Οι εργασίες των θερινών εργαστηρίων τουKέντρου Αρχιτεκτονικής Μεσογείου συντάχθηκαν και οργανώθηκαν γύρω από ιδιόμορφους τόπους που επελέγησαν γύρω από τα Χανιά της Κρήτης. Ένα εγκατελειμμένο εργοστάσιο, ένα εγκατελειμμένο ξενοδοχείο, ένα απόσπασμα του ενετικού τείχους της πόλης, δύο γέφυρες που η νέα υποκαθιστά την παλιά κοντά στο αεροδρόμιο του Μάλεμε, μια υδατοδεξαμενή και η κοίτη κάποιου ξεραμένου χειμάρρου ή ένα super marketαποτέλεσαν θέματα που επεξεργάστηκαν ομάδες φοιτητών σχολών αρχιτεκτονικής και καλών τεχνών από όλα τα πανεπιστήμια της Ελλάδας. Η συνολική παραγωγή κατασκευάζει μεταβάσεις στους επιλεγμένους χώρους και προτάσεις για επεκτάσεις τους. Ενδιέφεραν τόποι που συνηθίζουμε να περιφρονούμε είτε αυτοί ήσαν
έρημοι είτε πολυσύχναστοι αλλά τετριμμένοι ώστε-υπό κάποια οπτική γωνία- να θεωρούνται πάλι ερημωμένοι. Ως τέτοιοι έρημοι τόποι οι επιλεγμένοι τόποι, ζητούν ερμηνεία ως τόποι“αναπαρεστημένοι” -με ιδιαίτερο τρόπο-.Οι τόποι χωρίς αναπαράσταση δεν υπάρχουν και πράγματι οι επιλεγμένοι τόποι θυμίζουν τόπους με κενά αναπαράστασης,ακόμη κι αν συνεχίζουν να είναι πολυσύχναστοι, ακόμη κι αν τους επισκεπτόμαστε καθημερινά. Κάποιες ιδιαίτερες αρχαιολογίες ερειπίων της καθημερινότητας αποτελεσαν την πρώτη προσέγγιση στους τόπους αυτούς. Η δυσκολία αναπαράστασης ήταν η πρώτη ύλη των εργαστηρίων αρχιτεκτονικής σε όλες του τις εκδοχές. Η αρχιτεκτονική δράση ισοδυναμούσε με κάποια ώθηση για προσδιορισμό. Τα θέματα αυτά επικαθορίστηκαν από κάποια θεατρική οργάνωση των εκάστοτε ομάδων εργασίας και αναζητούσαν την έννοια του συμβάντος μέσα στην συνθήκη του αιφνίδιου επικαθορισμού του κάθε φορά διαφορετικού επιλεγμένου, απροσδιόριστου πεδίου.
Κάποια δεύτερη γενιά θεματικών περιοχών του αρχιτεκτονικού εργαστηρίου έθεσε ως κέντρο της αναζήτησης την επικαιρότητα της αρχιτεκτονικής και την αλλοίωση του επιστημολογικού κέντρου που διαπιστώνουμε στις τελευταίες μεταβολές της. Τέθηκαν έτσι ζητήματα όπως αυτό της αναπαράστασης κάποιας νέας αρχιτεκτονικής στο διαδίκτυο ή αυτό της αρχιτεκτονικής στις συνθήκες χρεοκωπίας.Ενίοτε οι αλλαγές της αρχιτεκτονικής προσδιορίστηκαν εν σχέσει προς την υλικότητα της κατασκευής κάποιων ιδιαίτερων επίπλων που σχεδιάστηκαν από τα εργαστήρια αυτά. Στο τελευταίο εργαστήριο που αφιερώθηκε στην έννοια της χρεοκωπίας της αρχιτεκτονικής επιχειρήθηκε κάποια κατάθεση ιδεών για την αποκατάσταση γηρασμένων κατασκευών του κέντρου των πόλεων. Ταυτόχρονα κάποια εννοιολογική εμβάθυνση ζητούσε να επεξηγήσει την νέα συνθήκη της αρχιτεκτονικής ως αίτημα για κάποια νέα κατασκευαστικότητα.
