

Η παρούσα διπλωματική εργασία αφορά την ανάπτυξη μίας μεθοδολογίας για την εύρεση της -βέλτιστης- τοποθέτησης καταφυγίου ανάγκης σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές της Ελλάδας. Η μεθοδολογία για την κατασκευή του καταφυγίου λαμβάνει υπόψη τη σχέση του με το υπάρχον δίκτυο μονοπατιών και τα υφιστάμενα καταφύγια. Η εφαρμογή της μεθοδολογίας αναπτύσσεται μέσα από την περίπτωση του Πηλίου όρους.
Η εργασία χωρίζεται σε δύο ευρύτερα μέρη, που αποτελούνται από επιμέρους τμήματα. Το πρώτο μέρος αφορά τη δημιουργία μίας γενικής μεθοδολογίας για την εντοπισμό χωροτακτικής τοποθέτησης ενός καταφυγίου ανάγκης στο Πήλιο όρος, ενώ το δεύτερο αφορά το σχεδιασμό αυτού.
Στο πρώτο μέρος χαρτογραφείται το πεζοπορικό δίκτυο του Πηλίου, μελετώνται τα υπάρχοντα καταφύγια και, μέσω αυτών, πηγαίνοντας από το ειδικό στο γενικό, σχεδιάζεται η μεθοδολογία για το που θα μπορούσε καλύτερα να τοποθετηθεί ένα καταφύγιο ανάγκης, βασιζόμενοι στις πεζοπορικές ανάγκες και χωροτακτικές αναλύσεις. Καταλήγει με την ανάλυση των πιθανών τοποθεσιών, σε τέσσερις βασικές: Ίταμος, Τισαίο, Κριθαριές και Χιονότρυπα.
Στο δεύτερο μέρος, καταγράφονται επιλεκτικά προσωπικές εμπειρίες του μελετητή σε όλη την Ελλάδα (2014-2024). Αναλύοντας εμπειρικά τις βασικές λειτουργίες των επισκεπτόμενων καταφυγίων και τις πρακτικές που συνοδεύουν την επίσκεψη ή και τη διανυκτέρευση σε αυτά. Αυτή η καταγραφή και η ανάλυση αποτέλεσε τη βάση για πιθανές χρήσεις προς ένταξη στο καινούριο καταφύγιο πέραν των συμβατικών. Σε συνέχεια της ανάλυσης των πιθανών τοποθεσιών του πρώτου μέρους, ακολουθεί η επιλογή μίας -του Ιτάμου- από τις μελετημένες περιοχές, λαμβάνοντας υπόψη τα ποιοτικά και τα ποσοτικά χαρακτηριστικά τους. Η διπλωματική εργασία ολοκληρώνεται με τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του καταφυγίου ανάγκης, λαμβάνοντας υπόψη την τοποθέτηση του στο -ασβεστολιθικό και φυτεμένο με οξιές- τοπίο του Ιτάμου. Με βασικές αρχές την αρθρωτή δομή (modularity), μίας μονάδας και κατασκευαστικής αρχής για τη δυνατότητα επαναληψιμότητας, αλλά και εύκολης από- και συναρμολόγησης. Σχεδιάστηκαν τρεις βασικές δομές: το Μονό, το Διπλό και το Κοινό. Οι δομές αυτές μπορούν να ενταχθούν/ προσαρμοστούν σε όποιο τοπίο και να πολλαπλασιαστούν ή μειωθούν ανάλογα με τις ανάγκες της επικείμενης τοποθεσίας.
Επιβλέπουσα: Βροντίση Μαρία
Αριθμός Αναφοράς: 1056


Το παιχνίδι είναι μια πολύμορφη και αφηρημένη, κιναισθητική ή πνευματική διεργασία, στο οποίο οι παίκτες πλάθουν έναν προσωρινά αληθινό για εκείνους κόσμο, μια αυστηρά οριοθετημένη χωρική εμπειρία, είτε καθαρά φαντασιακή, είτε με τη βοήθεια υλικών. Στο σύγχρονο αστικό τοπίο, το ελεύθερο, αδόμητο παιχνίδι, άρχισε σταδιακά να ενοχοποιείται και να καταπιέζεται και οι χώροι που μπορούν να το φιλοξενήσουν να φθίνουν.
