Αντικείμενο του μαθήματος είναι η αναλυτική μελέτη κτισμένου αρχιτεκτονικού έργου. Προτείνεται η μελέτη κτιρίων τα οποία επιλέγονται με συγκεκριμένα κριτήρια, με στόχο την αποκωδικοποίηση και μετέπειτα διαχείριση των χαρακτηριστικών του νοήματος τους έτσι ώστε σ’ ένα επόμενο στάδιο ν’ αποτελούν τη βάση σύστασης ενός νέου αρχιτεκτονικού προγράμματος. Πιο συγκεκριμένα, προτείνονται κτίρια τα οποία αποτελούν σημαντικά παραδείγματα αρχιτεκτονικής με τους εξής τρόπους: Η ιστορική τους σημασία προκύπτει επειδή αποτελούν αναφορές στο έργο άλλων αρχιτεκτόνων. Στην περίπτωση αυτή μας απασχολούν ζητήματα όπως το στυλ, το αρχιτεκτονικό ιδίωμα, η γλώσσα σχεδιασμού. Η συγκριτική μελέτη διακριτών αρχιτεκτονικών ιδιωμάτων θεωρούμε ότι μας αποκαλύπτει σημαντικές πληροφορίες για τις γενικεύσιμες ιδιότητες του αρχιτεκτονικού μέσου, υπό το πρίσμα ότι οι στιλιστικές επιλογές είναι επιλύσεις κοινών και θεμελιωδών αρχιτεκτονικών προβλημάτων. Παρεκκλίνουν από ήδη γνωστές τυπολογίες κτιρίων ή άλλα είδη κατηγοριοποιήσεων. Στην περίπτωση αυτή μας ενδιαφέρει η δυνατότητά να προκαλούν τα κτίρια αυτά τη δημιουργία νέων κατηγοριών χωρικών χαρακτηριστικών που σχετίζονται με τις ιδιότητες του αρχιτεκτονικού μέσου: σχηματοποιήσεις λειτουργικών διατάξεων, σχέσεις με το ύπαιθρο και τον αστικό περίγυρο, διάρκειες και ρυθμοί διαβίωσης στο χρόνο, τρόποι και αναλυτική ανάπτυξη των κινήσεων του ανθρώπινου σώματος επειδή είναι το μέσο πρόσληψης και κατανόησης των χαρακτηριστικών της μορφής του χώρου και άρα κάθε χωρική εφεύρεση το χρησιμοποιεί διαφορετικά. Η ανάλυση αυτή αποσκοπεί στην έρευνα γύρω από το τι ‘υλικό’ είναι το αρχιτεκτονικό πρόγραμμα και πως αναφέρεται στα διακριτά χαρακτηριστικά του αρχιτεκτονικού μέσου.

Οι φοιτητές επιλέγουν ένα συγκεκριμένο κτίριο τεκμηριώνοντας την πράξη αυτή ως προς τις ιδιαιτερότητες που εντοπίζουν στο πρόγραμμα, στα ‘γλωσσικά’ χαρακτηριστικά, στην κίνηση, καθώς και στη διαπραγμάτευση εννοιών ή άλλων κρίσιμων συστατικών του νοήματος. Η μελέτη κτιρίου χωρίζεται σε δύο περιοχές, την ανάλυση η οποία περιλαμβάνει όταν είναι δυνατόν επιτόπου μελέτη και μελέτη βιβλιογραφικών αναφορών και δημοσιεύσεων του κτιρίου και του έργου του αρχιτέκτονα που το σχεδίασε και το σχεδιασμό σημειογραφιών καταγραφής και κατανόησης των συμβολικών χαρακτηριστικών του. Μεθοδολογικό εργαλείο για την παραγωγή των παραπάνω σημειογραφιών αποτελούν τα διαγράμματα, με τη διευρυμένη έννοια του όρου, η κατασκευή δηλαδή ενός αφαιρετικού συστήματος καταγραφής και διαχείρισης εννοιών που εμπλέκει πολλαπλά μέσα έκφρασης και περιγραφής πέραν της λεκτικής. Η κωδικοποίηση με τη μορφή σημειογραφίας θεωρούμε ότι δημιουργεί ένα είδος μετάφρασης των πολύ ειδικών χαρακτηριστικών που εμφανίζει ένα κτίριο σε γενικές κατηγορίες και για το λόγο αυτό μπορούμε να πούμε ότι έχουμε πληροφορία που μπορούμε να διαχειριστούμε στο σχεδιασμό με μεγαλύτερη ελευθερία εφόσον αυτή είναι αποσυνδεδεμένη από την ειδική μορφή που λαμβάνει σε κάθε κτιριακό παράδειγμα. Στο τέλος του εξαμήνου, παραδίδονται κείμενα, σχέδια και μακέτες εργασίας που κωδικοποιούν τα χαρακτηριστικά του κτιρίου που μελετήθηκε, καθώς και μια συνθετική πρόταση που με αφορμή τα παραπάνω, ορίζει συνθετικά ένα δωμάτιο διαδρομή.

Baxandall, Michael, Patterns of Intention: On the Historical Explanation of Pictures, New Haven, Yale University Press, 1985. Goodman, Nelson, Languages of Art: An Approach to a Theory of Symbols, Indianapolis, Hackett Publishing Company, 1976. Goodman, Nelson, Ways of Worldmaking, Indianapolis, Hackett Publishing Company, 1978. Goodman, Nelson, Elgin, Catherine Z., Reconceptions in Philosophy and Other Arts and Sciences, Λονδίνο, Routledge, 1988. Peponis John, Spatial construction of meaning: four papers – Formulation, in The Journal of Architecture, Volume 10, April 2005 Rowe, Colin, The Mathematics of the Ideal Villa and Other Essays, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts and London, England, 1976