Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται στη ναοδομική δραστηριότητα στην Αγιά κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο.

Η Αγιά είναι μια σημαντική κωμόπολη του νομού Λάρισας (πληθυσμός 3.169). Βρίσκεται στις νότιες παρυφές του Κισσάβου, 35 χλμ. ανατολικά της Λάρισας.

Η ευρύτερη περιοχή στην οποία ανήκει η Αγιά είναι σημαντική από αρχαιολογικής άποψης καθώς εκεί τοποθετούν οι ερευνητές το Όρος των Κελλίων, μια κοινότητα αποτελούμενη από μονές, ναούς και ασκηταριά, η οποία ήταν ενεργή εως τον 14ο αιώνα.

Μέσα στα όρια του οικισμού της Αγιάς, εντοπίζονται δεκατέσσερεις ναοί οι οποίοι κτίστηκαν από το 12ο έως και τα τέλη του 19ου αιώνα. Οι περισσότεροι είναι δρομικά οικοδομήματα, άλλα μεγαλύτερου και άλλα μικρότερου μήκους. Κάποιοι έχουν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, άλλοι ξεχωρίζουν λόγω του εσωτερικού διακόσμου που έχει διασωθεί και σε ορισμένες περιπτώσεις, συντηρηθεί. Ωστόσο, κανένας από τους ναούς αυτούς δε διατήρησε την αρχική του μορφή, γεγονός απόλυτα φυσιολογικό.

Από το πλούσιο αυτό σύνολο, ξεχωρίζουν επτά ναοί λόγω του κοινού τους τύπου, στον οποίο οφείλουν και τη μεγαλοπρέπειά τους: πρόκειται για τον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής. Στην ερευνητική εργασία που ακολουθεί επιχειρήθηκε η μελέτη των επτά αυτών ναών, σχεδόν για πρώτη φορά. Έτσι, τα σχέδια αποτύπωσης (κατόψεις και τομές), σε συνδυασμό με τις φωτογραφίες, συνοδεύουν τις περιγραφές που αφορούν τον τύπο, την οικοδομική τεχνική και τα μορφολογικά στοιχεία των παραπάνω ναών. Η εργασία έχει ως σκοπό να μελετήσει τις τρίκλιτες βασιλικές της Αγιάς σε σχέση με την ιστορική συγκυρία κατά την οποία αυτές κτίστηκαν, να τις συγκρίνει ως προς τα συστατικά τους στοιχεία και να καταλήξει σε συμπεράσματα ως προς τη ναοδομική δραστηριότητα της εποχής, αλλά και για την ανάπτυξη του οικισμού της Αγιάς, ο οποίος μέχρι και σήμερα έχει ιδιαίτερη ιστορική και πολιτισμική σημασία.