Με σκοπό τον επαναπροσδιορισμό των χώρων παιχνιδιού, διερευνώνται οι παιδικές χαρές περιπέτειας. Ανοιχτοί, περιφραγμένοι χώροι παιχνιδιού, εξοπλισμένοι με εργαλεία και άχρηστα αντικείμενα. Αυτό το παράδοξο μοντέλο παιδικής χαράς υλοποιήθηκε για πρώτη φορά στα ερείπια ενός βομβαρδισμένου τοπίου της Δανίας το 1943 και γνώρισε σπουδαία επιτυχία. Προτάθηκε σε πολλές Ευρωπαϊκές πόλεις ως συστατικό στοιχείο μιας μεταπολεμικής αστικής ανάπλασης και παρά τα εμπόδια και τις ανησυχίες που προκαλούσε σε γονείς, ευδοκίμησε σε πολλές περιπτώσεις σε όλο τον κόσμο και σε βάθος χρόνου. Ο χώρος αυτός προσφέρει στα παιδιά τη δυνατότητα να οικειοποιούνται και να προσαρμόζουν το περιβάλλον τους διεγείροντας την εφευρετικότητα, τη δημιουργικότητα την αντιμετώπιση προκλήσεων και ενθαρρύνοντας το ανέμελο, ευφάνταστο παιχνίδι, με τους ελάχιστους δυνατούς περιορισμούς.
Στην παρούσα διπλωματική εργασία, επιδιώκεται η ενσωμάτωση ορισμένων βασικών χαρακτηριστικών της παιδικής χαράς περιπέτειας, στον σχεδιασμό ενός κτιρίου που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις και τους κανονισμούς ασφαλείας. Ένα Κέντρου Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών, ΚΔΑΠ, που λειτουργεί με σκοπό την φύλαξη και δημιουργική απασχόληση των παιδιών από εκπαιδευτικούς μετά το σχολείο φάνηκε ιδανική επιλογή να στεγάσει αυτό το εγχείρημα. Περιοχή επέμβασης αποτελεί ένα κατάφυτο οικόπεδο στο Βόλο που συνορεύει με τον λόφο της Γορίτσας και τον χείμαρρο του Αναύρου. Συντίθεται εκεί ένα κτίριο με μεταβλητά στοιχεία και όρια, στο οποίο εισχωρεί το φυσικό τοπίο και συμπεριλαμβάνει χώρους παιχνιδιού, μελέτης, εργαστήρια δημιουργίας και οργανωμένων δραστηριοτήτων. Το κτήριο καλείται να αποτελέσει κτήμα των παιδιών ως χώρος παιχνιδιού, πολιτισμού, αναψυχής και δημιουργίας.
