Το πανεπιστημιακό κτίριο αποτελεί χώρο ταυτόχρονα μαθησιακό και εκπαιδευτικό, χώρο έρευνας και ανταλλαγής πληροφοριών, διάδοσης γνώσεων, ιδεών, χώρο δημιουργίας, αλλά και χώρο όπου κρίνονται και αξιολογούνται οι διαπροσωπικές σχέσεις, διευρύνονται οι προσωπικές εμπειρίες και σφυρηλατείται η προσωπική ευθύνη του καθενός. Η αποκρυστάλλωση στο χώρο όλου αυτού του δημιουργικού και πολυσύνθετου γίγνεσθαι διαθέτει όλα εκείνα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός δυναμικού κοινωνικού δικτύου. Προκειμένου να μελετηθούν τα ζητήματα που σχετίζονται με το σχεδιασμό ενός πανεπιστημιακού κτιρίου θεωρούμε απαραίτητο να αναγνωρίσουμε και να υπογραμμίσουμε την άμεση εκείνη σχέση που υπάρχει μεταξύ των χώρων της ανθρώπινης συμπεριφοράς και επικοινωνίας και των χώρων εκπαίδευσης.

Η παρούσα εργασία αφορά τη μελέτη πανεπιστημιακών κτιρίων τόσο ως δίκτυα κίνησης όσο και ως χώρων στους οποίους ενθαρρύνονται η ανθρωπινή συνάντηση και η επικοινωνία. Καθώς, το πανεπιστήμιο, ως εκπαιδευτικός θεσμός, αποτελεί κατά κύριο λόγο ένα πεδίο για την ανθρωπινή επαφή, τη συζήτηση, την ανταλλαγή απόψεων και την αλληλεπίδραση, επιχειρείται μια εκτενής μελέτη των ζητημάτων που σχετίζονται με τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό ενός τέτοιου κτιρίου και έχουν στο επίκεντρό τους την ανθρώπινη επικοινωνία μέσα σε δημόσιους χώρους κίνησης και συνεύρεσης.

Αφού πραγματοποιηθεί μια σύντομη ανάδρομη στην ιστορία των πανεπιστημίων, από την αρχαιότητα έως τον 20ο αιώνα, και στο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο μέσα στο όποιο γεννήθηκε το πανεπιστήμιο ως θεσμός, ακολουθεί η αναζήτηση των σχεδιαστικών επίλογων του αρχιτέκτονα προκειμένου να δημιουργηθούν χώροι που θα φιλοξενήσουν, θα προάγουν και θα τονώσουν αυτήν την ανθρωπινή επαφή, ενώ παράλληλα θα δημιουργήσουν ισχυρούς δεσμούς μεταξύ πανεπιστήμιου και πόλης. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρώντας πολλά σύγχρονα πανεπιστήμια διαπιστώνουμε συχνά ότι έχουν σχεδιαστεί “κατ’ αναλογία” μιας μικρής πόλης, με το δρόμο και την πλατεία να αποτελούν πυρήνες ζωής του κτιρίου. Αυτή η διαπίστωση αποτελεί τον κύριο άξονα βάσει του οποίου θα μελετηθεί το χωρικό περιβάλλον των πανεπιστήμιων σε αυτό το ερευνητικό.

Με αφετηρία το παράδειγμα του Free Berlin University που αποτελεί σταθμό στο σχεδιασμό πανεπιστημίων, ακολουθεί μελέτη μιας σειράς άλλων παραδειγμάτων που εντάσσονται σε αυτή τη λογική σχεδιασμού, δίνοντας έμφαση στους δημοσίους χώρους και στο σύστημα κίνησης των ανθρώπων.