Επιλογής στο εξαμ. 5, 7, 9, ECTS: 3
Γενικές ικανότητες (βάσει παραρτήματος διπλώματος): Λήψη αποφάσεων, Αυτόνομη εργασία, Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών, Σχεδιασμός και διαχείριση έργων, Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον, Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης.
[Γνώση, Κατανόηση, Εφαρμογή, Σύνθεση]
Η αρχιτεκτονική που δουλεύει με το έδαφος είναι υποχρεωμένη να επεξεργάζεται μια μετάβαση: από το φυσικό στο κατασκευασμένο, από το άμορφο στο εύτακτο, από το άγριο στο εξημερωμένο.
Η μετάβαση αυτή δεν είναι ποτέ ευθύγραμμη. Θα ακολουθεί τις τεθλασμένες γραμμές της μνήμης ενός τόπου και θα ανιχνεύει τις φλέβες των εσωτερικών του ρηγματώσεων. Στις δύσκολες αυτές λοξοδρομήσεις βρίσκεται η δυναμική του σχεδιασμού. Εκεί μαθαίνει να παίρνει ρίσκα, να αλλάζει τη θερμοκρασία των πραγμάτων και ν’ αναποδογυρίζει κάτι που πάει να γίνει προβλέψιμο, τυραννικό και άψυχο.
Το μάθημα ασχολείται με τον σχεδιασμό υπαίθριων χώρων που είναι σε εκκρεμότητα, χώρων διφορούμενων, θραυσματικών κι απείθαρχων στην πολεοδομική κανονικοποίηση. Σε τέτοιους χώρους, το έδαφος δεν έχει ακόμα αδρανοποιηθεί και συνεχίζει να λειτουργεί ως μήτρα σημασιών. Αυτές τις λανθάνουσες σημασίες, τα ίχνη και τα υλικά στοιχεία του χώρου καλείται ο σχεδιασμός να ανακατασκευάσει. Να τα συναρθρώσει σε μια νέα αφήγηση, στη μυστική μορφή ενός νέου τοπίου αινιγματικού και ταυτόχρονα οικείου.
Πεδίο της ανακατασκευής είναι το έδαφος γύρω από τον μικρό ναό του 12ου ή 13ου αιώνα που διασώζεται έξω από τα Κανάλια Μαγνησίας. Ο ναός χτισμένος στην όχθη της τότε λίμνης Κάρλας είναι αφιερωμένος στον προστάτη των ψαράδων Άγιο Νικόλαο και φέρει αξιόλογο ζωγραφικό διάκοσμο. Είναι ίσως το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο της περιοχής και αποτελεί έως σήμερα σημείο αναφοράς των κατοίκων και πόλο υπαίθριων εορτασμών και γλεντιών.
Η μετέωρη υπόσταση του ναού στο αγροτικό τοπίο, τα ψηλά δέντρα, ο επαρχιακός δρόμος και η παρουσία-απουσία της νεοσυσταθείσας λίμνης συνθέτουν μια σχέση ακόμη αρρύθμιστη. Μια σχέση που όμως ζωογονείται από τον συσσωρευμένο χρόνο του μνημείου και από το συμπυκνωμένο μυστήριο του ιερού.
Αυτήν την δύσκολη ισορροπία μπορεί να αφηγηθεί και να νοηματοδοτήσει ο σχεδιασμός του υπαίθριου χώρου. Η αναδιαμόρφωση του εδάφους θα δώσει νέες δυνατότητες στην χρήση του περιβάλλοντος χώρου και θα εμπλουτίσει την εμπειρία της πρόσβασης στο μνημείο.
Η αρχιτεκτονική παρέμβαση στον ζωτικό χώρο ιστορικών καταλοίπων και λατρευτικών σημείων είναι απαιτητικό εγχείρημα· αναμοχλεύει αναγκαστικά τα αινίγματα του χρόνου και της ύπαρξης. Επιθυμεί να διαιωνίσει τη ζωή, δείχνοντας όμως σεβασμό στις δυνάμεις της φθοράς και στο αόρατο ίζημα των όσων προϋπήρξαν.
Κριτήρια της αξιολόγησης είναι η πληρότητα, ευαισθησία και παραστατική δύναμη των σχεδιαστικών προτάσεων που θα εκπονηθούν στη διάρκεια του μαθήματος. Η εστίαση στη μικρή κλίμακα θα απαιτήσει ιδιαίτερη προσοχή στην επεξεργασία και υποβλητική απόδοση της υλικότητας των παρεμβάσεων.
Ο ναός του Αγίου Νικολάου στα Κανάλια: Ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Μαγνησίας