Επιβλέπουσα: Γαβρήλου Έβελυν
Αριθμός Αναφοράς: 1042


Η παρούσα διπλωματική εργασία παρουσιάζει την πρόταση για τον σχεδιασμό ενός Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Έρευνας στον Βόλο στους πρόποδες του Λόφου της Επισκοπής. Η τοποθεσία είναι κομβικής σημασίας καθώς βρίσκεται πάνω από την περιφερειακή οδό εκεί όπου ο αστικός χαρακτήρας χάνεται και δίπλα στην επαρχιακή οδό Βόλου - Άλλης Μεριάς προσφέροντας εύκολη και άμεση πρόσβαση προς το Πήλιο. Η επιλογή του θέματος προέκυψε από την επιθυμία για την ευαισθητοποίηση του κόσμου γύρω από τα περιβαλλοντικά ζητήματα τα οποία αποτελούν κρίσιμο θέμα συζήτησης και διαχείρισης ειδικά τα τελευταία χρόνια όπου η κλιματική αλλαγή γίνεται όλο και πιο ευρέως αντιληπτή. Το Κέντρο βρισκόμενο στον άξονα του περιφερειακού δρόμου μπορεί και επικοινωνεί οδικά και μέσω ειδικών ηλεκτρικών αυτοκινήτων με το Γεωπονικό πανεπιστημιακό τμήμα το οποίο βρίσκεται επίσης στον περιφερειακό σε απόσταση 3 χιλιομέτρων. Η επαφή του Κέντρου με άλλα σχετικά ιδρύματα, με την βιοποικιλότητα και κοινωνία του Πηλίου και του Βόλου αποτελεί σημαντικό κομμάτι της υπόστασής του. Ο σχεδιασμός του κτιρίου έχει άμεση σχέση με την επαφή του στο έδαφος και πως αυτό το περικλείει. Η σχεδιαστική πρόταση απαρτίζεται από 3 τμήματα. Το πρώτο αφορά το κεντρικό κτίριο το οποίο αποτελείται από το ισόγειο και έναν όροφο όπου βρίσκονται όλες οι κύριες λειτουργίες του κτιρίου όπως τα ερευνητικά εργαστήρια, οι αίθουσες διδασκαλίας, το αμφιθέατρο κ.α. Χαρακτηριστικές είναι οι δύο ράμπες του κτιρίου οι οποίες κάνουν έναν υπαινιγμό στην ανάβαση του λόφου. Το δεύτερο τμήμα είναι ο πύργος όπου αποτελεί μια κατακόρυφη προέκταση 10 ορόφων του κεντρικού κτιρίου και εμπεριέχει διαμερίσματα φιλοξενίας του εκπαιδευτικού προσωπικού, καλεσμένων ομιλητών, επιστημόνων και στον τελευταίο του όροφο προσφέρει σε όλους πανοραμική θέα της περιοχής και των φυτεύσεων και καλλιεργειών που υπάρχουν στο οικόπεδο του Κέντρου . Το τρίτο τμήμα αφορά την κατασκευή ενός υπόσκαφου χώρου στάθμευση όπου εκεί θα βρίσκονται και τα ηλεκτρικά οχήματα όπου θα βοηθούν για την εξυπηρέτηση στις μετακινήσεις. Τέλος σημαντικό στοιχείο του Κέντρου είναι η ενεργειακή αυτονομία του καθώς διαθέτει εγκαταστάσεις ηλιακών πάνελ και ανεμογεννητριών που θα τροφοδοτούν όλο το κτίριο και χάρις τις καλλιέργειες περιμετρικά προσφέρεται και τροφική επάρκεια, δύο στοιχεία που έρχονται να τονίσουν τη σχέση μας με το περιβάλλον.
Επιβλέπων: Στυλίδης Ιορδάνης
Αριθμός Αναφοράς: 1067


Οι Πομάκοι ή αλλιώς οι άγνωστοι συμπατριώτες μας, είναι μια φυλή ορεσίβιων αγροτών και κτηνοτρόφων εγκατεστημένοι στον ορεινό όγκο των Νομών Ξάνθης, Ροδόπης και Έβρου. Μέχρι και σήμερα εξακολουθούν να αποτελούν μια παρεξηγημένη πληθυσμιακή ομάδα, που μέσα στα γεωγραφικά σύνορα του ελληνικού κράτους αναζητά την εθνική της ταυτότητα.
Με αφορμή την ερευνητική μου εργασία, στην οποία μελέτησα την έντονη ανθρωπιστική κρίση αλλά και το δομημένο χώρο στα Πομακοχώρια, οδηγήθηκα σε μια διπλωματική η οποία θα επικεντρώνεται στον σχεδιασμό μιας παρέμβασης σε αυτό το χώρο.
