Στις σύγχρονες πόλεις ο δημόσιος χώρος οικειοποιείται από τις κοινωνικές ομάδες όλο και περισσότερο, αποκτώντας έτσι ένα νέο, δυναμικό χαρακτήρα και πολλές φορές ξεπερνά την λειτουργία για την οποία είχε αρχικά σχεδιαστεί. Σε αυτό το νέο τοπίο αστικής ζωής, ο δημόσιος χώρος αποτελεί το κέντρο δράσης κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων όπου, στη διαφορετικότητά τους, τον οικειοποιούνται με πολλαπλούς τρόπους. Από χώρος εμπορευματοποίησης μέχρι χώρος συνάντησης και τοπίο αντιστάσεων, ο σύγχρονος δημόσιος χώρος είναι κρίσιμος για τον μετασχηματισμό της πόλης καθώς, μέσα σε αυτόν αναπτύσσονται οι κοινωνικές πρακτικές και ο δημόσιος διάλογος.
Στόχος του μαθήματος είναι να εξοικειώσει τους φοιτητές, μέσα από μια διεπιστημονική προσέγγιση, στις πολλαπλές έννοιες, την ιστορία και το σύγχρονο ρόλο του δημόσιου χώρου της πόλης.
Θεωρία – Διαλέξεις: Οι Διαλέξεις στοχεύουν στο να εισάγουν τους φοιτητές σε βασικές έννοιες γύρω από την εξέλιξη του δημόσιου χώρου, με εμβάθυνση σε θέματα θεωρίας, και μεθοδολογικού πλαισίου. Βασικός στόχος είναι η εισαγωγή των φοιτητών στις πολλαπλές πτυχές του επιστημονικού διαλόγου γύρω από το δημόσιο χώρο των πόλεων. Θα πραγματοποιηθούν δέκα διαλέξεις που θα καλύπτουν μια ευρεία θεματική όπως ζητήματα ιστορίας, ταυτότητας, αντιπαραθέσεων, τυπολογιών κ.α.
Εργασία: Η Εργασία διακρίνεται σε δύο ενότητες, που αναπτύσσονται παράλληλα με την θεωρία. Η εργασία που θα εκπονήσουν οι φοιτητές-τριες θα τους βοηθήσει να αναπτύξουν δεξιότητες σε θέματα ανάλυσης των χαρακτηριστικών και των ταυτοτήτων που συγκροτούν και διαμορφώνουν το δημόσιο χώρο. Παράλληλα, θα τους εκπαιδεύσει στην ερευνητική διαδικασία, με όλα τα στοιχεία που αυτή προϋποθέτει (διερεύνηση βιβλιογραφίας, ανάλυση, συμπεράσματα κ.α.).
Aesopos, Yiannis, and Yiorgos Simeoforidis. 2000. “Theorizing Athens.” Archis 7: 56–60.
Alexander, Christopher, Sara Ishikawa, Murray Silverstein, Max Jacobson, Ingrid Fiksdahl-King, and Shlomo Angel. 1977. A Pattern Language: Towns, Buildings, Construction. New York: Oxford University Press.
Carmona, Matthew. 2010. “Contemporary Public Space: Critique and Classification, Part One: Critique.” Journal of Urban Design 15 (1): 123–48. https://doi.org/10.1080/13574800903435651.
Carmona, Matthew, Tim Heath, Taner Oc, and Steven Tiesdell. 2003. Public Places, Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design. Routledge.
Carmona, Matthew, Claudio de Magalhães, and Leo Hammond, eds. 2008. Public Space: The Management Dimension. London ; New York: Routledge.
Carr, Stephen, Mark Francis, Leanne G. Rivlin, and Andrew M. Stone. 1993. Public Space. Cambridge England ; New York, NY, USA: Cambridge University Press.
Castañeda, Ernesto. 2012. “The Indignados of Spain: A Precedent to Occupy Wall Street.” Social Movement Studies 11 (3–4): 309–19. https://doi.org/10.1080/14742837.2012.708830.
Cranz, Galen. 1989. The Politics of Park Design: A History of Urban Parks in America. Cambridge, Mass: The MIT Press.
Cuthbert, Alexander. 2011. Understanding Cities: Method in Urban Design. 1st edition. Routledge.
Cuthbert, Alexander R. 2008. The Form of Cities: Political Economy and Urban Design. 1st edition. Wiley-Blackwell.
Day, Kristen. 1999. “Introducing Gender to the Critique of Privatized Public Space.” Journal of Urban Design 4 (2): 155–78. https://doi.org/10.1080/13574809908724444.
Fainstein, Susan S. 2010. The Just City. 1st edition. Ithaca: Cornell University Press.
García-Lamarca, Melissa. 2017. “Reconfiguring the Public through Housing Rights Struggles in Spain.” In City Unsilenced. Routledge.
Gehl, Jan. 2011a. Life Between Buildings: Using Public Space. Sixth edition. Washington, DC: Island Press.
Gehl, Jan, Lars Gemzøe, and Lord Richard Rogers. 2008. New City Spaces. 3 edition. Copenhagen: Danish Architectural Press.
Gospodini, Aspa. 2001. “Urban Waterfront Redevelopment in Greek Cities: A Framework for Redesigning Space.” Cities 18 (5): 285–95. https://doi.org/10.1016/S0264-2751(01)00022-1.