Η απόφαση για την περιγραφή μεταθέτει αιφνίδια την ταυτότητα του πολυσύχναστου τόπου σε κάποια άλλη περιοχή. Έτσι, η περισυλλογή κειμένων, αντικειμένων,ιχνών και προτάσεων που κατασκευάστηκαν και συλλέχθηκαν από κάποια ομάδα ανθρώπων δημιουργεί έναν ατελή κατάλογο που περιγράφει την ίδια στιγμή ενώ επεκτείνει συγκεκριμένες πρακτικές απέναντι στον χώρο και στις σημασίες του. Η έννοια του κειμένου και της αναζήτησης νέων έρημων τόπων για την αρχιτεκτονική κατέδειξαν τους νέους τόπους προσανατολισμού των εργασιών.
Οι μελέτες που σχεδιάζουν πραγματικές επεκτάσεις του χώρου οργανώνουν επίσης περιγραφές. Η συλλογή των αρχιτεκτονικών προτάσεων που διατυπώνονται με διάφορα μέσα επεκτείνει το συγκεκριμένο σύνολο εργασιών προς άλλους χώρους και με άλλους τρόπους.
2011 The Value of Garbage
http://www.kamworkshops.com/the_value_of_garbage/
http://the-value-of-garbage.tumblr.com/
http://www.flickr.com/photos/hospi-table/collections/72157627465915702/
2010 The Bankruptcy of Architecture
http://www.kamworkshops.com/2010/
http://the-bankruptcy-of-architecture.blogspot.com/
http://www.flickr.com/photos/hospi-table/collections/72157624620710239/
2009 Shelves
http://www.kamworkshops.com/2009/
http://www.flickr.com/photos/hospi-table/collections/72157627452888121/
2008 Super Market
http://www.kamworkshops.com/files/KAM_poster_2008.pdf
http://www.flickr.com/photos/hospi-table/collections/72157605602144950/
2007 Hospi-Table
http://www.kamworkshops.com/2007/
http://www.flickr.com/photos/hospi-table/collections/72157605723915431/
2006 WaterTank and River Bed
http://www.flickr.com/photos/antonas/sets/72157605931534254/
2005 2 Bridges
http://2bridgesbuiltevent.blogspot.com/
http://www.flickr.com/photos/hospi-table/sets/72157602360469669/
2004 Paradigmata
2003 Limit wall
2002 Factory
http://www.kamworkshops.com/files/KAMworkshops_2002-2006.pdf
H εκδρομή οργανώθηκε (τρία έτη) στα πλαίσια του μαθήματος του «αρχιτεκτονικού σχεδιασμού» και συμμετείχαν φοιτητές του 3ου έτους. Περιλάμβανε επισκέψεις σε σημαντικά ιστορικά κτίρια, σε νέες κατασκευές και συγκροτήματα κτιρίων καθώς και σε σύγχρονες πολιτιστικές υποδομές. Κατά την διάρκεια της εκπαιδευτικής εκδρομής πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις σε δύο αρχιτεκτονικές σχολές (ETSAB, ESARQ) και δόθηκαν διαλέξεις από τους καθηγητές: Μαρία Γούλα, Maria Rubert, και Alberto Estévez. Επίσης σε συνεργασία με τους αρχιτέκτονες Enric Serraκαι Fermín Vázquez πραγματοποιηθήκαν επισκέψεις σε σύγχρονα δημόσια έργα και συγκροτήματα κατοικιών.
(Βαρκελώνη Μάιος 2002, Ιούλιος 2003, Απρίλιος 2004)
Temporary Autonomous Museum for All (Προσωρινό Αυτόνομο Μουσείο για Όλα).
Ελληνική Συμμετοχή της Μαρίας Παπαδημητρίου στην 25η Μπιενάλε του Σάο Πάολο (2002) με το συλλογικό έργο "Τ.Α.Μ.Α".
Επιμέλεια: Έφη Στρούζα.
Η πρόταση της Ελλάδας για τις "Εικονογραφίες της Μητρόπολης"
Στην 25η Μπιενάλε του Σάο Πάολο, που θα πραγματοποιηθεί από 23 Μαρτίου έως 2 Ιουνίου 2002, με θέμα "Εικονογραφίες της Μητρόπολης", η Ελλάδα συμμετέχει με την πρόταση της Μαρίας Παπαδημητρίου, Τ.Α.Μ.Α. (Temporary Autonomous Museum for All). Εθνική Επίτροπος της ελληνικής συμμετοχής έχει οριστεί η ιστορικός τέχνης, Έφη Στρούζα. Το Υπουργείο Πολιτισμού υποστηρίζει οργανωτικά και οικονομοτεχνικά την ελληνική παρουσία στη μακρινή Βραζιλία.