Μέσα από τις προσωπικές μου επισκέψεις και συνομιλίες, εστίασα κυρίως στα ορεινά χωριά των Πομακοχωρίων τα οποία έρχονται αντιμέτωπα με την πλήρη εγκατάλειψη τους. Ένα από αυτά τα χωριά που μου κέντρισε το ενδιαφέρον είναι η Μέδουσα. Πρόκειται για έναν ορεινό οικισμό κοντά στα Ελληνο-Βουλγαρικά σύνορα σε απόσταση 48,8 χιλιομέτρων από την Ξάνθη. Ο χρόνος, λόγω της συνεχούς εγκατάστασης του πληθυσμού σε κεντρικά χωριά έπαιξε σημαντικό παράγοντα στην πλήρη εγκατάλειψη δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων.
Στόχος της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η δημιουργία ενός μοντέλου δράσης για τον πολιτισμό των Πομάκων με άξονα την αναβίωση του οικισμού της Μέδουσας. Το μοντέλο δράσης που θα δημιουργηθεί θα έχει ως κέντρο ειδικά διαμορφωμένο εργαστήριο για την εκμάθηση της τοπικής κουζίνας που αποτελεί ιδιαίτερα ξεχωριστό και ενδιαφέρον κομμάτι του τόπου. Η λειτουργία της πλατφόρμας θα επιτευχθεί μέσω της αλληλεπίδρασης των κατοίκων του χωριού και των ομάδων (οι οποίες περιλαμβάνουν άτομα διαφόρων ηλικιών όπως μαθητές ή φοιτητικές ομάδες, συλλόγους κ.α.) που θα επισκέπτονται το πρόγραμμα. Παράλληλα, αυτή η πλατφόρμα θα πλαισιώνεται από κέντρο αναψυχής, καφέ-εστιατόριο, από το χώρο διοίκησης καθώς και από την ένταξη ενός ιατρείου που στο χωριό απουσιάζει. Για την ολοκλήρωση του προγράμματος, προτείνεται η κατασκευή ενός ξενώνα ώστε να μπορούν να διαμένουν ομάδες από 1 έως 20 άτομα αποφεύγοντας τις δυσκολίες της μετακίνησης αλλά ταυτόχρονα για να ενισχύεται και η αλληλεπίδραση με τους μόνιμους κατοίκους.
Επιβλέπων: Κοτιώνης Ζήσης
Αριθμός Αναφοράς: 1075


Η ανάγνωση ενός τοπίου μέσα από το έδαφος του, τηλάσπη.
Η λάσπη ως ύλη ποταπή, μιαρή, ως ύλη που θίγει. Μια ύλη που δεν έχει άλλο σκοπό από εκείνον της υποβίβασης. Είναι φορέας υποβάθμισης [Bataille, l’ informe]. Βρωμίζει, λερώνει τη μορφή. Τη μειώνει· της αφαιρεί νόημα και σημασία. Η λάσπη συνδέεται με τη βρωμιά και το ακάθαρτο. Kατά τη δική μας ανάγνωση, αποτελεί φορέα της συνθήκης του ενδιάμεσου, μια συνθήκη που ορίζει και προσδιορίζει το τοπίο το οποίο επιχειρούμε να προσεγγίσουμε. Με αφορμή την κυριολεξία της λάσπης, την αμφιταλάντευση μεταξύ υγρής και στερεής κατάστασης, οδηγούμαστε στην διαρκή παλινδρόμηση νοήματος εντός της οποίας βρίσκεται το τοπίο. Η λάσπη κάνει φανερή τη μεταβλητότητα που το χαρακτηρίζει. Μια ροϊκότητα νοήματος. Και κατ’ επέκταση την αστάθεια του. Το τοπίο παραμένει θολό και συγκεχυμένο. Και μιας και γίνεται λόγος για τενάγη, το τοπίο θα λέγαμε παρουσιάζει μια λασπώδη κατάσταση ως προς τη μορφή και το νόημα. Αναφερόμαστε στο λιμνοθαλάσσιο σύμπλεγμα της Λευκάδας, που βρίσκεται μεταξύ αυτής και της Αιτωλοακαρνανίας, ή μεταξύ αυτής και της ηπειρωτικής Ελλάδας. Η λάσπη συνεπώς αποτελεί την κυριολεξία του τοπίου, την κυριολεξία του έδαφος του.
