Αρχ. Σύνθεση Υποχρεωτική με επιλογή στο εξαμ. 7, 9, ECTS: 12
[Ανάλυση, Σύνθεση, Αξιολόγηση]
Η δημόσια αρχιτεκτονική αποτελεί κεντρικό στοιχείο της πόλης, κάτι το οποίο παρατηρείται από την αρχή δημιουργίας του οικιστικού και αστικού φαινομένου. Ένας από τους παλαιότερους και σημαντικότερους δημόσιους χώρους μιας πόλης είναι η Αγορά. Η λέξη είναι έως σήμερα κεντρική έννοια της δημόσιας ζωής και ιδιαίτερα φορτισμένη, αναδεικνύοντας τη μεγάλη σημασία της στη λειτουργία της σύγχρονης ζωής. Παλιές αγορές προστατεύονται, διατηρούνται και αποκτούν νέες χρήσεις, ενώ τα σημερινά mallsμπορούν να θεωρηθούν εκδοχές των παλιών κεντρικών αγορών. Πώς θα μπορούσε να σχεδιαστεί σήμερα ένας κεντρικός εμπορικός και πολιτιστικός χώρος; Πώς εντάσσεται μέσα στον πολεοδομικό ιστό και πώς τον επηρεάζει στην ευρύτερη αστική κλίμακα; Μήπως έχει νόημα, αντί για την εμπορευματοποίηση του πολιτισμού, να πάμε ένα βήμα παραπέρα, στην πνευματοποίηση της εμπορικής δραστηριότητας; Η προσπάθεια απάντησης των ερωτημάτων αυτών προσφέρει εξαιρετικές εκπαιδευτικές και δημιουργικές δυνατότητες όταν επιχειρείται μέσω του αρχιτεκτονικού και αστικού σχεδιασμού. Κεντρικός στόχος του μαθήματος Αγορά είναι η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι πολυσύνθετες – και συχνά αντίρροπες – τάσεις, δυνάμεις και σχέσεις διαμορφώνουν τον αρχιτεκτονικό χώρο, το αστικό τοπίο και το ευρύτερο πολεοδομικό περιβάλλον
Το μάθημα εντάσσεται στην ευρύτερη συνθετική κατηγορία του σχεδιασμού δημοσίων κτιρίων μεγάλης κλίμακας, που περιλαμβάνει τη μελέτη και ανάλυση του ευρύτερου τμήματος της πόλης ή του τοπίου στο οποίο εντάσσεται, καθιστώντας τη θέση και το ρόλο της αγοράς σε κεντρικό πολεοδομικό ζήτημα. Επιπλέον, στα πλαίσια του μαθήματος η αγορά εξετάζεται ιστορικά ως τόπος, κτίριο και λειτουργία, παρέχοντας έναν οδηγό κατανόησης του σχηματισμού και των σύνθετων διεργασιών της πόλης. Παραδείγματα από αγορές σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους και διαφορετικά μέρη του κόσμου, καθώς και η εξέλιξή τους και οι νέες τάσεις σήμερα είναι απαραίτητα στοιχεία για τον στοχασμό πάνω στο θέμα.
Στα πλαίσια του εργαστηρίου αναπτύσσεται μια δυναμική μέθοδος, με συνεχείς και αμφίδρομες μετατοπίσεις ανάμεσα στις διαφορετικές έννοιες και κλίμακες: π.χ. από το γενικό, το ευρύ αστικό και πολεοδομικό περιβάλλον έως το πιο ειδικό και επιμέρους, το μικροπεριβάλλον (βλ. τον τρόπο έκθεσης και πώλησης των προϊόντων). Η έννοια της οργανικής πόλης αναλύεται στο μάθημα, παρέχοντας ένα εννοιολογικό εργαλείο σχεδιασμού και γενικότερης εργασίας για την κατανόηση και την συνεχή μετάβαση ανάμεσα στις αντιθετικές έννοιες, από το μερικό στο γενικό, στις πολλαπλές κλίμακες του θέματος. Ταυτόχρονα, το εργαστηριακό μάθημα Αγοράεξελίσσεται διαρκώς δυναμικά, διαλεκτικά και αμφίδρομα ανάμεσα τη θεωρία (διαλέξεις, παρουσιάσεις, συζητήσεις) και την πράξη (σχεδιαστήριο, επισκέψεις κτιρίων, περιπλανήσεις στην πόλη). Από το γενικό (εμπόριο, πολιτισμός, αστικός σχεδιασμός) στο ειδικό (εμπορικό αντικείμενο, κατάστημα, επιμέρους αρχιτεκτονικές επιλύσεις) και αντίστροφα.
