ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ
 

Προς το Εκλεκτορικό Σώμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για την εκλογή Πρυτανικών Αρχών της 16ης Δεκεμβρίου 1998


Αισθάνομαι μεγάλη συγκίνηση, που απευθύνομαι σε σας, σ' αυτό το χώρο που τον γνώρισα καλά πριν καν συνδεθεί με το Πανεπιστήμιο και φυσικά πριν αποκτήσει αυτή τη μορφή και αυτό το ρόλο που έχει τώρα. Είσοδος, κόμβος, κέντρο συμβολικό της εγκατάστασης του Πανεπιστημίου μέσα στην καρδιά της πόλης, χώρος που συνδέει τις λειτουργίες του Πανεπιστημίου, που εκφράζει την πολυπλοκότητα και την ποικιλία του, που την αναλύει και την κατευθύνει στους διάφορους πόλους της δράσης.

Έτσι είχαμε φανταστεί τη λειτουργική και τη συμβολική σημασία αυτού του χώρου όταν κάναμε τις πρώτες σκέψεις. Είναι ο χώρος που ενώνει.

Εμείς θέλουμε στο χώρο αυτό να δώσουμε το μήνυμα της συλλογικής στήριξης, της συλλογικής ευθύνης και της συλλογικής δράσης που οραματιζόμαστε ως αφετηρία για την εκτίναξη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στα επίπεδα που αντιστοιχούν στις προσδοκίες μας.

Γνώρισα το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας όταν η υπόστασή του περιοριζόταν στην ψυχή και τη φαντασία μιας μικρής ομάδας που το οραματιζόταν και αγωνιζόταν για να ιδρυθεί. Είχα την απεριόριστη τιμή και την πολύ μεγάλη τύχη να εμπιστευθούν σε μένα την τύχη του, στο ξεκίνημά του. Όταν παρέδωσα αυτή την ευθύνη σε άλλους λειτουργούσαν ήδη, ή είχε αποφασιστεί να λειτουργήσουν εκείνη την ακαδημαϊκή χρονιά, όλα τα ιδρυμένα του Τμήματα εκτός του Τ.Ε.Φ.ΑΑ

Δεν μπόρεσα ποτέ, κι ούτε το προσπάθησα, να αποβάλλω τη συνείδηση του πρώτου Προέδρου του Πανεπιστημίου.

Όταν ήρθα για πρώτη φορά αντιμέτωπος πρόσωπο με πρόσωπο με τη μεγάλη πρόκληση - που χαρακτήρισε τελικά και την προσωπική ζωή μου - συνάντησα όλο κι όλο δύο Νομοθετικές Διατάξεις. Αυτές εξέφραζαν τότε το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Η μία το ίδρυε, χωρίς να προσδιορίζει το τι, το που, το πώς, ή το πότε, ούτε φυσικά το με ποιο τρόπο.

Η άλλη όριζε ένα όργανο διοίκησης, τη Διοικούσα Επιτροπή και έδινε σε μένα την ευθύνη να είμαι ο Πρόεδρός της.

Δουλέψαμε για πολλά χρόνια και πολύ και με κέφι. Οικοδομήσαμε ένα όραμα που το βάλαμε μπροστά να μας τραβάει και προσπαθήσαμε όπως μπορούσαμε να το υλοποιήσουμε. Βασικά του χαρακτηριστικά ήταν η ένταξή του Πανεπιστημίου μέσα στην πόλη, η συγκέντρωσή του στους στόχους της ακαδημαϊκής ανάπτυξης και της κοινωνικής ολοκλήρωσης, η ανάπτυξή του σε αλληλοσυμπληρούμενες και αλληλοϋποστηριζόμενες περιοχές του επιστητού, ώστε να γίνει σύντομα μια σύνθετη δομή που να έχει τα χαρακτηριστικά του νέου, του επαναστατικού και συγχρόνως του ανταγωνιστικού με τα μεγάλα Πανεπιστήμια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Ένας δημιουργικός πόλος για την περιφέρεια με πανελλήνια εμβέλεια και διεθνή αναγνώριση. Αφήσαμε φεύγοντας - όταν αντικατασταθήκαμε όλοι μαζί, τον Ιούνιο του 1990 - ένα έργο που είχε και τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία του. Η έξωθεν μαρτυρία αποτέλεσε για μένα και συνεχίζει ν' αποτελεί την πιο μεγάλη ικανοποίηση.

Βρισκόμαστε σήμερα εδώ για να σας ανακοινώσουμε ότι μόλις κατέθεσα στον σημερινό Πρόεδρο του Πανεπιστημίου και στη Διοικούσα Επιτροπή (όπως προβλέπεται από τον Νόμο) δήλωση με την οποία αποδέχομαι την υποψηφιότητα του Πρυτάνεως την οποία είχαν καταθέσει συνάδελφοι που μας εμπιστεύονται, από όλα σχεδόν τα Τμήματα του Πανεπιστημίου. Και ακόμη, για να σας ανακοινώσω ότι έχω επιλέξει, (όπως επίσης ορίζει ο Νόμος) ως υποψήφιους αντιπρυτάνεις, τον Καθηγητή Νίκο Αράβα, αντιπρόεδρο της Επιτροπής Ερευνών και Πρόεδρο του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών Βιομηχανίας και τον Καθηγητή Κωνσταντίνο Μπαγιάτη, μέλος της Επιτροπής Ερευνών και Πρόεδρο του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού.

