Το οικοδομικό τετράγωνο, ως δομικό συστατικό της οργάνωσης του χώρου της πόλης, διαμορφώνεται αλλά και υφίσταται τροποποιήσεις παράλληλα με τις εκάστοτε ιστορικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες των πόλεων. Η εξελικτική του διαδικασία αποτελεί μια ιστορική αφήγηση όλων εκείνων των προσπαθειών να δωθεί μια απάντηση στην κρίση στην πόλη. Ο επανασχεδιασμός του Παρισιού από τον βαρόνο Haussmann και η επέκτασης της Βαρκελώνης από τον Ildefons Cerda αποτέλεσαν δύο χαρακτηριστικές πολεοδομικές προσεγγίσεις που καλούνταν να απαντήσουν στην κρίση στην οποία είχε περιέλθει η πόλη στα μέσα του 19ου αιώνα, λόγω της Βιομηχανικής Επανάστασης. Τα πυκνά και μεγάλα ο.τ. του Παρισιού και η αποτυχημενη προσπάθεια του Cerda για μια διαφορετική τυπολογική διάταξη των ο.τ. οφείλεται εν πολλοίς στην ιδιωτική κερδοσκοπία πάνω στη γη. Στις αρχές του 20ου αιώνα το Μοντέρνο Κίνημα ήταν εκείνο που επιχείρησε να δώσει τις πρώτες ουσιαστικές απαντήσεις στη συνεχή αστικοποίηση και στην εξαθλίωση στην οποία είχε περιέλθει το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού. Οι αυστηρά τυποποιημένες εργατικές συνοικίες του Ernst May στη Φρανκφούρτη καθώς και τα μεγάλα περιμετρικά συγκροτήματα εργατικών κατοικιών στην Κόκκινη Βιέννη του Μεσοπολέμου εγκαινιάζουν την μετάβαση στη Μοντέρνα Πόλη όπου το ζήτημα της κατοικίας λαμβάνει κυρίαρχη θέση και ο κρατικός παρεμβατισμός ανάγεται σε αναπόσπαστο εργαλείο. Μεταπολεμικά, η πολεοδομική αρχή του Le Corbusier κυριαρχεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε μια προσπάθεια να ανοικοδομηθούν άμεσα οι κατεστραμένες από τους συνεχείς βομβαρδισμούς ευρωπαϊκές μητροπόλεις. Το παραδοσιακό ο.τ. είχε αποσυντεθεί πλήρως και πλέον όλος ο σχεδιασμός και το προγραμματικό πλαίσιο συμπυκνωνόταν σε ένα μοναδιαίο οίκημα, ένα κατακόρυφο ο.τ. Δεν ήταν παρά στις αρχές του '70 όπου οι πρώτες έντονες κριτικές στην πολεοδομική γλώσσα του Μοντερνισμού, με κυριότερους εκφραστές τον Aldo Rossi και τον Leon Krier, επισημαίνουν την ανάγκη επιστροφής στο ο.τ., ως βασική κλίμακα σχεδιασμού. Η πόλη αντιμετωπίζεται σαν μια λογική collage όπου συναντόνται τα διάφορα στρώματα της ιστορίας. Οι διάφοροι τύποι ο.τ. γίνονται, συνεπώς, τοπόσημα μνήμης. Το αποτύπωμά τους χαράσσεται βαθιά στον πολεοδομικό ιστό της πόλης, φανερώνοντας την διαρκώς μεταβαλλόμενη στο χρόνο εικόνα της, την ιστορία της.