οι 10 βασικές αρχές της χωρικής πολεοδομίας
Οι φοιτητές θα αξιολογηθούν για την παρουσίαση του μανιφέστου επιλογής τους καθώς και για την διατύπωση του δικού τους προγράμματος και της αρχιτεκτονικής του έκφρασης με αντιστοιχία 40%-60%. Για το πρώτο θεωρητικό μέρος θα εκτιμηθεί η εις βάθος ανάλυση των έργων σε σχέση με το μανιφέστο επιλογής καθώς και η ανάδειξη του ευρύτερου πνέυματος της εποχής στην οποία συντάσσεται. Για το δεύτερο σχεδιαστικό μέρος θα εκτιμηθεί η ακρίβεια και η πυκνότητα των διατυπώσεων παρατηρήσεων και η εύστοχή τους μεταφορά στην αρχιτεκτονική πρόταση.
Κόνραντς, Ούρλιχ, Μανιφέστα και Προγράμματα της Αρχιτεκτονικής του 20ου Αιώνα, εκδόσεις Επίκουρος, Δεκέμβριος 1977