———. 2009. “Post-Industrial Trajectories of Mediterranean European Cities: The Case of Post-Olympics Athens.” Urban Studies 46 (5–6): 1157–86. https://doi.org/10.1177/0042098009103859.
Hadjimichalis, Costis. 2013. “From Streets and Squares to Radical Emancipation? Resistance Lessons from Athens During the Crisis.” Human Geography 6 (2): 116–36.
Harloe, Michael. 2001. “Social Justice and the City: The New ‘Liberal Formulation.’” International Journal of Urban and Regional Research 25 (4): 889–97. https://doi.org/10.1111/1468-2427.00350.
Harvey, David. 1997. Justice, Nature and the Geography of Difference. 1 edition. Wiley-Blackwell.
———. 2009. Social Justice and the City. Revised edition. Athens: University of Georgia Press.
Holston, James. 2005. “‘Spaces of Insurgent Citizenship’: From Leonie Sandercock (Ed.) Making the Invisible Visible (1998).” In The Urban Sociology Reader, 2nd ed. Routledge.
Kaika, Maria, and Lazaros Karaliotas. 2016. “The Spatialization of Democratic Politics: Insights from Indignant Squares.” European Urban and Regional Studies 23 (4): 556–70. https://doi.org/10.1177/0969776414528928.
Karaliotas, Lazaros. 2017. “Staging Equality in Greek Squares: Hybrid Spaces of Political Subjectification.” International Journal of Urban and Regional Research 41 (1): 54–69. https://doi.org/10.1111/1468-2427.12385.
Kostof, Spiro. 1999. The City Shaped : Urban Patterns and Meanings Through History. New edition. London: Gardners Books.
———. 2005. The City Assembled: The Elements of Urban Form Through History. Reprint edition. New York, NY: Thames & Hudson.
Leontidou, Lila. 1995. “Repolarization of the Mediterranean: Spanish and Greek Cities in Neo‐liberal Europe.” European Planning Studies 3 (2): 155–72. https://doi.org/10.1080/09654319508720298.
Loukaitou-Sideris, Anastasia, and Renia Ehrenfeucht. 2011. Sidewalks: Conflict and Negotiation over Public Space. Cambridge, Massachusetts London: The MIT Press.
Madanipour, Ali. 1996. Design of Urban Space: An Inquiry into a Socio-Spatial Process. Wiley.
———. 2003. Public and Private Spaces of the City. Psychology Press.
Marcus, Clare Cooper, and Carolyn Francis, eds. 1997. People Places: Design Guidlines for Urban Open Space, 2nd Edition. 2nd edition. New York: John Wiley and Sons.
Mayer, Margit. 2009. “The ‘Right to the City’ in the Context of Shifting Mottos of Urban Social Movements.” City 13 (2–3): 362–74. https://doi.org/10.1080/13604810902982755.
Mitchell, Don. 2012. The Right to the City: Social Justice and the Fight for Public Space. Guilford Press.
Pinto, Ana Júlia, and Ana Luísa Brandão. 2015. “A Multi-Scale Approach of Public Space Networks in the Scattered City.” URBAN DESIGN International 20 (3): 175–94. https://doi.org/10.1057/udi.2015.4.
Prakash, Gyan, and Kevin M. Kruse, eds. 2008. The Spaces of the Modern City: Imaginaries, Politics, and Everyday Life. Princeton: Princeton University Press.
Βαϊου, Ντίνα, Μαρία Μαντουβάλου, and Μαρία Μαυρίδου. 2000. “Η Μεταπολεμική Ελληνική Πόλη Μεταξύ Θεωρίας Και Συγκηρίας.” InΗ Πολεοδομία Στην Ελλάδα Από Το 1949 Έως Το 1974, editedbyΑλέξης Δέφνερ, Φίλιππος Λουκίσσας, Μανόλης Μαρμαράς, Σάββας Τσιλένης, andΒίλμα Χαστάογλου, 25–38. Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας.
Γοσποδίνη, Άσπα, andΗλίας Μπεριάτος, eds. 2006. Τα Νέα Αστικά Τοπία Και η Ελληνική Πόλη. Αθήνα: ΚΡΙΤΙΚΗ.
Καλλιβρετάκης, Λεωνίδας. 1996. “Η Αθήνα Τον 19ο Αιώνα: Από Επαρχιακή Πόλη Της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Πρωτεύουσα Του Ελληνικού Βασιλείου.” InΑρχαιολογία Της Πόλης Των Αθηνών: Επιστημονικές Επιμορφωτικές Διαλέξεις, 173–96. Αθήνα: ΕΙΕ. http://www.eie.gr/archaeologia/gr/chapter_more_9.aspx.
Οικονόμου, Δημήτρης. 2004. “Πολεοδομική Πολιτική Στην Ελλάδα: Δομικά Χαρακτηριστικά Και Σημερινές Τάσεις.” InΠόλη Και Χώρος Από Τον 20ο Στον 21ο Αώνα, 371–82. Αθήνα: ΕΜΠ Σχολή Αρχιτεκτόνων, ΠΘ ΤΜΧΠΠΑ, ΣΕΠΟΧ.
Φιλιππίδης, Δημήτρης. 1990. Για Την Ελληνική Πόλη. Θεμέλιο. Αθήνα: Θεμέλιο.