Η λάσπη ως το μη καθαρό και μη καθορισμένο. Εκείνο που ξεφεύγει του προσδιορισμού. Και της ταξινόμησης. Η ύλη έκτος τόπου [Douglas]. Το απειλητικά ασαφές [Kristeva]. Και στεκόμαστε σε αυτό το απειλητικό. Με τη λάσπη να αποκτά μια σωματικότητα. Και ως οντότητα να αρχίσει να αρθρώνεται απέναντι από τον άνθρωπο. Και έτσι εκείνος να αναμετριέται μαζί της. Το κολλώδες της λάσπης, προσκολλάται στο δέρμα του ανθρώπου και προσβάλλει το όριο ανάμεσα τους. [Sartre] Από το σώμα της λάσπης περνάμε στο δέρμα της, ένα δέρμα τραυματισμένο, σάπιο, σχεδόν νεκρό.
Σώμα της λάσπης, του τοπίου, της πόλης, του ανθρώπου.
Πρόκειται για μια έρευνα σε σχέση με ένα τοπίο, με το ίδιο παρόν ως συνεχή αναφορά. Μια διερεύνηση υλικών, μορφών, υλικότητας, του συγκεκριμένου τοπίου αλλά και ως έννοια. Μια διαδικασία ανάγνωσης ανοιχτή και ευρεία που επιχειρεί ένα άνοιγμα στο ίδιο το τοπίο, μια ανασύνθεση και ανακατασκευή του. Μέθοδοι και πρακτικές, αποσπάσματα της διαδικασίας και κυρίως αποσπάσματα του τοπίου μεταφέρονται εντός της κλειστής αίθουσας. [Smithson]
Επιβλέπουσα: Γιαννίση Φοίβη
Αριθμός Αναφοράς: 1080


Το 2023, η περιφέρεια της Θεσσαλίας επλήγει από την καταστροφική καταιγίδα "Daniel". Πολλές περιοχές σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Οι καταστροφές στις υποδομές (δίκτυα συγκοινωνιών, αναχώματα, κανάλια), η έλλειψη νερού, ενέργειας και βασικών αγαθών εξουδετέρωσαν πλήρως την φυσιολογική ζωή των κατοίκων. Καταστράφηκαν ολόκληρα χωριά και πάρα πολλές επιχειρήσεις γεωργίας/κτηνοτροφίας/επεξεργασίας.
Ένα από τα χωριά που καταστράφηκαν είναι το χωριό Κεραμίδι του δήμου Φαρκαδόνας. Η πλειοψηφία των κατοίκων του χωριού δεν έχει επιστρέψει ακόμη, καθώς τα σπίτια είναι μη κατοικήσιμα. Φιλοξενούνται σε γειτονικά χωριά και στη δομή φιλοξενίας προσφύγων στο χωριό Κουτσόχερο έξω από την πόλη Λάρισα. Η ολική καταστροφή οδήγησε νέους/νέες, να αναζητήσουν εργασία σε άλλες χώρες.
Η εργασία μου έχει θέμα την τακτική πολιτική και τεχνική διερεύνηση και τον σχεδιασμό πρότασης μετακίνησης-ανακατασκευής σε ασφαλές σημείο, τη δημιουργία μιας νέας περιβαλλοντικά ασφαλούς κοινότητας. Κεντρικό πολιτικό-τεχνικό στοιχείο της νέας κοινότητας θα είναι η ήπια αυτοδιαχείριση, η ενασχόληση με τον πρωτογενή τομέα παραγωγής και τη ολοκληρωμένη μεταποίηση φυσικών πρώτων υλών (γεωργία-κτηνοτροφία). Επιπροσθέτως, θεωρώ και προσθέτω νέες λειτουργίες μαζί με τις παραδοσιακές τυπικές θέσεις διοίκησης, θρησκείας, συλλογικών σχέσεων. Ένα κέντρο έρευνας και εκπαίδευσης σε θέματα περιβάλλοντος και βιωσιμότητας, μονάδες υποστήριξης παιδείας, φιλοξενίας και κοινής συλλογικής ζωής.
