[Γνώση, Κατανόηση, Ανάλυση, Αξιολόγηση]

 Το μάθημα στοχεύει στη διερεύνηση των θεωριών και των θέσεων σύγχρονων αρχιτεκτόνων σχετικά με τη σκέψη, το σχεδιασμό και τον οραματισμό των πόλεων. Μέσω της παρουσίασης διάφορων αστικών θεμάτων από διαφορετικές οπτικές γωνίες, το ζήτημα του αστικού σχεδιασμού μεταφέρεται από την πρόταση λύσεων στη διατύπωση ερωτήσεων. Οι φοιτητές θα εξοικειωθούν με τα προβλήματα και τις ευκαιρίες στο σώμα της πόλης, με τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζονται και
παράγονται οι πόλεις, τις παρενέργειες των διαδικασιών αστικοποίησης και την αντιμετώπιση επειγόντων ζητημάτων, όπως η μετανάστευση, ο πόλεμος, οι κλιματικές αλλαγές, η δημοκρατία, το έδαφος, ο οραματισμός, κ.α. Πιο συγκεκριμένα, οι στόχοι του μαθήματος είναι οι εξής:

• Ανάπτυξη μιας πολύπλευρης ανάγνωσης της πόλης που θα μπορούσε να οδηγήσει στη διαμόρφωση νέων ερωτήσεων σχετικά με την αρχιτεκτονική και τον αστικό σχεδιασμό.
• Κατανόηση της ανάπτυξης της αρχιτεκτονικής και του αστικού σχεδιασμού ως μια πειθαρχία που βασίζεται σε γνώση που καλύπτει όλη την ιστορία της αρχιτεκτονικης και των πολέων.
• Ανάπτυξη κριτικής προσέγγισης στην ανάλυση των αρχιτεκτονικών έργων σε θεωρητικό, ιστορικό και περιβαλλοντικό πλαίσιο.
• Χρησιμοποίηση των εννοιών της ιστορίας και της γεωγραφίας ως εργαλείο ανάλυσης για την επέκταση των εννοιών του χρόνου και του χώρου.
• Εξοικείωση με την ταυτόχρονη διαβούλευση κειμένων και εικόνων και τη μετατροπή γραπτού κειμένου σε εικόνες,
• Διαμόρφωση θεωρητικής θέσης υπό τη μορφή σύντομων γραπτών κειμένων και εικόνων.
 

Το μάθημα συνδυάζει θεωρητικές διαλέξεις και συζητήσεις, ανάλυση παραδειγμάτων και παραγωγή σχεδίων με σκοπό να συνδεθούν οι θεωρίες της αρχιτεκτονικής και της πόλης με τις εξερευνήσεις της αναπαράστασης. Σήμερα, ο τομέας του αστικού σχεδιασμού δεν αφορά μόνο στον σχεδιασμό νέων τμημάτων της πόλης. Επικεντρώνεται επίσης στην επανεξέταση, τον επανέλεγχο και την αμφισβήτηση των πόλεων και του τρόπου κατασκευής τους μέχρι σήμερα. Όπως είναι γνωστό, οι πόλεις δεν είναι πλέον συμπαγείς, έχουν απεριόριστες εδαφικές επεκτάσεις, βρίσκονται σε αναταραχή και σε συνεχή μετασχηματισμό. Σκοπός του μαθήματος είναι να συνδέσει την κατανόηση όλων αυτών των παραγόντων και να ενεργοποιήσει τους μαθητές σε νέες φόρμουλες.

