Arch.Uth Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Arch.Uth UTH.gr English
ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Ι: Ιστορίες Υλικών και Αντικειμένων
Γνωστικά Πεδία (Οδηγία 2005/36/ΕΚ): Αρχιτεκτονική Σύνθεση/Δημιουργία, Ιστορία και Θεωρία, Ένταξη στο Δομημένο Περιβάλλον, Κοινωνική Διάσταση του Σχεδιασμού, Οργάνωση Προμελέτης, Οικοδομική Τεχνολογία.
Γενικές ικανότητες (βάσει παραρτήματος διπλώματος): Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών, Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις, Αυτόνομη εργασία, Ομαδική εργασία, Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον, Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών, Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα, Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον, Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου, Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής, Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.

 

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

[Γνώση, Κατανόηση, Ανάλυση, Σύνθεση]

Εκπαιδευτικός στόχος του μαθήματος είναι 1) η διευρυμένη κατανόηση του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού ως διαδικασίας παραγωγής που διαχειρίζεται γη, υλικά, τεχνικές και συνήθειες πολιτισμικά προσδιορισμένες, 2) η κατανόηση ότι οι αρχιτεκτονικές μορφές και τα αντικείμενα είναι προϊόντα αλλά και μάρτυρες σύνθετων και συναρπαστικών κοινωνικών διαδικασιών, αποτελέσματα της όσμωσης διαφορετικών κατηγοριών γνώσης κατεργασίας της ύλης, κοινωνικών ανταλλαγών στο χώρο, διατήρησης και μεταβολής ανθρώπινων πρακτικών στη μακρά διάρκεια του χρόνου.

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι  φοιτητές και φοιτήτριες:

·     Θα είναι σε θέση να κατανοούν τις βασικές κοινωνικές παραμέτρους που καθορίζουν την τεχνική παραγωγή του χώρου και κατ’ επέκταση το αρχιτεκτονικό επάγγελμα.

·     Θα έχουν εξοικειωθεί με την κριτική κατανόηση της σχέσης ανάμεσα στην υλικοτεχνική παραγωγή του αρχιτεκτονικού έργου και τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που αυτή η παραγωγή προϋποθέτει.

·     Θα έχουν κατανοήσει την κοινωνική σημασία του αρχιτεκτονικού έργου και του αρχιτεκτονικού επαγγέλματος σε συνάρτηση με τις τεχνικές δυνατότητες παραγωγής και πως αυτή μεταβάλλεται μέσα στην ιστορία.

·     Θα έχουν εξοικειωθεί με την κατανόηση της επενέργειας πολιτισμικών διεργασιών στη συγκρότηση του χώρου και κυρίως τη σημασία διαπολιτισμικών οπτικών στη μελέτη και την παραγωγή του χώρου.

·     Θα έχουν εξοικειωθεί με ζητήματα φύλου στη μελέτη και την παραγωγή του χώρου αλλά και στο αρχιτεκτονικό επάγγελμα.

·     Θα έχουν εξοικειωθεί με εγχειρήματα συνδιαλλαγής ανάμεσα σε σύγχρονα και παραδοσιακά συστήματα τεχνικής γνώσης υλικής παραγωγής του χώρου και των αντικειμένων.

·     Θα έχουν την δυνατότητα να αξιολογήσουν προτάσεις αναγνωρίζοντας πλεονεκτήματα / μειονεκτήματα, ισχυρά και προβληματικά στοιχεία, κινδύνους και  ευκαιρίες που συνδέονται τεχνικές δυνατότητες παραγωγής του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού.

·     Θα έχουν ασκηθεί στoσχεδιασμό χώρου και αντικειμένων λαμβάνοντας υπόψη τις τεχνικές δυνατότητες υλικής παραγωγής που είναι διαθέσιμες σε τοπικό επίπεδο ή μέσω ψηφιακών τεχνολογιών επικοινωνίας και δι εξ’ αποστάσεως παραγωγής, αλλά κυρίως του τρόπου οι πρώτες και οι δεύτερες συνυπάρχουν.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Σχεδιαστικό ζητούμενο

Το περιεχόμενο το  μαθήματος είναι συνθετικό, θεωρητικό και ερευνητικό. Ζητείται από τις/τους φοιτήτριες/τες ο σχεδιασμός χώρου και η υλοποίηση υλικού αντικειμένου με βάση την παράλληλη έρευνα πεδίου και τη μελέτη σχετικής βιβλιογραφίας, η οποία αφορά τον τύπο του χώρου που σχεδιάζεται, τα υλικά και τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση του σχεδιαστικού προγράμματος. Οι φοιτήτριες/ες καλούνται να σχεδιάσουν τόσο τον χώρο και το αντικείμενο όσο και την αφήγηση της ιστορίας κατασκευής και χρήσης του στο παρελθόν, το παρόν και το εν δυνάμει μέλλον..

Γενικό θεωρητικό πλαίσιο του μαθήματος

Στα πλαίσια του μαθήματος ένα υλικό (και) ένα αντικείμενο νοούνται ως προϊόντα κοινωνικών πρακτικών που συνδέουν τις εκτάσεις γης με τις τεχνικές και την τέχνη. Πρώτα και πριν απ’ όλα το υλικό είναι γνώση η οποία απαιτείται από τη φάση της συλλογής του έως την ολοκλήρωση της μεταποίησή του σε διάφορες υλικές μορφές.