Το προτεινόμενο ειδικό σχέδιο είναι μια πρόταση που προσέφερε σε εμένα και προσφέρει συνέχεια αιτίες και αφορμές για πολιτικό αλλά και αρχιτεκτονικό στοχασμό καθώς είναι διαθέσιμο σε πρόσθετες συν-διαμορφώσεις του προγράμματός του. Θεωρώ πως μπορεί να αποτελέσει αρχή συζήτησης για μια εκ νέου εκκίνηση της περιφέρειας Θεσσαλίας να δημιουργηθούν ξανά ενεργοί κοινωνικοί πυρήνες σε περιοχές που έχουν στερηθεί τέτοιες βάσεις ενεργοποίησης.
Επιβλέπων: Στυλίδης Ιορδάνης
Αριθμός Αναφοράς: 1061


Η παρούσα διπλωματική εργασία πρόκειται για μία πρόταση ανάπλασης του Αισθητικού Άλσους Λάρισας. Στόχος είναι ο επανασχεδιασμός του Άλσους ώστε να αποτελέσει έναν ζωντανό χώρο πολιτισμού, ο οποίος θα συνδυάζει το φυσικό τοπίο με τις πολιτιστικές δραστηριότητες της πόλης. Στον σχεδιασμό δόθηκε έμφαση στη διατήρηση της υφιστάμενης βλάστησης, ώστε να παραμείνει το Άλσος ένας πνεύμονας πρασίνου για την πόλη της Λάρισας και να μην διαταραχθεί το οικοσύστημα της περιοχής. Επομένως, επανασχεδιάζεται με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελέσει έναν πλούσιο χώρο πρασίνου, ο οποίος ταυτόχρονα θα ενισχύσει την πολιτιστική ζωή της πόλης. Στον χώρο αυτό, οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα τόσο να χαλαρώσουν και να απολαύσουν τη φύση, όσο και να συμμετέχουν σε υπαίθριες δραστηριότητες. Στην πρόταση ανάπλασης περιλαμβάνεται ο σχεδιασμός γηπέδων ποδοσφαίρου, πετοσφαίρισης και καλαθοσφαίρισης, pumptrack, ο σχεδιασμός υπαίθριου χώρου εκγύμνασης και παιδικής χαράς. Επίσης, προτείνεται ο σχεδιασμός εξωτερικού εκθεσιακού χώρου, εξωτερικού χώρου καφέ, χώροι χαλάρωσης, όπως επίσης και εξωτερική σκηνή για τη διεξαγωγή παραστάσεων και συναυλιών. Επιπλέον, η πρόταση ανάπλασης περιλαμβάνει τον σχεδιασμό ενός πολυχώρου τεχνών, ο οποίος θα διαθέτει εγκαταστάσεις για τη διεξαγωγή φεστιβάλ και πολιτιστικών δρώμενων της πόλης. Έπειτα από την αποτύπωση της περιοχής και την έρευνα σχετικά με τα φεστιβάλ και τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που φιλοξενεί η πόλη της Λάρισας, έγίνε μια καταγραφή των χωρικών αναγκών του πολυχώρου τεχνών, ο οποίος θα περιλαμβάνει αμφιθέατρο, αίθουσες προβολών, αίθουσες εργαστηρίων – workshop, εκθεσιακό χώρο, όπως επίσης και έναν χώρο καφέ. Τέλος, η πρόταση ανάπλασης γίνεται με στόχο να αποκτήσει και πάλι ζωή το Αισθητικό Άλσος Λάρισας και να αποτελέσει έναν χώρο προσβάσιμο σε όλους.
Επιβλέπουσα: Συμεωνίδου Ιωάννα
Αριθμός Αναφοράς: 1062