Το μάθημα έχει οργανωθεί βάσει θεματικών διαλέξεων που θα καλύψουν διάφορες πτυχές των σύγχρονων πόλεων και τον ρόλο του αστικού σχεδιασμού. Κάθε διάλεξη στοχεύει στη δημιουργία νέων ερωτημάτων και στον προβληματισμό σε συγκεκριμένους τομείς, με σκοπό τον οραματισμό καινοτόμων εργαλείων στην πρακτική του αστικού σχεδιασμού. Οι διαλέξεις θα βασισθούν στη βιβλιογραφική και ιστορική γνώση ως βασική αρχή για την οικοδόμηση του τομέα. Κάθε διάλεξη θα υποστηρίζεται από συλλογή κειμένων,την οποία θα μπορούν να συμβουλεύονται οι φοιτητές, ώστε να εξοικειωθούν με το συγκεκριμένο θέμα. Τα αποσπάσματα από κείμενα και βιβλία θα είναι η βάση των συζητήσεων στην τάξη. Κάθε μάθημα θα ξεκινά με συζήτηση επί του συγκεκριμένου ζητήματος ως ένα είδος εισαγωγής, με στόχο να καθοδηγήσει τους φοιτητές προς τη βαθύτερη θεωρητική έρευνα. Η χρήση ιστορικών και σύγχρονων παραδειγμάτων υπό διαφορετικές συνθήκες θα βοηθήσει στην κατανόηση και αντιμετώπιση των ερευνητικών θεμάτων ως παγκόσμια ζητήματα.

Κρίσιμο στόχο του μαθήματος αποτελεί η ικανότητα δημιουργίας σεναρίων και οραμάτων για το μέλλον. Για το λόγο αυτό οι διαλέξεις θα προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα εικονικού υλικού. Στο πλαίσιο αυτό, οι φοιτητές θα εργαστούν σε ένα γραπτό κείμενο, υποστηριζόμενο από σχέδια για να δοκιμάσουν την ικανότητά τους να ερευνούν, να συλλέγουν και να απεικονίζουν. 

Οι φοιτητές θα εργαστούν σε ένα συγκεκριμένο ερευνητικό θέμα υπό τον συντονισμό του καθηγητή. Το θέμα θα διερευνηθεί μέσω της παραγωγής ενός σύντομου κειμένου, το οποίο θα υποστηρίζεται από εικόνες που θα έχουν παράγει οι ίδιοι οι φοιτητές ως κολάζ. Το τελικό προϊόν θα πρέπει να παρουσιάζει μια ισχυρή κριτική θέση επί συγκεκριμένων αστικών θεμάτων που θα έχουν συζητηθεί στην τάξη και να περιέχει μια σύντομη βιβλιογραφία αναφοράς. Θα αξιολογηθεί στην τελική παρουσίαση. Το εικονογραφικό έργο θα ξεκινήσει με τη συλλογή στοιχείων, εικόνων, φωτογραφιών, εφημερίδων, κτλ για τη δημιουργία ενός αρχείου και θα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν για το γραφικό έργο.

Η τελική αξιολόγηση περιλαμβάνει:

1) Συμμετοχή στην τάξη, συμμετοχή σε συζητήσεις, διαβούλευση βιβλιογραφίας για κάθε μάθημα κατά τη διάρκεια του μαθήματος: 10%

2) Ένα σύντομο κείμενο που θα παρουσιάσει ένα συγκεκριμένο και σαφώς καθορισμένο ερευνητικό θέμα, μαζί με μια ισχυρή θεωρητική θέση που θα πρέπει να υποστηρίζεται από παραδείγματα και βιβλιογραφία: 45%

3) Μια εικονογραφία που θα παρουσιάσει τη μετάβαση από μια θεωρητική προσέγγιση προς τη χρήση των εικόνων ως ερευνητικό εργαλείο. Η χρήση αναλογικού και ψηφιακού κολάζ είναι ενθαρρυντική: 45%

Εισαγωγική βιβλιογραφία:

 

Sykes A. K., Constructing a Νew Agenda: Architectural Theory 1993-2009, New York, Princeton Architectural Press, 2010

Nesbitt, K. (ed.), Theorizing a new agenda for architecture. An Anthology of architectural theory, New York, Princeton Architectural Press, 1996

Larice, M., Mcdonald, E., The Urban Design Reader, Routledge, 2012

Ockman, J., Architecture Culture 1943-1968, New York, Rizzoli, 1993

Avermaete, T., Havik, K., Teerds, H., Architecture, modernity and the Public Sphere, Rotterdam, Sun Publishers, 2009

 

Βιβλιογραφία ανά μάθημα:

 