Σήμερα βρισκόμαστε σ' ένα σημείο καμπής.

Μας δίνεται η ευκαιρία μιας νέας αφετηρίας.

Μας δίνεται η δυνατότητα να πλάσουμε ένα ελκυστικό, αναζωογονημένο όραμα που να το ξαναβάλουμε μπροστά, να μας οδηγεί προς τους στόχους και τις προσδοκίες μας. Σε στόχους και προσδοκίες που ν' αντιστοιχούν στις προκλήσεις του σήμερα και του αύριο, που τους μοιράζονται όλοι οι εργαζόμενοι εδώ, οι φοιτητές, τα στελέχη της Διοίκησης, οι διδάσκοντες όλων των βαθμίδων και όλων των κατηγοριών.

Πρέπει να βάλουμε τον πήχυ ψηλά.

Το Πανεπιστήμιό μας, λειτουργεί ήδη 10 χρόνια και σήμερα - με καθυστέρηση βέβαια αλλά επί τέλους πια - η μοίρα του και η ευθύνη της μελλοντικής του πορείας περνά στα χέρια των ανθρώπων του, στην Ακαδημαϊκή του Κοινότητα, στους Καθηγητές του, στους Φοιτητές του, στο διδακτικό και διοικητικό προσωπικό. Η διοίκηση από τους φυσικούς φορείς της ακαδημαϊκής κοινότητας πρέπει να γίνει με αποφασιστικότητα, χωρίς ταραχή, χωρίς συντηρητική προσήλωση σε επιλογές που δεν αντιστοιχούν στα νέα δεδομένα. Αυτό βέβαια προϋποθέτει γνώση, πείρα και ωριμότητα. Προϋποθέτει όμως επίσης αποδεδειγμένο Δημοκρατικό ήθος και ευρεία, συλλογική αποδοχή ώστε η νέα διοίκηση του Πανεπιστημίου, στο ξεκίνημά της, να είναι όσο το δυνατό ισχυρή, επιτυχής και αποτελεσματική. Η νέα πορεία δεν μπορεί να εξασφαλιστεί με συνεχείς συμβιβασμούς. Το Πανεπιστήμιο μας αντιμετωπίζει σήμερα μια σειρά προβλημάτων που ζητούν λύση. Οφείλουμε όλοι μαζί να τα αντιμετωπίσουμε σαν ώριμοι πολίτεςμέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας χωρίς υπερβολές και οξύτητες.

Η σοβαρότητα και η συλλογική στήριξη, το επαναλαμβάνω, των προσπαθειών που πρέπει να γίνουν για να βελτιωθούν οι συνθήκες λειτουργίας του Πανεπιστημίου οφείλουν να αποτελέσουν το πρώτο θεμελιώδες γνώρισμα της νέας διοίκησης. Γενικόλογες διακηρύξεις και μεγαλόστομες εξαγγελίες είναι χαρακτηριστικό άλλων χώρων όχι του Πανεπιστημίου όπως το αντιλαμβανόμαστε.

Η εύρυθμη λειτουργία του Πανεπιστημίου δεν εξαρτάται μόνον από θεσμούς και πόρους όπως και πρόσφατα ισχυρίστηκαν ορισμένοι. Θεσμοί υπήρχαν ανέκαθεν στον ακαδημαϊκό χώρο. Οι θεσμοί αυτοί παλιά λειτουργούσαν για το Πανεπιστήμιο των ολίγων . Σήμερα χάρις στις σημαντικές αλλαγές που έγιναν την προηγούμενη δεκαετία και συνεχίζονται, το Πανεπιστήμιο μπορεί να γίνει όλων των φορέων.

Στο χέρι μας είναι να χρησιμοποιήσουμε σωστά και να αγωνιστούμε για να βελτιώσουμε το θεσμικό πλέγμα που ορίζει τη λειτουργία των ΑΕΙ, ώστε να εργαζόμαστε ευχάριστα, δημιουργικά και αποδοτικά μέσα σ' ένα ανοιχτό, Δημοκρατικό και γι' αυτό απολύτως κριτικό Πανεπιστήμιο.

Ο διακριτός χαρακτήρας των ρόλων που έχουν οι διάφοροι φορείς της Πανεπιστημιακής κοινότητας δεν μπορεί να αποτελεί στοιχείο διαχωρισμού ανάμεσά μας. Ούτε φυσικά η «αρχαιότητα» αν δεν βρίσκει αντίκρισμα στην αποδοχή και το σεβασμό. Ο αλληλοσεβασμός και η αλληλοεκτίμηση συνθέτουν μια στέρεα βάση για τη σωστή λειτουργία πάνω στην οποία πρέπει να εδράζεται η ανάπτυξη του Πανεπιστήμιου.

Αισθάνομαι την ανάγκη να γίνω πιο σαφής.

Οι Πρυτανικές αρχές είναι, και πρέπει να υπερασπιστούμε το δικαίωμά μας να τις διατηρήσουμε, εσωτερική υπόθεση του Πανεπιστημίου.