Το θέμα της 25ης Μπιενάλε του Σάο Πάολο, «Εικονογραφίες της Μητρόπολης», δίνει το έναυσμα να προβληθεί μέσα στη διεθνή κοινότητα η πολύ ενδιαφέρουσα εργασία της Μαρίας Παπαδημητρίου, που εξελίσσεται εδώ και τέσσερα χρόνια στην Αυλίζα του Λεκανοπεδίου Αττικής, κοντά στο Μενίδι, σε μια συνοικία νομαδικής κοινότητας Βλαχο-Ρουμάνων.
Το Τ.Α.Μ.Α. (Temporary Autonomous Museum for All), είναι το εν δυνάμει αποτέλεσμα μιας ενδελεχούς διερεύνησης και δράσης της καλλιτέχνιδας σ’ ένα από
τα πιο καίρια θέματα με τα οποία καταπιάνεται η σύγχρονη τέχνη, που είναι η σχέση του καλλιτέχνη με το αστικό περιβάλλον.
Με το έργο αυτό, η Μαρία Παπαδημητρίου δίνει έμφαση στον κοινωνικό ρόλο του καλλιτέχνη , διοχετεύοντας τη δημιουργικότητά της μέσα στην καρδιά των οξύτατων προβλημάτων που προκύπτουν από τις αντιθέσεις κέντρου και περιφέρειας, υψηλών και περιθωριακών στρωμάτων και ανεπαρκών κοινωνικών δομών της μητρόπολης σε σχέση με τον πολυ-πολιτισμικό της χαρακτήρα.
Η τέχνη της σύγχρονης εποχής επανειλημμένα έχει τροφοδοτηθεί από τη συνεχώς εναλλασσόμενη και αντιφατική εικόνα της μητρόπολης. Η οξύτητα της καλλιτεχνικής παρουσίας δεν αναγνωρίζεται, αναγκαστικά, από το μέγεθος μιας γλυπτικής ή αρχιτεκτονικής παρέμβασης, αλλά από την ποιότητα της καλλιτεχνικής ευαισθησίας και πράξης, χάρη στις οποίες ένας χώρος, κοινωνικός και φυσικός, μπορεί να αποκτήσει νοηματικά έναν πιο ουσιαστικό ρόλο στο κοινωνικό γίγνεσθαι εν τω συνόλω του.
Το έργο της Παπαδημητρίου, από τη μια πλευρά, φανερώνει τις αδυναμίες του κοινωνικού ιστού της μεγαλούπολης και από την άλλη αναδεικνύει τις πτυχές της καθημερινότητας των κατοίκων μιας περιοχής, όπου παρά την παντελή ανέχεια, η ζωή συνεχίζεται δημιουργικά.
Το Τ.Α.Μ.Α. (το προσωρινό, αυτόνομο μουσείο για όλους) χτίζεται πάνω στην αξία της επινοητικότητας, όντας ανοιχτό σε προτάσεις και ιδέες καλλιτεχνών, αρχιτεκτόνων, ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών, που ανταποκρίνονται στο κάλεσμα για συμμετοχή σε εναλλακτικούς τρόπους δράσης και
αντιλαμβάνονται τη ζωή ως μια πορεία που εξελίσσεται ανάμεσα σε σταθερές και μεταβλητές δομές, έτσι ώστε, το «προσωρινό», να αποτελεί μια αυτόνομη περιοχή της δημιουργικότητας.