1. Αστικές Συνθήκες

S. Allen, "FromObjecttoField." [except]. In: AD (Architectural Design) Vol 67. May-June 1997

R. Koolhaas, "The Generic City," Rem Koolhaas and Bruce Mau, S, M, L, XL, New York, Monacelli Press, 1995, 1238-1264

Marot, S., "The Reclaiming of the Site." Corner, J. (ed.), Recovering Landscape: Essays in Contemporary Landscape Architecture, New York, Princeton Architectural Press, 1999, 45-58

Rossi, A., "The Structure of Urban Artifacts." AA.VV, Opposition Books. Oxford, Massachusetts, The MIT Press, 1989

Rowe, C., Koetter, F., Collage City, Cambridge, the MIT Press, 1978

Venturi R., Scott Brown D. e Izenour, Learning From Las Vegas, Cambridge, MIT Press, 1972

 

2. ΟιΧαρτογραφήσειςτηςΠόλης

The Funambulist n.18, "Cartography & Power"

Beelen, Κ., "The Map's critical project", OASE n. 80, On Territories, Rotterdam, Nai Publisher, 2009

Corner, J., "The Agency Of Mapping", Cosgrove, D. (ed.), Mapping, London, Reaktion Books, 1999

Cosgrove, D., "Charto-City", Abrams, J., Hall, P. (eds.), Else/where: Mapping. New Cartographies of networks and Territories, University of Minnesota Design Institute, 2006

Desimini, J., Waldheim, C., Cartographic Grounds. Projecting the landscape imaginary, New York, Princeton Architectural Press, 2016

Farinelli, F., Geografia, Torino, Einaudi, 2003

Vittorio Gregotti, The Territory of Architecture

David Gissen, The Architecture's Geographic Turn

Xhulio Binjaku, The Issue of Geography

 

3. Wastelands, Junkspacesκαι το Τρίτο Τοπίο

Clement, G., Manifeste du Tiers-Paysage, Παρίση, Editions Sujet/Obje, 2004 de Sola-Morales, I., "Terrain Vague", ANYplace, Cambridge, MA: MIT Press, 1995, 118-123

Koolhaas, R., "Junkspace", October 100, Spring 2002, 175-190

Levesque, C., "The terrain vague as material - some observations", Αmmarages, http://www.amarrages.com/textes_terrain.html

Picon, A., "Anxious Landscapes: From the Ruin to Rust", Grey Room 1 (Fall 2000), 64-83

 

4. Οριζοντιότητα

Abalos, I., "Verticalism (The Future of the Skyscraper)", Mostafavi, M., Doherty, G. (eds.), Ecological Urbanism, Zürich, Lars Müller, 2010

Cache, B., Earth moves: The furnishing of territories, Cambridge, The MIT Press, 1995 Sitrin, M., "Horizontalism and Territory", Possible Futures, 2012 [http://www.possiblefutures. org/2012/01/09/horizontalism-and-territory/]

P. Virilio, "Paul Virilio and the Oblique. Interview with Enrique Limon." Allen, S. & Park, K. (eds.), Sites and Stations: Provisional Utopias: Architecture and Utopia in the Contemporary City, Lusitania Press, 1996

Viganò, P., Cavalieri, C., Barcelloni Corte, M. (Eds.), The Horizontal Metropolis Between Urbanism and Urbanization, Springer, 2018

 

5. Αστικές Στρατηγικές του Μετά-πολέμου

Bevan, R., TheDestructionofMemory. Architecture at War, London, Reaktion Books, 2016 Calame, J., Charlesworth, E., Divided Cities. Belfast, Beirut, Mostar, and Nicosia, University of Pennsylvania Press, 2009

Charlesworth, E., Architects Without Frontiers. War, Reconstruction and Design Responsibility, Oxford, Elsevier, 2006

Micocci, F., "Envisioning a Post-conflict Tripoli: The inclusive Urban Strategy and Action Plan for Bab Al-Tabbaneh and Jebel Mohsen", Footprints, Vol. 10 n. 2

Micocci ,F. "Small Urbanism for Refugees", Monu, n. 27, Autumn 2017

Petti, A., Hilal, S., Weizman, E., Architecture after Revolution, Berlin, Sternberg Press, 2013

 

6. Οικολογικές και Περιβαλλοντικές Προκλήσεις

Guattari, F., The Three Ecologies, Λονδίνο, The Athlone Press, 2000, 19-45

Kwinter, S., "Notes on the Third Ecology", Mostafavi, Μ., Doherty, Γ. (eds.), Ecological Urbanism. Zürich, Lars Müller, 2010, 94-105