Στο δικό μας Πανεπιστήμιο, ευτυχώς ως τώρα η κομματικοποίηση είναι απούσα Είναι σίγουρα απούσα με την ανήθικη, καταστρεπτική, αντιδημιουργική, παράλογη και αντιαισθητική μορφή που εμφανίσθηκε αλλού. Ακριβώς γι' αυτό οι λύσεις που μπορούμε να δώσουμε στο δικό μας Πανεπιστήμιο όχι μόνο πρέπει, αλλά μπορούν, και με άνεση μάλιστα, να είναι καθαρές. Να αναφέρονται μόνο στο συμφέρον του Πανεπιστημίου και να έχουν ευρεία βάση και αποδοχή. Μπορούν να είναι λύσεις οι οποίες να εξασφαλίζουν τη δυναμική συνεργασία όχι μόνο μέσα στο Πανεπιστήμιο αλλά και με όλο το πλέγμα των άλλων τοπικών, περιφερειακών και εθνικών θεσμών, όπως και με τις κοινωνικές και πολιτικές τους εκφράσεις. Πρέπει να είναι λύσεις οι οποίες αν χρειαστεί θα πρέπει να εξασφαλίζουν για το συμφέρον του Πανεπιστημίου ακόμη και τη δυνατότητα δυναμικής αντιπαράθεσης σε ιδέες, πράξεις ή παραλείψεις που υπονομεύουν το κύρος, την ανάπτυξή του και την ασφάλεια της λειτουργίας του.

Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας έχει, ευτυχώς πια, αρκετά στελέχη με σοβαρό υπόβαθρο και πολλές δυνατότητες. Βρίσκεται σε φάση που οφείλει να θεωρηθεί φάση «απογείωσης» και αντιμετωπίζει μια σειρά δελεαστικών προκλήσεων.

Οι ρυθμοί εργασίας που απαιτούνται είναι εκρηκτικοί και πέρα από ένα κοινά αποδεκτό όραμα που να καθοδηγεί και να προσανατολίζει, το οποίο υποσχόμαστε ότι θα το έχουμε επεξεργαστεί στις λεπτομέρειές του ώστε να είναι πραγματοποιήσιμο αμέσως μετά την αναλυτική μας ενημέρωση από τη αποχωρούσα Διοίκηση, χρειάζονται επίσης και επεξεργασμένες πολιτικές αποδεκτές από την πλειοψηφία.

Στο Πανεπιστήμιο άρχισαν ήδη να αναπτύσσονται «εσωστρεφείς τάσεις», «περιοριστικές λογικές» και τώρα τελευταία και «εξουσιαστικές βλέψεις» που προβάλλονται ακόμη και στο χώρο. Όλες αυτές οι «επί μέρους λογικές», ακόμα και όταν βολεύουν κάποιες καταστάσεις, τελικά αναχαιτίζουν την προοπτική της αναγκαίας συνολικής ανάπτυξης και πρέπει να σταματήσουν και να ενταχθούν σ' ένα σφαιρικότερο σκεπτικό. Εμείς θα δώσουμε σε όλους την ευκαιρία της έκφρασης, δημιουργώντας μια συνθετική πρόταση για όλο το Πανεπιστήμιο. Στην πρόταση αυτή όταν υιοθετηθεί θα ενταχθούν όλες οι επιμέρους εκδοχές.

Υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρον και ικανό ανθρώπινο δυναμικό στο Πανεπιστήμιο που μπορεί να συλλάβει και να εγγυηθεί την πραγματοποίηση του αναγκαίου αναπτυξιακού άλματος του Πανεπιστημίου.

Έτσι αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα, έτσι όμως τα αντιλαμβάνονται και οι νεότεροι που συζητούν μαζί μας αυτό το θέμα και διεκδικούν να πάρουν το Πανεπιστήμιο στις πλάτες τους αποφασισμένοι να το πάνε μπροστά ως ένα μοντέρνο, ανταγωνιστικό Πανεπιστήμιο, ως αιχμή του δόρατος νέων ιδεών. Εμείς θα βοηθήσουμε όπως μπορούμε αυτές τις προσπάθειες. Ασφαλώς θα υπάρξουν ρήξεις με τις εκφράσεις του παρελθόντος και τις παλαιομοδίτικες ή μικροπολιτικές πρακτικές.

Στόχος μας θα είναι ένας ρόλος για τον καθένα κάτω από την ομπρέλα των κοινών στόχων, στο πλαίσιο των επεξεργασμένων πολιτικών που θα υιοθετηθούν για καθεμιά από τις κατευθύνσεις της ανάπτυξης του Πανεπιστημίου.

Σήμερα το Πανεπιστήμιο έχει αναπτυχθεί σε όλη την έκταση της Θεσσαλίας. Για την ακρίβεια στις τέσσερις πρωτεύουσες των Θεσσαλικών Νομών.

Για τη σωστή εξέλιξή του πρέπει να ακολουθήσουμε μια ισόρροπη ανάπτυξη, ενισχύοντας τα Τμήματά του, έτσι ώστε να καταστούν και τυπικά αλλά και επιστημονικά, αυτοδύναμα και ισχυρά.