Το Τ.Α.Μ.Α. είναι το σύνολο των ενεργειών και δράσεων της Μαρίας Παπαδημητρίου, σε συνέργεια με τους εθελοντές-συνεργάτες και τους κατοίκους της Αυλίζας με στόχο τον σχεδιασμό και τη δημιουργία υποδομών, που θα μπορούσαν να αναβαθμίσουν την ποιότητα ζωής τους. Προέκυψαν έτσι, σχέδια
από διάφορους χώρους, υπαίθριους και κλειστούς, όπως πρότυπα (modular) κατοικιών, χώροι για δημιουργική ενασχόληση των παιδιών, χώροι αναψυχής και φιλοξενίας, περίπτερα κ.α., που προσφέρονται από το Τ.Α.Μ.Α. στην κοινότητα των Ρόμα ως πρωτογενείς δομές, αφήνοντας το περιθώριο της αισθητικής ολοκλήρωσής τους στους ίδιους τους κατοίκους. Για την υλοποίηση των modular γίνεται προσπάθεια εξεύρεσης αναδόχων, οι ο π οίοι θα αναλάβουν τη χρηματοδότηση-χορηγία των διαφόρων προτάσεων. Το Τ.Α.Μ.Α., που προσβλέπει σε μια ευρύτερη κοινωνική συμμετοχή, έχει αρχίσει να παίρνει πραγματική
υπόσταση χάρη στη θετική ανταπόκριση πολιτιστικών φορέων και ανθρώπων του χώρου της τέχνης.
Ήδη, το Υπουργείο Πολιτισμού, ανταποκρινόμενο στο κάλεσμα, έγινε ανάδοχος του πρώτου από τα projects, του Kiosque a Culture (Περίπτερο Πολιτισμού) της Βραζιλιάνας καλλιτέχνιδας Fabiana de Barros, που αγκαλιάστηκε από την κοινότητα της Αυλίζας και έχει καταληφθεί από τα παιδιά, τα οποία μαζί με τη
Μαρία Παπαδημητρίου δραστηριοποιούνται δημιουργικά.
Στα 100 τμ. περίπου εκθεσιακού χώρου που της διαθέτει η Μπιενάλε στο Σάο Πάολο, η Μαρία Παπαδημητρίου, θα ‘μεταφέρει’ με εικαστικό λόγο την εμπειρία
της Αυλίζας και των Ρόμα, δημιουργώντας ένα περιβάλλον με βίντεο-προβολές, φωτογραφίες (photo lambda prints) και αντικείμενα καθημερινής ζωής και
χρήσης που χαρακτηρίζουν την αισθητική της κοινότητας, μουσική, αρχιτεκτονικές προτάσεις, τεκμηρίωση για την αναδοχή και υλοποίηση των προτάσεων.
Αυτή η πολύ ζωντανή, πολύχρωμη σκηνική κατασκευή μέσα στο χώρο, θα παρουσιάζει την ιστορία μιας κοινότητας και τη συνάντησή της με τη σύγχρονη
τέχνη, μέσα στο ευρύτερο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον μιας μεγαλούπολης. Ο βιρτουόζος κλαρινίστας των Ρόμα, Γιώργος Μάγκας, θα αποτελέσει μέρος του project, παίζοντας μουσική σε προβολή, από βιντεοσκόπηση της Μαρίας Παπαδημητρίου.
Την ελληνική συμμετοχή στην 25η Μπιενάλε του Σάο Πάολο, συνοδεύει δίγλωσσος (ελληνικά- αγγλικά) κατάλογος, ο οποίος παίρνει τη μορφή βιβλίου αφού στις σελίδες του καταχωρούνται οι συμμετοχές των πρώτων συνεργατών με κείμενα, έργα, ιδέες, προτάσεις κτισμάτων και αναγκαίων υποδομών (βλ. επόμενη
σελίδα).
Με την ευκαιρία της έναρξης της Μπιενάλε, οι ευρωπαϊκές χώρες οργανώνουν από κοινού την Τετάρτη 20 Μαρτίου, μια μεγάλη γιορτή-δεξίωση σε δημόσιο κτίριο στο κέντρο της πόλης.
Διάρκεια έκθεσης:
23 Μαρτίου – 2 Ιουνίου 2002
Ciccillo Matarazzo Pavilion
Fundação Bienal, Portão 3, Parque do Ibirapuera, Σάο Πάολο
Οργάνωση:
Υπουργείο Πολιτισμού
Γενική Διεύθυνση Πολιτιστικής Ανάπτυξης
Διεύθυνση Καλών Τεχνών
Εθνική Επίτροπος:
Έφη Στρούζα
Ελληνική Συμμετοχή του Αλέξανδρου Ψυχούλη στην 47η Μπιενάλε της Βενετίας (1997) με την αλληλεπιδραστική βιντεο-εγκατάσταση "BLACK BOX".
Επιμέλεια: Έφη Στρούζα.