Στα μελανά σημεία της ανθρώπινης ιστορίας ανήκει σίγουρα και στάση της παγκόσμιας κοινότητας προς τον εβραϊκό λαό, ο οποίος βίωσε διάφορες μορφές εξορίας. Ο χωρικός αποκλεισμός του εβραϊκού κόσμου σηματοδοτείται με τη δημιουργία του πρώτου, ιστορικά, γκέτο της Βενετίας. Εν συνεχεία μικρές, απομονωμένες κοινότητες, χωμένες σε διάσπαρτα χωρικά σύνολα αποτέλεσαν διαχρονικά τη ραχοκοκαλιά της εβραϊκής διασποράς. Η παρούσα ερευνητική εργασία πραγματεύεται τη διαμόρφωση του εβραϊκού γκέτο, ξεκινώντας από τα θεμέλια αυτού και εμμένοντας στην περίπτωση της Βέροιας.

Ο διηνεκής διαχωρισμός του εβραϊκού στοιχείου δεν αφορούσε μόνο τη στάση της πολιτείας απέναντί του, αλλά και την αντίληψη του ίδιου του εβραϊκού κόσμου προς τον εαυτό του. Με συνοδοιπόρους τον κοινωνιολόγο Sennetκαι τον ιστορικό Βraudelεξετάζεται η ιδιάζουσα φιλοσοφία εσωστρέφειας και η θρησκευτική πίστη του εβραϊκού κόσμου, χαρακτηριστικά που αφενός τον διαφοροποιούσαν από το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο, αφετέρου τον μετέτρεπαν από θύμα σε κοινωνικό υποκείμενο.

Οι Εβραίοι διαχύθηκαν σε όλη την υφήλιο. Ερχόμενοι στην Ελλάδα μετοίκησαν τόσο σε παραθαλάσσιες οσο και σε ορεινές πόλεις, δημιουργώντας, ωστόσο, απομονωμένες κοινότητες. Στην εν λόγω ερευνητική εργασία με οδηγό τον BernardPierronδιαγράφεται η κατά μήκος πορεία τους στον ελλαδικό χώρο με σκοπό την εξερεύνηση των εβραϊκών κοινοτήτων της Νεότερης Ελλάδας. Εξαιρετική έμφαση δίνεται στη μελέτη της ελληνικής Συναγωγής, κέντρο του εβραϊσμού και ορόσημο των αντίστοιχων κοινοτήτων.

Συγκεκριμένα, η Βέροια αποτελεί το πρότυπο παράδειγμα μελέτης. Ερευνάται η ιδιαίτερη σχέση της πόλης με το «άλλο», το διαφορετικό, το ξένο, ως κομμάτι της ιδιοσυστασίας της. Στα πλαίσια αυτά εξετάζεται η πορεία του εβραϊσμού στο πέρασμα του χρόνου και οι οικονομικές, πληθυσμιακές και κοινωνικές μεταβολές του. Φτάνουμε στις αρχές του 20ου αιώνα για να συναντήσουμε μια μικρή εβραϊκή κοινότητα, αποσχισμένη από το σύνολο της πόλης, βηματίζοντας, όμως, δειλά προς την προσέγγιση του συνόλου αυτού. Το γκέτο της Βέροιας αποτέλεσε εξ αρχής χώρο προστασίας του εβραϊκού στοιχείου και εκδήλωσης του εαυτού του, μέχρι τη μετάλλαξη του από τις κατοχικές δυνάμεις. Η πολεοδομική του συγκρότηση διακατέχεται από αμυντική προς την πόλη στάση, μετατρέποντάς το σε «ένα νησί μέσα στην πόλη». Με πολύτιμο και καθοδηγητικό εργαλείο τις μαρτυρίες των επιζώντων και τις συνεντεύξεις των αυτόπτων μαρτύρων αποτυπώνεται συνολικά το κλίμα της εποχής και αποκαλύπτεται η ζωή, η συνύπαρξη και, τέλος, η διάλυση της τοπικής κοινότητας.