Το εργαστηριακό μάθημα ακολουθεί μια διαδοχική μέθοδο, με αρχική εισαγωγή στο θέμα μέσω διαλέξεων, παραδειγμάτων και βιβλιογραφικών αναφορών, συγκεκριμενοποίηση των ζητουμένων (χαρτογράφηση περιοχής μελέτης, δυναμική διαμόρφωση κτιριολογικού προγράμματος). Στη συνέχεια, καλούνται οι σπουδαστές/-στριες να διαμορφώσουν και σχεδιάσουν τις δικές τους ιδέες και προτάσεις. Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των σταδίων, ωστόσο, η διαδοχική μέθοδος δεν είναι μονοσήμαντη, αλλά επανεκτιμάται και αναδιαμορφώνεται με στόχο τη βελτιστοποίηση του αρχιτεκτονικού και αστικού σχεδιασμού. Ο χώρος και το αστικό τοπίο αντιμετωπίζεται ως ένα σύνθετο, δυναμικό σύστημα, που απαιτεί ειδικές, αλλά και γενικές, γνώσεις και δεξιότητες προκειμένου να διαμορφωθεί αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά.
Στα πλαίσια της δυναμικής αυτής διαδικασίας, παρεμβάλλονται εν είδει τομών δύο workshops [εργαστήρια ομαδικής εργασίας] σε κρίσιμες φάσεις του μαθήματος. Σκοπός των εργαστηρίων αυτών είναι ο συλλογικός αναστοχασμόςστο εκάστοτε στάδιο της εργασίας, ενώ πραγματοποιούνται δύο αντίστοιχες ομαδικές παρουσιάσεις (ενδιάμεση και τελική) του θέματος. Οι παρουσιάσεις εντείνουν την προσπάθεια με στόχο αφενός την συγκροτημένη έκφραση αφηρημένων και συγκεκριμένων αρχιτεκτονικών προτάσεων, και αφετέρου την όξυνση των εργαλείων και μέσων αναπαράστασης της αρχιτεκτονικής.
- Camp,JohnMcK. II, Η αγορά της Αρχαίας Αθήνας: Σύντομος οδηγός, Ε. Μαραθάκη (μτφρ.), Αθήνα: Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, 2003.
- Chung, Chuihua Judy / Jeffrey Inaba / Rem Koolhaas / Sze TsungLeong (επιμ.), Harvard design school guide to shopping, Köln: Taschen, 2001.
- Δεσποτόπουλος, Ιωάννης, Η ιδεολογική δομή των πόλεων, Κ. Σερράος (μτφρ.), Γ. Σαρηγιάννης/Γ. Τζιρτζιλάκης (εισ.-σημ.), Κ. Θεολόγος (επιμ.), Αθήνα: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π., 1997.
- Despo, Jan, «Das neuzeitliche Kulturzentrum – die Agora», Bauen + Wohnen 17, 1963, σ. 49-61.
- Hilberseimer, Ludwig, Großstadtarchitektur, Στουτγάρδη: Julius Hoffmann, 1927.Αγγλική έκδοση: Metropolisarchitecture and selected essays, Richard Anderson (ed.), New York: GSAPP BOOKS, 2013.
- Schmiechen, James / Kenneth Carls , The British Market Hall:ASocial and Architectural History, New Haven: Yale University Press, 1999.
- Tyrwhitt, Jacqueline / Josep Lluis Sert / Ernesto Rogers (επιμ.), The Heart of the City: towards the humanisation of urban life, CIAM 8, Λονδίνο: Lund Humphries, 1952.
- van Es, Evelien / Gregor Harbusch / Bruno Maurer / Muriel Pérez / Kees Somer / Daniel Weiss, Atlas of the Functional City. CIAM 4 and Comparative Urban Analysis, Bussum (Ολλανδία): THOTH/ Ζυρίχη: gta, 2014.
- Zucker, Paul, Town and square from the Agora to the Village Green, New York: Columbia University Press, 1959.
- http://agora.ascsa.net
- http://agoraargiri.blogspot.gr/
- http://agorakypselis.gr/
- http://needleberlin.com/2013/08/11/markthalle-9-kreuzberg-the-puzzle-of-street-food-thursday/