Η Κρήτη συνιστά το πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου και συγχρόνως αποτελεί την μεγαλόνησο της Ελλάδας. Το πολυτάραχο ιστορικό της παρελθόν αλλά και η άφθονη πολιτιστική ποικιλομορφία και η τοπική αρχιτεκτονική του νησιού, είναι δυνατόν να εξηγηθούν αν λάβει κανείς υπ’ όψιν του τη στρατηγική γεωγραφική της θέση. Στην παρούσα ερευνητική εργασία μελετάται η παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Κρήτης, κυρίως στο νομό Λασιθίου.

Η συγκεκριμένη μελέτη λοιπόν χωρίζεται σε τρεις μεγάλες ενότητες για να κατανοηθεί το θέμα σε βάθος και να παρουσιαστούν όσες πληροφορίες χρειάζονται για να τονιστεί η σπουδαιότητα των κτισμάτων της λαϊκής δημιουργίας.

Στην πρώτη ενότητα αναφέρονται στοιχεία γενικότερα για το νησί και την λαϊκή κρητική αρχιτεκτονική. Παρουσιάζονται αρχικά το γεωγραφικό πλαίσιο και στοιχεία για την ιστορία του νησιού στις διάφορες χρονικές περιόδους, όπως και στοιχεία γενικότερα για την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία. Έπειτα αναλύεται εκτενώς το θέμα της κατοικίας στους οικισμούς της Κρήτης. Αναλύεται δηλαδή η απλή κατοικία των ανθρώπων της υπαίθρου ως προς την τυπολογία, τα υλικά, τον τρόπο δόμησης και τα μορφολογικά στοιχεία.

Η δεύτερη ενότητα αποτελεί το εμπειρικό μέρος της έρευνας. Έγινε μελέτη και μερική αποτύπωση οικισμών του νομού Λασιθίου, οι οποίοι έχουν ακόμα δείγματα παραδοσιακής λαϊκής αρχιτεκτονικής. Μελετώνται οι οικισμοί: Βόιλα, Ετιά, Καρύδι, Κελλάρια, Μαγκασάς, Μοναστηράκι. Οικισμοί που είτε έχουν εγκαταλειφτεί, είτε κατοικούνται ακόμα. Παρουσιάζονται στοιχεία γεωγραφικά, ιστορικά και κοινωνικά, όπως επίσης και στοιχεία πολεοδομικού και αρχιτεκτονικού χαρακτήρα. Η δεύτερη ενότητα τελειώνει με την ανάδειξη των βιοκλιματικών αρχών που διέπουν τους παραπάνω οικισμούς.

Στην τελευταία ενότητα, παρατίθενται παραδείγματα οικισμών που έχουν αξιοποιηθεί, είτε επιτυχώς είτε ανεπιτυχώς, όπως και παραδείγματα που αναδεικνύουν το πως η παραδοσιακή αρχιτεκτονική έχει εμπνεύσει νεότερες γενιές. Τέλος, παρατίθενται οι παρατηρήσεις, υποθέσεις και περιγραφές, που προέκυψαν μετά την επίσκεψη και μελέτη των οικισμών και μετά από συνεντεύξεις με (πρώην) κατοίκους τους και με υπεύθυνους των δήμων του νομού.