Μαζί με τη διδασκαλία θα πρέπει να αναπτυχθεί και η έρευνα. Χάρη σ' αυτή είναι δυνατή η ανέλιξη ενός Τμήματος στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Η ανέλιξη αυτή μπορεί να αποτελέσει τον κύριο παράγοντα όχι μόνο της επιστημονικής καταξίωσης αλλά και της οικονομικής αυτάρκειας ενός Τμήματος, με την εκπόνηση ερευνητικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Στόχος μας είναι να βοηθήσουμε ΟΛΑ τα Τμήματα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας προς αυτή την κατεύθυνση.

Ευνόητο είναι ότι πρέπει να οριοθετηθεί το πλαίσιο εφαρμογής των αξόνων ανάπτυξης. Κατά τη γνώμη μας το μόνο πλαίσιο λειτουργίας με το οποίο μπορεί να αναπτυχθεί το Πανεπιστήμιο είναι το Δημόσιο και Κρατικό Πανεπιστήμιο.

Με τον όρο αυτό δεν θέλουμε να προσδιορίσουμε απλά τον φορέα που είναι υπεύθυνος για τη χρηματοδότηση του Πανεπιστήμιου. Πιστεύουμε σε ένα Πανεπιστήμιο που λειτουργεί με γνώμονα την παροχή της καλύτερης δυνατής εκπαίδευσης στον Ελληνικό Λαό. Σε ένα Πανεπιστήμιο που να συνεργάζεται εξ ίσου καλά με Δημόσιους και Ιδιωτικούς φορείς, με στόχο την επιστημονική εξέλιξη των φοιτητών των ερευνητών και των διδασκόντων του. Δεν συμφωνούμε με την μετατροπή του, για λόγους μιας κάποιας δήθεν «επιστημονικής ελευθερίας», σε φορέα δημόσιο μεν, που καλύπτει τις προσωπικές επιστημονικές ή/και οικονομικές δραστηριότητες κάποιων ερευνητών.

Θέλουμε ένα Πανεπιστήμιο τόσο Ελεύθερο αλλά και τόσο Κριτικό, που να μπορεί να αντιμετωπίζει ελεύθερα και κριτικά κάθε είδους παρέμβαση απ' οπουδήποτε και αν αυτή προέρχεται. Αναγκαίο παρακολούθημα είναι η αποκλειστική και κύρια απασχόληση με το Πανεπιστήμιο. Υποστηρίζεται ότι μοχλός ανάπτυξης ενός Πανεπιστημίου είναι η Οικονομική του αυτάρκεια, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι χάριν αυτής πρέπει να αλλοιωθεί η φυσιογνωμία του και ότι από Ερευνητικό και Εκπαιδευτικό Ίδρυμα θα πρέπει να μετατραπεί σε εκτελεστή υπεργολαβικών συμφωνιών.

Το σημερινό Πανεπιστήμιο χαρακτηρίζεται από δύο αλληλεξαρτημένους και αλληλοεπηρεαζόμενους παράγοντες. Το επίπεδο των σπουδών και το μέγεθος, την έκταση, την αξιοπιστία και τη χρησιμότητα της έρευνας που γίνεται σ' αυτό.

Αυτά τα χαρακτηριστικά προσδιορίζουν το επίπεδο της ακαδημαϊκής του ποιότητας. Κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού και προσαρμογής των Προγραμμάτων Σπουδών σε στάνταρτς του διευρυμένου Ευρωπαϊκού χώρου, ή σε άλλα αξιόπιστα στάνταρτς συμβατά με την ελληνική κοινωνία, ιδίως αν αυτή η προσπάθεια συνδυάζεται με την ανάπτυξη εφαρμοσμένης έρευνας θα ενθαρρυνθεί και θα υποστηριχθεί γιατί πιστεύουμε ότι αποτελεί όρο για την επιδιωκόμενη εκτίναξη του Πανεπιστημίου μας.

Σκεπτόμαστε να συζητήσουμε τη δημιουργία «Γραφείου» στο πλαίσιο της Επιτροπής Ερευνών με στόχο την υποβοήθηση και στήριξη νέων συναδέλφων στην αναζήτηση και υλοποίηση ερευνητικών προγραμμάτων που να αντιμετωπίζουν την αναβάθμιση των σπουδών. Η προσπάθεια αυτή θα πρέπει να είναι εντονότερη στα Τμήματα που το γνωστικό τους αντικείμενο δεν τα εντάσσει εύκολα στην πρώτη γραμμή ζήτησης «ερευνητικών προϊόντων». Τα Τμήματα αυτά διαθέτουν όμως μια δυναμική στον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο και μπορούν με την αναβάθμιση τους να προβάλλουν το Πανεπιστήμιο προς την Κοινωνία σε μεγάλο βαθμό. Αναφερόμαστε ιδίως στα Παιδαγωγικά Τμήματα και στα Τμήματα του ευρύτερου κύκλου των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών. Το Πανεπιστήμιο οφείλει να παίξει σημαντικό ρόλο στις σχέσεις της χώρας μας με άλλες χώρες, ιδίως με τις γειτονικές.

