Τα κτίρια των φυλακών αποτελούν τους χώρους εκείνους εντός των οποίων συντελούνταν και συντελείται ο σωφρονισμός των κρατουμένων. Η έννοια της φυλακής, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, απέχει κατά πολύ από την αρχική της μορφή. Τα σωφρονιστικά συστήματα που διαμορφώθηκαν από την σωφρονιστική επιστήμη έδωσαν στο σωφρονιστικό σύστημα την εικόνα που έχει σήμερα. Η έννοια του σωφρονισμού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τους χώρους μέσα στους οποίους συντελείται. Τα κτίρια των φυλακών ακολούθησαν εξελικτική πορεία παράλληλη με αυτή του σωφρονισμού. Η αρχιτεκτονική κλήθηκε στα υστερομεσαιωνικά χρόνια να συμβάλλει στη διαδικασία διαμόρφωσης των χώρων εγκλεισμού. Τα μπουντρούμια δίνουν τη θέση τους σε ειδικά πλέον σχεδιασμένα κτίρια. Ο αρχιτέκτονας υπό την καθοδήγηση της σωφρονιστικής επιστήμης, σχεδίαζε τους χώρους εκείνους των οποίων η δομή και η ποιότητα συντελούσε στην επίτευξη ενός και μόνου σκοπού : την βελτιστοποίηση της διαδικασίας του σωφρονισμού. Ένας νέος κλάδος της αρχιτεκτονικής δημιουργείται : η σωφρονιστική αρχιτεκτονική. Στο πέρασμα των αιώνων η σωφρονιστική αρχιτεκτονική παρήγαγε πλήθος μοντέλων – κτιρίων σωφρονισμού. Τα σχεδιαστικά πρότυπα άλλοτε ήταν επιτυχημένα και άλλοτε όχι. Μια διαρκής διαδικασία επαναπροσδιορισμού των σχέσεων κτιρίου – κρατουμένου, κτιρίου – πόλης, συντελείται μέχρι σήμερα. Τον 21ο αιώνα η αρχιτεκτονική καλείται να διαδραματίσει νέο ρόλο. Από «εργαλείο» της σωφρονιστικής επιστήμης μετατρέπεται σε «πρωταγωνίστρια». Οι αρχές για την δημιουργία χώρων που την διέπουν, καλούνται να δώσουν εξετάσεις στην σύγχρονη εποχή. Ο αρχιτέκτονας σχεδιάζει και ο νομοθέτης «ντύνει» το κτίριο με το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο. Η ιστορία θα αποδείξει αν η αρχιτεκτονική θα μπορέσει να ανταποκριθεί στο νέο ρόλο που ανέλαβε η ίδια να διατελέσει.