Ο σχεδιασμός αποτελεί διακριτή τεχνική γνώση η οποία συμμετέχει, ανάμεσα σε άλλες, στη  μεταποίηση της ύλης για την παραγωγή υλικών αντικειμένων. Ως τέτοια παραγωγική διαδικασία υποστηρίζει τη δημιουργία ή εξαφάνιση πλεγμάτων κοινωνικών/ οικονομικών και γεωπολιτικών σχέσεων. Οι ειδικές και τεχνικές γνώσεις με τις οποίες λαμβάνονται αποφάσεις για το μετασχηματισμό της πρώτης ύλης (και της γης) και για το πώς καταμερίζεται η εργασία ανάμεσα στα μέλη των κοινωνικών ομάδων δεν είναι ουδέτερα γνωσιολογικά πεδία αλλά αποτελέσματα της σχέσης της ανθρώπινης επινοητικότητας με σύνθετες κοινωνικές διαπραγματεύσεις και ως εκ τούτου προϋποθέτουν την κοινότητα, τον πολιτισμό και την πολιτική.

Κάθε πράξη σχεδιασμού, κάθε γραμμή σχεδίου αποτελεί ένα σύνολο οδηγιών για μια σειρά εργασιών με τις οποίες θα τεθεί σε εφαρμογή ένα πλέγμα κοινωνικών σχέσεων όπως η οικονομική και γραφειοκρατική διαχείριση της ιδιοκτησίας, η ροή χρημάτων προς την παγκοσμιοποιημένη βιομηχανία και την αγορά οικοδομικών υλικών, η χρήση τεχνικών γνώσεων για τη συναρμολόγηση των υλικών σε κατασκευές και αντικείμενα με διάρκεια μεγαλύτερη από το βιολογικό χρόνο των σχεδιαστών και πολλές φορές των κοινωνιών που τις χρησιμοποιούν κ.ο.κ. 

Η επίγνωση του κοινωνικού ρόλου του σχεδιασμού και της διάρκειας ζωής και χρήσης των αντικειμένων μπορεί να μας βοηθήσει τόσο να μεταβάλλουμε τα παραπάνω δεδομένα (ροές χρημάτων κλπ) όσο και να στοχαστούμε πάνω στα  ίδια τα βαθύτερα χαρακτηριστικά του, τα οποία δεν είναι άλλα από τις αισθητικές επιλογές που έχει μπροστά του το υποκείμενο που σχεδιάζει: η διάρκεια των έργων της αρχιτεκτονικής σημαίνει και τη σχετική αυτονομία του αντικειμένου ή αλλιώς τη διαρκή επικαιρότητά του (χρήση βιοτική-συμβολική) σε σχέση με τις αλλαγές που υφίστανται οι  κοινωνίες που τα κατασκευάζουν και τα χρησιμοποιούν.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Βιβλιογραφία

Άρεντ, Χ. (2009),  Η Ανθρώπινη Κατάσταση (VitaActiva), μτφ. Ροζάνης, Σ., Λυκιαρδόπουλος, Γ., Αθήνα: Γνώση.

Bawens, M., Kostakis, V. (2014), From the Communism of Capital to Capital for the Commons, towards an Open Co-operativism. In: Triple C, Journal for a Global Sustainable Information Society.

Braudel, F. (2005), Η Μεσόγειος και ο Μεσογειακός Κόσμος την εποχή του Φιλίππου Β’ της Ισπανίας. Ο ρόλος του Περιγύρου (πρώτος τόμος), μτφ. Μιτσοτάκη, Κ., Αθήνα: Μορφωτικό ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.

Escobar, A. (2012), Encountering Development: The Making and Unmaking of the Third World, Princeton: Princeton University Press.

Ingold, T. (1993), "The Temporality of the Landscape", World Archaeology, 25(2): pp. 152-174.

Kallis, G. (2016), In Defenceof Degrowth: Opinions and Manifestos, Vansintian, A (ed.), available under a Creative Commons Attribution-Noncommercial license (CC BY-NC 4.0).

Lefebvre, H. (2007), Δικαίωμα στην Πόλη, Αθήνα: Δημόπουλος Δημητριος.

Lefebvre, H. (2014), Toward an Architecture of Enjoyment, Minneapolis: University of Minnesota Press.

Morris, W. (2008), Useful Work and Useless Toil, London: Penguin Books.

Νητσιάκος, Β. (2015), Το Πεκλάρι. Μικρή οικονομία μικρής κλίμακας, Ιωάννινα: Ισνάφι.

Polanyi, Κ. (2001), The Great Transformation: The Political and Economic Origins of our Time, Boston: Beacon Press.

Raíces, Crítica, análisis &  debate en torno a la destrucción del territorio, n.7 Manoseando el pensamiento, Invierno-Primavera 2017.

Rudofsky, B. (1980) Now I lay me Down to Eat: notes and footnotes on the lost art of living,  New York: Anchor Press/ Doubleday.

Σέννετ Ρ., (2011) Ο Τεχνίτης, Θεσσαλονίκη: Νησίδες.

Said, E.W. (1996), Κουλτούρα και Ιμπεριαλισμός, μτφ. Λάππα, Β. Α., Αθήνα: Νεφέλη.

Santos, Boaventura de Sousa Santos (2014), Epistemologies of the South: Justice Against Epistemicide, NY: Routledge.

 

Συλλογικό έργο (2016), Το λεξιλόγιο της Αποανάπτυξης, Αττική: Αυτοδιαχειριζόμενη Κοινότητα του Βιβλίου Κοιν.Σ.Επ.

Tello R. (ed.) (2016)  Jean-Pierre Garnier, un sociólogo urbano a contracorriente, Barcelona: Icaria.