Γνωστικά αντικείμενα ή και Τμήματα καθώς και Ερευνητικά Προγράμματα προσανατολισμέ να προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να υποστηριχθούν. Θα πρέπει επίσης να υποστηριχθούν διατμηματικά Προγράμματα τα οποία θα μπορούν να οδηγούν σε πτυχίο, όπως προβλέπεται από την ισχύουσα Νομοθεσία, χωρίς ως τώρα να γίνει η δέουσα αξιοποίηση.

Αν η αυτοδυναμία των Τμημάτων είναι ένας στόχος ένας άλλος που συνδυάζεται με αυτόν είναι η αναβάθμιση και η αυστηρή εφαρμογή ακαδημαϊκών κριτηρίων στην επιλογή των διδασκόντων. Θα διευκολύνουμε κάθε προσπάθεια ανάταξης ορισμένων «τυχαίων» καταστάσεων και θα αντιπαραταχθούμε με όλα τα δικαιώματα που μας δίνει ο Νόμος και ορίζουν οι αρμοδιότητές μας, στην αναπαραγωγή καταστάσεων που δεν στηρίζουν ή διαβρώνουν το κύρος του Πανεπιστημίου.

Είναι αυτονόητο ότι χρειάζονται μια σειρά πρόσθετα κίνητρα για να μπορέσει το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας να προσελκύσει νέους, επώνυμους ή όχι, δημιουργικούς επιστήμονες με την κοινωνική τους συνείδηση σε εγρήγορση.

Η ασφάλεια που παρέχει η δημιουργική προοπτική ενός νέου Πανεπιστημίου και η φιλικότητα του περίγυρου είναι μια κατηγορία κινήτρων. Η διευκόλυνση της απασχόλησης ή των εγκυκλίων σπουδών των μελών της οικογένειας, με τη συνεργασία και τη βοήθεια τοπικών φορέων, και με την αναζήτηση από οργανωμένη υπηρεσία του Πανεπιστημίου των σχετικών δυνατοτήτων είναι μια άλλη εξίσου αναγκαία κατηγορία κινήτρων.

Η ουσιαστική και πραγματική πλήρης απασχόληση στο Πανεπιστήμιο και ασφαλώς η οικογενειακή εγκατάσταση στην έδρα του Πανεπιστημίου ή του αντίστοιχου Τμήματος, θα υποστηριχθεί με κάθε τρόπο, γιατί αποτελεί θεμελιώδη αναπτυξιακή συνθήκη για το Πανεπιστήμιό μας. Είναι γνωστό ότι ένας αριθμός νέων Τμημάτων πρόκειται να λειτουργήσει σύντομα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι η ακαδημαϊκή φυσιογνωμία ενός Πανεπιστημιακού Τμήματος εξαρτάται καθοριστικά από την ποιότητα των πρώτων μελών ΔΕΠ του Τμήματος. Θα δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση στους μηχανισμούς που εξασφαλίζουν τόσο τη σύγχρονη επιστημονική κατεύθυνση όσο και την υψηλή ακαδημαϊκή στάθμη των μελών ΔΕΠ των νέων αυτών Τμημάτων, ασκώντας όλες τις ευθύνες, τις υποχρεώσεις, τις αρμοδιότητες και τα δικαιώματα που παρέχει η ισχύουσα Νομοθεσία, στις Πρυτανικές Αρχές.

Η αναβάθμιση των προπτυχιακών σπουδών θα πρέπει να στηριχθεί και στην οργάνωση και λειτουργία εξοπλισμένων εργαστηρίων κατά περιοχή γνωστικών αντικειμένων, καθώς και στη βελτίωση της οργάνωσης και τον εμπλουτισμό της Βιβλιοθήκης με σύγχρονα βιβλία, περιοδικά και οπτικοακουστικό υλικό. Η πρώτη Πρυτανική Αρχή θα πρέπει να παρέχει πλήρη υποστήριξη και ενίσχυση στο υπό ανάπτυξη σύστημα Πανεπιστημιακών Εκδόσεων και να προχωρήσει στην ίδρυση ενός «Πανεπιστημιακού Βιβλιοπωλείου». Οι δύο αυτές δραστηριότητες θα εμπλουτίσουν την ελληνική βιβλιογραφία και την τοπική αγορά με υψηλής ποιότητας βιβλία ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος, τα οποία δεν είναι πάντοτε διαθέσιμα λόγω του περιορισμένου οικονομικού ενδιαφέροντος στον ιδιωτικό εκδότη ή βιβλιοπώλη.

Η εγκατάσταση του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο Χώρο, αφενός είναι προνομιούχος, αφετέρου όμως και προβληματική. Προνομιούχος διότι αναμφισβήτητα οι κτιριακές εγκαταστάσεις και ο εξοπλισμός βρίσκονται σε ασυνήθιστα υψηλό επίπεδο, ενώ η πολεοδομική ένταξη των περισσότερων εγκαταστάσεων διευκολύνει τη διεξαγωγή των Πανεπιστημιακών λειτουργιών και υποστηρίζει τις δυνατότητες ανάπτυξης σχέσεων του Πανεπιστημίου με το αστικό περιβάλλον. Άλλο πράγμα είναι ότι πολλές από αυτές τις δυνατότητες έχουν μείνει ως τώρα αναξιοποίητες για άλλους λόγους. Πράγματι, τόσο η εικόνα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας προς τα έξω, όσο και η σχέση του με την κοινωνική πραγματικότητα μέσα στην οποία είναι ενταγμένο, δεν είναι αυτές που πρέπει. Μεγάλη προσπάθεια θα καταβάλουμε προς την κατεύθυνση αυτή, παίρνοντας πολλές πρωτοβουλίες πολιτιστικού, επιστημονικού αλλά και κοινωνικού χαρακτήρα. Είναι για μια ακόμη φορά φανερό ότι η ευόδωση τέτοιων προσπαθειών στηρίζεται στην κοινωνική ενσωμάτωση των μελών της Πανεπιστημιακής κοινότητας, η οποία και αυτή προαπαιτεί την παραμονή και εγκατάσταση στους χώρους όπου εδρεύει το Πανεπιστήμιο.