McHarg, I., Design with Nature, Wiley, 1995

Mostafavi, Μ., "Why Ecological Urbanism? Why Now?", Mostafavi ,Μ., Doherty, G. (eds.), Ecological Urbanism, Zürich, Lars Müller, 2010, 12-53

 

7. Η Αρχιτεκτονική Στα Σύνορα

Brenner, N., “Rescaling the Urban Question”, Turan, N., New Geographies n. 0

Sarkis, H., "The world according to architecture", El Hadi Jazairy, J. (ed.), New Geographies n.4

Sassen, S., "Scale and Span in a global digital world", Sykes, A. K. (ed.), Constructing a New Agenda: Architectural Theory, 1993-2009, New York, Princeton Architectural Press, 2010, 168-187

Baltsatu, O., Can we imagine cross-border cities, Strelka Magazine, 2017 [https://strelkamag.com/en/article/an-we-imagine-crossborder-cities]

 

8. Αστικά Ερείπια

Augé, M., Le temps en ruines, Παρίση, Galilé, 2003

Dobraszczyk, P., The Dead City: Urban Ruins and the Spectacle of Decay, London, Bloomsbury, 2017

Micocci, F., "Athens New Ruins. The Extended Horizon of the Contemporary Cities", Horizonte, n.9

McMorrough, J., Ru(m)inations: The Haunts of Contemporary Architcture, Sykes, A. K. (ed.),

Construction a New Agenda. Architectural Theory 1993-2009, Princeton Architectural Press, 2010, 460-471

 

9. Μεσογειακές Πόλεις

Abulafia, D., The Great Sea, London, Penguin, 2011

Cook, M., "Mediterranean Thinking: From Netizen to Metizen", Geographical Review, Vol. 89, No. 2,

Oceans Connect (Apr., 1999), 290-300

Matvejevic, P., Mediterranean, a cultural landscape, Berkeley, University of California Press, 1999

Ruelle, A., "L'invention de la Méditerranée", Vingtième Siècle. Revue d'histoire, n.32, octobredécembre 1991, 7-14

Λεοντίδου, Λ., The Mediterranean City in Transition. Social change and urban development, Cambridge, Cambridge University Press, 1990

New Geographies n.5, "The Mediterranean"

Maki, F., Investigations in Collective Form, St. Louis, Washington University, 1964

Lejeune, J. F., Sabatino, M. (eds.), Moden Architecture and the Mediterranean. Vernacular dialogues and contested identities, Routledge, 2010

 

10. Χωρίς Χάρτη

Caldeira, Τ., “Peripheral Urbanization: Autoconstruction, Transversal Logics, and Politics in Cities of the Global South”, Environmental Planning D: Society and Space 35, no. 1 (February 2017), 3–20

Cruz, T., “Latin America meander: In search of a new civic imagination”, Architectural Design 81, no. 3, 2011, 110–118

Dovey, K., “Informalising Architecture: The Challenge of Informal Settlements", Architectural Design 83, no. 6, 2013, 82–89

McFarlane, C., "Rethinking Informality: Politics, Crisis and the City", Planning Theory & Practice, Volume 13, Issue 1, 2012, 89-108

 

Οι Εικόνες της Πόλης

(ειδικό μάθημα για την υποστήριξη του ερευνητικού έργου των φοιτητών)

Aureli, P. V., Borra, B., Declerck, J., Mierzwa, A., Tattara, M., Weiss, T., Brussels, a Manifesto: Towards the Capital of Europe, Rotterdam, NAI, 2007

Hollein, H., Everything is Architecture, Bau magazine, Issue 1/2, 1968

Kalach, A., "The Return to a Lacustrian City." Spellman, C. (ed.), Re-envisioning Landscape/Architecture, Barcelona, Actar, 2003, 212-221

Mastrigli, G. (ed.), Superstudio. Opere 1966-1978, Milano, Quodlibet, 2016

Meier, A., Remaking the City with Architectural Collage, Hyperallergic, https://hyperallergic.com/75669/remaking-the-city-with-architectural-collage