Η ανάγκη νέων χώρων και ενός συγκεκριμένου σχεδίου κτιριολογικής ανάπτυξης του Πανεπιστημίου είναι περισσότερο από εμφανής. Το παλαιότερο και το υπάρχον ρυθμιστικό σχέδιο προσανατολίζουν με αρκετή σαφήνεια τις αναγκαίες κινήσεις, χρειάζεται όμως μια σειρά αναπροσαρμογών, σ' ότι αφορά κυρίως τις προτεραιότητες. Η αναμενόμενη ίδρυση νέων Τμημάτων, αν και ο αριθμός τους θα είναι περιορισμένος, θα μεγεθύνει τα προβλήματα παρά την αναμενόμενη εκτόνωση από τη μεταφορά του Γεωπονικού κύκλου στις εγκαταστάσεις του Φυτόκου.

Κεντρικό στόχο μας θα αποτελέσει η αύξηση της διαθέσιμης για το Πανεπιστήμιο επιφάνειας στο Πεδίο του Άρεως και η σταδιακή απόκτηση του συνόλου των εκεί διαθέσιμων σε γη, με πρώτη προτεραιότητα αφενός την έκταση που ανήκει στο Υπουργείο Γεωργίας (ΥΕΒ) και αφετέρου τη δημοτική έκταση μεταξύ της οδού Αθηνών και της οδού Σέκερη. Ο χαρακτηρισμός της οδού Σέκερη ως οδού μεγάλης και ταχείας κυκλοφορίας, εκτός του ότι κατά τη γνώμη μας (που την είχαμε διατυπώσει με φανατισμό από τα χρόνια του '80) δεν είναι αναγκαίος, προκαλεί μεγάλα προβλήματα στη λειτουργία του Πανεπιστημίου και αποτελεί σοβαρότατη καθημερινή, επικίνδυνη απειλή για τους φοιτητές και τους εργαζόμενους σ' αυτό. Ελπίζουμε ότι η συνεργασία της νέας Πρυτανικής Αρχής με τη Δημοτική Αρχή του Βόλου θα μπορέσει να δώσει τη ριζική λύση που απαιτεί το πρόβλημα αυτό.

Η αξιοποίηση των εκτάσεων του Πανεπιστημίου στο Βελεστίνο, στην Αργαλαστή, στην Καρδίτσα και τα Τρίκαλα, θα γίνει σε συνεννόηση με τα κατ' εξοχήν ενδιαφερόμενα Τμήματα, σύμφωνα με τις ανάγκες τους και σύμφωνα με την ιεράρχηση των αναγκών του Πανεπιστημίου στο σύνολό τους.

Το πρόβλημα που δημιουργείται από την έλλειψη διοικητικού προσωπικού είναι τεράστιο. Οι μεταβατικές ρυθμίσεις και οι εμβαλωματικές περιστασιακές λύσεις, (αποσπάσεις, προσωπικό του ΕΠΕΑΕΚ που στην πραγματικότητα καλύπτει πάγιες και αποκλειστικές ανάγκες του Πανεπιστημίου) δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα. Γνωρίζουμε ότι στη διαμορφωμένη συγκυρία οι πιθανότητες μιας άμεσης συνολικής λύσης δεν είναι πολλές. Ασφαλώς όμως, θα εξαντλήσουμε τα υπάρχοντα περιθώρια, ασκώντας πιέσεις με κάθε τρόπο. Και όταν λέμε με κάθε τρόπο, εννοούμε με κάθε τρόπο.

Το καθεστώς των εργαζομένων με την ιδιότητα του ΕΔΤΠ δημιουργεί προβλήματα και στο Πανεπιστήμιο, άλλα κυρίως στους εργαζόμενους. Έχουμε πλήρη γνώση του προβλήματος από την έλλειψη ταυτότητας που δημιουργείται. Ο διαχωρισμός σε μέλη ΕΔΤΠ που υποστηρίζουν τα Εργαστήρια και το διδακτικό έργο και σε μέλη ΕΔΤΠ που ασκούν διοικητικό έργο, μας βρίσκει κατ' αρχήν σύμφωνους, αν και μόνος αυτός δεν λύνει το πρόβλημα. Πιστεύουμε ότι τόσο τα μέλη του ΕΔΤΠ, όσο και οι διοικητικοί υπάλληλοι του Πανεπιστημίου, μπορούν να συμμετέχουν στα ερευνητικά προγράμματα, εφόσον έχουν τα απαιτούμενα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα και διαθέσιμο χρόνο, και δικαιούνται να αμείβονται ανάλογα με την εργασία τους, όπως όλοι οι άλλοι.

Η αναπτυξιακή προσπάθεια του Πανεπιστημίου μας στηρίζεται και στους πυλώνες της διοίκησης και της υποστήριξης του διδακτικού και ερευνητικού έργου. Καμιά σοβαρή αναπτυξιακή πρωτοβουλία, ιδιαίτερα μάλιστα σε μια φάση αναγκαίας απογείωσης, σαν αυτήν στην οποία βρίσκεται σήμερα το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, δεν είναι δυνατό να προχωρήσει χωρίς την οριακή αξιοποίηση του προσωπικού αυτών των κατηγοριών. Και καμιά σοβαρή αναπτυξιακή πρωτοβουλία δεν μπορεί να στηριχθεί μόνο στα αποθέματα ψυχικής δύναμης, αλλά και φυσικής αντοχής, - πράγμα που ίσως είναι σε αρκετές περιπτώσεις αναγκαίο - αν δεν υπάρξουν συναινέσεις. Καμιά συναινετική πολιτική δεν έχει τύχη, όταν κάποιοι από τους εταίρους της συλλογικής προσπάθειας, είναι υποχρεωμένοι είτε συνεχώς να δίνουν χωρίς να παίρνουν, είτε να στερούνται συνεχώς εκείνα που οι ίδιοι θεωρούν αναγκαία, ως υλική, ή ως ηθική ανταμοιβή.

Πιστεύουμε ακόμη ότι πρέπει να εκσυγχρονιστεί η διαδικασία επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των Τμημάτων και των Διοικητικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

Τη δυνατότητα παρακολούθησης της οικονομικής εξέλιξης έργων από τον επιστημονικό υπεύθυνο μέσω του Internet, κάτι που θα εξοικονομήσει χρόνο και θα απλοποιήσει τη συνεργασία των μελών ΔΕΠ με το προσωπικό της Επιτροπής Ερευνών, και

Την πλήρη αξιοποίηση της δυνατότητας ηλεκτρονικής μεταφοράς εγγράφων μεταξύ των μελών ΔΕΠ και των Διοικητικών Υπηρεσιών.

Το Πανεπιστήμιο ως θεσμός, και κάθε Πανεπιστήμιο ως Ίδρυμα, ασφαλώς δεν είναι ο αρμόδιος φορέας για την άσκηση Κοινωνικής Πολιτικής. Ωστόσο δεν είναι δυνατό να αγνοεί την Πανεπιστημιακή κοινότητα, ούτε ιδίως να παραμελεί υποχρεώσεις αυτής της μορφής που απορρέουν από το Νόμο.

Τα θέματα της διοργάνωσης πολιτιστικών και κοινωνικών εκδηλώσεων, της αντιμετώπισης της ανάγκης για παιδικό σταθμό σε συνεργασία με τα Παιδαγωγικά Τμήματα του Πανεπιστημίου και τις αντίστοιχες δομές του Δήμου Βόλου, (όπου υπάρχει και η μέγιστη συγκέντρωση προσωπικού), θα βρουν μέσα στο πρώτο έτος της νέας Πρυτανείας, λύσεις, έστω και πιλοτικές ή μεταβατικές, μετά φυσικά από συζήτηση με τους ενδιαφερόμενους και τους εμπλεκόμενους φορείς.

Ασφαλώς το θέμα της σίτισης και μετά αυτό της στέγασης συνεχίζει να παράμενει ανοιχτό και η κατάσταση όπου αφορά τη σίτιση των δικαιούχων φοιτητών δεν μπορεί να έχει καμία ανοχή.

Γνωρίζουμε αναλυτικά την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η εκκρεμότητα με το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας. Η λογική ημερομηνία για τη ρύθμιση της εκκρεμότητας αυτής, όπως μας διαβεβαιώνουν είναι το τέλος του 2000, με την προϋπόθεση ότι ο χρόνος των εργασιών είναι 20 μήνες. Πιστεύουμε ότι οι προσπάθειες μας ν' αρχίσει η λειτουργία του Εστιατορίου και της Τραπεζαρίας από την αρχή του ακαδημαϊκού έτους 2000-2001 πριν ολοκληρωθούν οι εργασίες των υπερκειμένων ορόφων, θα μπορέσουν να ευοδωθούν. Ήδη είχαμε μια διαβεβαίωση έπ' αυτού από αρμόδια πηγή του Εθνικού Ιδρύματος Νεότητας, ενώ έχει ήδη ενημερωθεί και το Υπουργείο Παιδείας, καθώς και ο Πρόεδρος του Ιδρύματος.

Συνεπώς προσδοκούμε ότι από την περίοδο αυτή το πρόγραμμα σίτισης θα περιλαμβάνει γι όλους τους δικαιούχους τη χορήγηση πρωινού, γεύματος και δείπνου για όλες τις ημέρες της εβδομάδος.

Με την οριστικοποίηση της οποιαδήποτε εκτάσεως αποκτηθεί από το Πανεπιστήμιο στην ευρύτερη περιοχή του Πεδίου του Άρεως, θα προχωρήσει αμέσως η νέα σύμβαση με το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας για την ανέγερση πλήρως οργανωμένης Φοιτητικής Εστίας.

Στην περίπτωση των φοιτητών του ΤΕΦΑΑ, στα Τρίκαλα και των φοιτητών του Τμήματος Κτηνιατρικής, στην Καρδίτσα, εξαιτίας του περιορισμένου αριθμού δεν είναι ασφαλώς δυνατό να έχει προτεραιότητα η δημιουργία Λέσχης. Ωστόσο μια οργανωτική αναδιάταξη και η χρήση μπουφέ μέσα στο Τμήμα μπορεί να αποτελέσει ίσως μία λύση για τη βελτίωση της ποιότητας. Στην περίπτωση των φοιτητών της Ιατρικής στη Λάρισα πιστεύουμε ότι για όλους τους κλινικούς φοιτητές η καλύτερη λύση είναι η συνεργασία του Πανεπιστημίου με το σύστημα παρασκευής γευμάτων του Νοσοκομείου μόλις αυτό λειτουργήσει. Για τους φοιτητές των πρώτων εξαμήνων τα εδέσματα από τα μαγειρεία του Νοσοκομείου μπορεί να μεταφέρονται σε συγκεκριμένο χώρο ο οποίος μπορεί να λειτουργεί ως τραπεζαρία.


Η επόμενη Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου δεν είναι μακριά.

Σε μία εβδομάδα από σήμερα το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας θα περάσει σε μια νέα εποχή που κατά σύμπτωση οδηγεί αμέσως μετά σε μια νέα χιλιετία.

Όσο κι αν τα πράγματα δεν θ' αλλάξουν βέβαια από τη μια μέρα στην άλλη, οι προοπτικές ακόμη και του άμεσου μέλλοντος διαμορφώνουν ένα πολύ διαφορετικό τοπίο.

Τόσο οι όροι της καθημερινής ζωής όσο κι ο κοινωνικός ρόλος του Πανεπιστημίου (και φυσικά του Πτυχίου) θα υπόκεινται σε διαρκείς επαναπροσδιορισμούς.

Με τα σημερινά δεδομένα της Ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας, κάθε νεοεισερχόμενος στον τομέα της εργασίας (δηλαδή γύρω στα 25 του) θα αλλάξει 5 έως 6 φορές είδος εργασίας μέχρι να απέλθει συνταξιοδοτούμενος (στα 65 ή 67 του). Τα μεγέθη αυτά αναμένεται να αυξηθούν ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια, με την περαιτέρω ανάπτυξη της τεχνολογίας και τις συμπαρομαρτούσες μεταβολές στην παραγωγή και στη διάθεση.

Το Πανεπιστήμιο δεν μπορεί να παραμένει ένας παγιωμένος θεσμός που λειτουργεί στη βάση των παραδοσιακών πλαισίων. Θα πρέπει να αποκτήσει την αναγκαία ευλυγισία και τον δυναμισμό που θα του επιτρέψουν να καλύπτει την ποικιλία προσεγγίσεων που απαιτούν οι περιστάσεις και να προσαρμόζεται στις ανάγκες μιας μεταβαλλόμενης κοινωνικής πραγματικότητας. Μόνο έτσι, οι σπουδές θα μπορούν να αποκτούν το αναγκαίο αντίκρισμα στους νέους ορίζοντες της αγοράς εργασίας, παραμένοντας συγχρόνως το αναγκαίο υπόβαθρο για την πνευματική καλλιέργεια και τη δημιουργική συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι, ολοένα και περισσότερων.

Εμείς γνωρίζουμε την τεράστια ευθύνη που επωμιζόμαστε και θέλουμε να σας διαβεβαιώσουμε ότι έχουμε τα αναγκαία εφόδια για να τιμήσουμε την επιλογή σας. Ότι έχουμε και τη γνώση και τη δύναμη και την εμπειρία, αλλά ιδίως το ψυχικό σθένος, που απορρέει από την αγάπη μας για το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, για τους ανθρώπους του, την εικόνα του, τον κοινωνικό του ρόλο.

Πιστεύουμε ότι ο ενθουσιασμός που μας διακατέχει βρίσκεται σε ανταπόκριση με το μέγεθος της εμπιστοσύνης σας. Αν δεν τον είχαμε, θα μας παρέλυε το μέγεθος της προσδοκίας που επενδύεται σ' αυτήν την πρώτη σημαδιακή εκλογή του πρώτου Πρύτανη του Πανεπιστημίου μας.

Προχθές θυμήθηκα το στίχο του Σαββόπουλου, τυχαία, μιλώντας με τους φοιτητές των Παιδαγωγικών Τμημάτων και τον πρόφερα ανέμελα, εν τη ρύμη του λόγου. Μια κοπέλα χαμογέλασε με σημασία. Τα άλλα παιδιά χαλάρωσαν.

Τώρα θέλω, να σας τον πω μετά λόγου γνώσεως, κι αφού το ξανασκέφτηκα πολύ. Λέει ο στίχος:

Σήκω ψυχή μου δώσε ρεύμα,
Βάλε στα όργανα φωτιά........

Εδώ είμαστε τώρα.

Καθηγητής Παντελής Γ. Λαζαρίδης